Kơno têa pá kơnho\ng tâng to idrâp pu hung pu hung, chuât xơtó dêi to\n chêng tơgôu koăng ai inâi ‘’Krếo Xeăng’’. Mâu vâi droh rơtăm râng klo\ng phêa hnêng têa ki rơngiâp le\m bêng tung mâu vó drôu vâ krếo rơkâu Xeăng [ă mơhúa jâ nôa vêh veăng troh ôu drôu xiâm, châ ngăn rêm ngế tung pơlê pro xeăng rơkâu kơno têa. Pôa Zim, Krâ pơlê Kniêt, cheăm Ea Ktur, tơring }ư\ Kui`, kong pơlê Dak Lak tối ăm ‘nâi, rêm hơnăm, klêi kơ’nâi rơnó xúa báu, đôu alâi, hdroâng Rơđế hmâ tơku\m po t^ng rơkâu Xeăng têa:

‘’T^ng xối kơno têa châ po môi hơnăm ai môi hdroh. Drêng rơkâu xối xeăng athế xối pleăng môi to chu. Drêng poh môi to chu xuân athế pleăng a kơno têa vâ nho\ng o rơtế châ kâ. {ă ki kal, a bo cheăng pơlê xuân athế pleăng hơ’nêh mâm há. Pôa pơchâu xuân athế xối a bo cheăng pơlê’’.

T^ng xối kơno têa dêi hdroâng Rơđế a cheăm Krông Na, tơring {uôn Đôn, kong pơlê Dak Lak

Hdrối hâi vâ pro t^ng mê, vâi krâ-nho\ng o  tung pơlê rơtế lăm pro mơgrúa kơno têa, ‘mâi rơnêu troăng prôk, hơ’lêh kơneăng têa ki nếo. Rêm ngế pơrá hbrâ mâu tơmeăm hdroăng vâ pleăng ăm Xeăng a hâi kơ’nâi mê ah. Mâu tơmeăm hdroăng ôh tá păng lôi, mê cho môi to chu [ă mâu xiâm drôu.

Tiô pôa Brin, krâ pơlê Kniêt, cheăm Ea Ktur, tơring }ư\ Kui` tối, tâi pơlê rơtế veăng a hâi ki pro t^ng kố, rêm ngế rêm tơdroăng cheăng, xua mê, tơdroăng ki hbrâ ăm hâi ki pro t^ng khoh tơniăn tu\m:

‘’Hdrối vâ pro t^ng xối kơno têa, krâ pơlê tối pơtâng ăm rêm ngế tung pơlê tơku\m dêi pó, xing xoăng cheăng ăm rêm ngế, hbrâ mâu chu, í, drôu xiâm, ai pôa pơchâu, rêm ngế pơrá veăng dêi pó vâ pro mơgrúa kơno têa. Troh a hâi pro t^ng, tâi tâng rêm ngế tung pơlê ôh tá ai ngế ki lâi lăm chiâk deăng’’.

Klêi xối xeăng khu vâi krâ hlu\m tơdu\t, râng chăng kơ'râu xuâng klêng tê klêng hía vâ troh khu kiâ 'mêi, pâ khu xeăng kum ăm kuăn pơlê ai tơdroăng rêh ối phâi tơtô

Drêng vâi hiăng pleăng dêi mâu tơmeăm hdroăng, pôa pơchâu pơxiâm rơkâu xối. Ki apoăng cho tối pơtâng ăm mơhúa jâ noâ ‘na tơdroăng ki kuăn ‘ne\ng, cháu chái  hiăng ai mâ tu\m, rơtế dêi pó pro t^ng xối kơneăng têa.

Pơtối mê, pôa pơchâu rơkâu xối xeăng. Jâ Hao, ối a cheăm Ea Tul, tơring }ư\ Mgar, kong pơlê Dak Lak tối ăm ‘nâi:

‘’Pôa pơchâu xối krếo thế mâu khu xeăng, xeăng ngo, xeăng têa, pâ khu xeăng kum ăm kuăn pơlê ai têa ki krúa, têa ôh tá la lâi siâ, rêm ngế tung pơlê drêng ôu têa kố pơrá mo le\m châ, tơniăn, ai mâu báu, prá, alâi pêng hnôu, pêng hneăm, rêm rơpo\ng hngêi phâi tơtô’’.

