{ă hdroâng Bơhnéa, kuât cho môi tơmeăm ki vâ mơhno tối dêi pơlê pơla. Drêng ai kuât nếo, vâi krâ-nho\ng o tơku\m po T^ng xối (Sơma et hơtok hnam rông ‘nao), cho roh ki vâ koh mơnê khu xeăng hiăng veăng kum, to\ng veăng kuăn pơlê châ tơniăn [ă tơxông tơtêk. Hmâ hlo, klêi kơ’nâi pro kuât dâng 3 hơnăm, tâng tung pơlê ôh tá ai tơdroăng klâi ki xía vâ, mê a rơnó pơtê chiâk deăng, vâi kô po tơdroăng t^ng xối kố. Pôa Đinh Hmunh, krâ pơlê Mơ Hra, cheăm Kông Lơng Khơng, tơring K[ang, kong pơlê Gia Lai tối:

To kuât nếo mê pơlê athế xối kâ kơpôu. Tâng kuăn pơlê hriâm tâp, pêi cheăng tá hâi chiâng mê athế tơkôm pá 1 troh 3 hơnăm. Tâng pêi cheăng kâ trâm pon mơhúa mê kuăn pơlê môi tuăn veăng tơrá 1 troh 2 hơnăm tê. Drêng troh 3 hơnăm mê athế xối môi to kơpôu, ki mê, cho vâ xối xeăng. Tơdroăng kố mơhnhôk tâi tâng pơlê veăng tơrá vâ rôe kơpôu, xối ăm kuăn pơlê châ mo le\m, pêi cheăng kâ châ mơnhông tơtêk, ôh tá tro tamo châi, rơpo\ng mo le\m.

Tơmeăm hdroăng vâ xối Kuât nếo dêi hdroâng Bơhnéa kal athế ai: Môi to kơpôu đâi ki prăng, 1 to chu kriếo kân, 7 to í hmong [ă 1 to í kăn.

Xối t^ng Kuât nếo vâi hmâ pro tung pơla 3 hâi: Hâi má môi, mâu krâ pơlê hôp, tơno dêi pó ‘na tơdroăng vâ xối rơkâu Kuât nếo. Vâi kố po xối hdrối vâ tối pơtâng ăm khu xeăng, kuăn pơlê vâ tơku\m po xối rơkâu Kuât nếo, pâ khu xeăng veăng kum ăm tơdroăng i tơniăn. Tung xối t^ng kố, vâi krâ kô to\n chêng dó inâi ‘’tơnơn’’, tơkéa vâ tối koh mơnê.

Troh a hâi má péa, pơtối xối t^ng ki ku\n, pâ phêp khu xeăng ăm kuăn pơlê mot tung kong ko loăng vâ pro kâng châ tơniăn, ôh tá ai tro rong, xía vâ, lơ lo mơheăm chhá. Hdroâng Bơhnéa pro kâng rơhí rơhó. Kố châ ngăn cho môi tơdroăng ki rơkê ‘na mơjiâng pro kâng ki le\m krip má môi. Kâng vâi pro [ă loăng, mơdâng rế a ‘ngêi khu xeăng thăm rế châ ‘nâi vâ veăng rơkâu xối. A kâng vâi pro kơboi, pro rơneăm [ă loăng, vêh ngi 4 pâ. Drêng kố, vâi pơxiâm to\n chêng rơtế xuâng [ai ‘’Hơtok hnam rông ‘nao’’ (tơkéa vâ tối Sôk phiu to Kuât nếo).

Drêng hiăng mơdâng kâng, vâi kât kơpôu a kâng ki vâ rơkâu xối mê. Vâi dâi rái ki hiăng teăn le\m hdriê a rơno\ng kơpôu. Drêng mê, tung pơlê rêm rơpo\ng ai môi ngế râng kơxái toi kơpôu. Ngế ki lâi xuân pói châ veăng tơdroăng ki po t^ng kân kố. Rái ki mê kơ’nâi vâi kô kú, ‘măn tung kuât ngăn môi tiah tơmeăm t^ng.

Chêng koăng cho môi tơdroăng ki kal ôh tá păng lôi tung mâu mơd^ng dêi hdroâng Bơhnéa. A hâi mơd^ng kố, mâu vâi krâ to\n chêng châ pro pơ-ô [ă túa: Rêm ngế kô châ mâu vâi drôh pâ priê ki pro [ă prế, vâi kô pâ tung pơla xối rơkâu, pro mơd^ng mê. Drêng mê, vâi kô to\n chêng [ai koh mơnê rơtế hơdruê xuâng. Tơdrá chêng drêng kố vâi to\n chôa ‘lâng, ai idrâp chuât ki le\m ro.

Troh hâi má 3, kuăn pơlê tơku\m po tơ’nôm môi tơdroăng mơd^ng ki ku\n nếo, vâ rơkâu ăm ngế ki pro mơd^ng xiâm, vâi tối dêi Kơya (tơkéa vâ tối rơtế dêi pó veăng tơrá tơmeăm, ngế ai kế ki klâi veăng tơrá ki mê, cho vâ mơhno tối tơdroăng tơru\m cheăng). Drêng kố, vâi kô to\n chêng tơgôu koăng, dó inâi [ai ‘’Kơya’’ [ă idrâp ki hơniâp ro, sôk ro.

Klêi mê, vâi kô pâk kơpôu hlối. Krâ pơlê rơkâu xối krếo xeăng, tối pơtâng kuăn pơlê hbrâ tơdroăng pâk kơpôu. Tiô ngoh Đinh Văn Minh, pơlê Mơ Hra, cheăm Kông Lơng Khơng, tơring K[ang, kong pơlê Gia Lai, tung hiâm mơno dêi kuăn pơlê Bơhnéa, drêng pâk kơpôu mê ko kơpôu athế vêh peăng mâ hâi lo lơ vêh peăng kuât, mê cho tơdroăng ki mơhúa ăm pơlê pơla.

Tung pơla po mơd^ng pâk kơpôu cho ro păng ‘nâng. Tâi tâng kuăn pơlê châ ngăn khu vâi rơtăm pâk kơpôu, to\n chêng tơgôu koăng, [ă tâi tâng rơtế tríu mơdêi vâ krếo khu xeăng châ ngăn kơpôu hiăng kơtong.

Klêi kơ’nâi pôe ko kơpôu [ă mâu tơmeăm ki ê, krâ pơlê pơtối xối ‘’Ô khu xeăng ki le\m ro, xeăng peăng mâ hâi lo, xeăng peăng â hâi lâ, ô khu xeăng đi đo rak ngăn kuăn pơlê [ă kuăn kiâ, a kố ngin ai hơ’nêh mâm, kơpôu, chu, í, pâ phep khu xeăng chu akố veăng kum ăm kuăn pơlê, pâ mâu xeăng châ re\ng rak vế ngăn báu prá alâi, ăm kuăn pơlê châ xo dêi tơmeăm hên…’’

Drêng kố, vâi kô to\n chêng koăng, ai inâi ‘’mơnê’’. Kuăn pơlê kơ’nâi mê kô poh kâ ko kơpôu, [ă xối rơkâu kâ ko kơpôu há.

Tung xối rơkâu phiu ro Kuât nếo dêi hdroâng Bơhnéa, ngế ki veăng lăm rơkâu xối ‘nâi hên mâu tơdroăng ki xối xeăng. {ă tung rêm roh rơkâu xối, chêng koăng pơrá châ xúa vâ to\n, ai hên tơdrá pơrá phá dêi pó. Kố cho rơkâu xối ki vâ mơnhên tối ‘na tíu ki rơdâ vâ to\n chêng tơgôu koăng dêi Tây Nguyên, ai hên mâu túa pêi pro ki mơhno túa le\m tro. T^ng to Kuât nếo cho môi tơdroăng ki vâ mơhno tối tơdroăng tơku\m dêi hên pơlê pơla dêi hdroâng mơngế Bơhnéa a Gia Lai, cho tíu ki kân rơdâ vâ châ to\n chêng tơgôu koăng dêi Tây Nguyên, môi tơdroăng ki kơnía git dêi hdroâng mơngế.

Ksor Roza rah chêh

Nhat tơplôu [ă tơbleăng