Vâi droh Rơđế hnêng têa ki kleăng hnăng le\m ing kơnho\ng têa djâ vêh a pơlê pơchên hmê kơchâi

Klêi rơkâu xối mê, pôa pơchâu râng khiâ, râng chăng pâk drăng ro\ng têa tiô tơdroăng kuăn pơlê hmâ loi dêi, vâ troh khu kiâ ‘mêi vâ têa châ đi đo hnăng le\m, krúa hơ’djâ.

Mơgêi leh rơkâu xối Xeăng, vâi krâ pơtối to\n chêng tơgôu koăng chuât xơtó. Mâu vâi droh rơnuâ ếo pơtâk dêi hdroâng kuăn ngo, pá ro\ng pôu réo, pong tâ mâu plôi ki hiăng khăng [ă mâu klo\ng phêa hnêng xo têa ing peăng kơnho\ng ki hnăng rơngiâp le\m.

Mâu vâi droh, rơtăm prôk tiô pá ro\ng pôa pơchâu djâ têa troh a pơlê, vâi bêng a mâu vó drôu i pêng. Vâi krâ-nho\ng o tung pơlê rơtế ôu drôu xíâm, to\n chêng, tơgôu koăng, hơdruê xuâng tá troh tâi hâi ki mê.

Tung pơla po mâu hâi rơkâu xối xeăng a kơno têa, a peăng pơlê, idrâp chêng koăng xuân ối pơtối chuât xơtó. Maluâ ti mê, tung hâi ki kố, hdroâng mơngế Rơđế ai t^ng tâi tâng mâu tơdroăng ki ai tơdjâk troh leh rơkâu xeăng. Rêm ngế rơtế veăng pro t^ng, la ôh tá ăm vâi o, kuăn muăn, cháu chái kơtâu hdâ hmâng to lo vâ, xâu lơ pro têa tro mơ’nok, pro pơ’lok ăm khu xeăng.

Vâi xuân mơdât khu tơmối mot tung pơlê. Pôa Áp, ối a cheăm Ea Tul, tơring }ư\ Mgar, kong pơlê Dak Lak tối ăm ‘nâi:

‘’Péa pâ hngêi dêi krâ pơlê ai kơtúa mâu prế khêi, klêa í [ă mâ ki pro [ă kơlá. Troăng mot tung pơlê kô ai loăng ki mơgăn, hdró hâi t^ng, krâ kơtúa mâu prếi khêi, xâk í, plôi khăng vâ tối pơtâng ăm tơmối ing hơngế ‘nâi hâi ki mê tung pơlê ai tơdroăng, ôh tá ăm tơmối mot tung pơlê’’.

T^ng xối kơno têa hiăng klêi drêng krâ pơlê hiăng lôu bo cheăng. Pôa pơchâu, krâ pơlê [ă kăn ngăn kơno têa rơtế lăm lôu bo cheăng. A hngêi dêi ngế ngăn kơno têa, vâi dêa môi xiâm drôu ki ku\n, môi to í [ă xối xeăng, ăm phep kuăn pơlê lo lăm chiâk deăng [ă rêh kâ ối tiah hmâ.

T^ng xối kơno têa cho vâ pâ khu xeăng ăm mêi tro tô ‘ló, tơdroăng rêh ối tơniăn, kum kuăn pơlê châ xúa têa ki dâi le\m, hnăng rơngiâp, mơhno tối tơdroăng ki hên khôi túa dêi hdroâng Rơđế.

T^ng xối kơno têa kố a mâu pơlê cheăm dêi kong pơlê Dak Lak xuân ối rak vế, ga bu phá drăng kố, vâi ôh tá kl^ng bo cheăng pơlê, mê kô ăm phep tơmối achê, hơngế pơrá châ veăng pro t^ng xối kơno têa mê.

H’Za Wút chêh

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng