Long Tà Đùng – long têa hngêi kơmăi on tơhrik Đồng Nai 3, a tơring Dak Glong, kong pơlê Dak Nông, cho tíu rêh ối dêi lối hrĭng rơpŏng kuăn pơlê ƀă cheăng păn ká tung tơdrong, tơnăng ká a long ƀă chơ tơmối hyô ngăn ƀă plong. A long nôkố ai 6 tíu păn, rêm tíu tơkŭm dâng 4 – 5 rơpŏng. Châ khu ki ai tơdjâk troh hnê tối, hnê mơhno pêi pro kơtăng mâu troăng hơlâ rak tơniăn vâ hbrâ ví tơdroăng ki trâm xía vâ, klâk têa, rak vế tơnêi tơníu tung têa ƀă rak vế kong.

Pôa Bùi Văn Điệp, ngế ki păn ká tung tơdrong a long Tà Đùng hiăng 3 hơnăm hdrối, tối:

“Păn ká ki hdrối tâ pin athế rak vế tơnêi tơníu têa, mâu tơdroăng cheăng ki lâi pơrá athế rak vế ăm krúa. Ƀă tơniăn troăng prôk mê pin xuân athế rak tơniăn, pơtih djâ tơvế ếo đông, xâu tâng ôh tá mơhúa klêh tung têa mê xuân ối châ rak vế ăm dêi tơná. Ƀă ‘na kong mê akố vâi xuân hnê tối đi đo hlối, á xuân hdrối ai ko loăng, xua kố cho kơpong kong tơnêi têa, kơpong rak vế”.

Rơtế ƀă 6 tíu păn ká tung tơdrong, Long Tà Đùng ối ai 3 to kơto tuk chêh inâi cheăng chơ, chiân tơmối. Khu rak ngăn tơniăn troăng prôk kong pơlê Dak Nông hiăng lăm séa ngăn chêh inâi, séa ngăn plong, mâu kế tơmeăm xúa vâ rak vế tơniăn môi tiah ếo đông, kế ki đông tŏng kum ngế ki ê, tŏng xo mâu ngế ki tro klâk têa, kế tơmeăm hbrâ mơdât on chếo ƀă hên ki ê.

Pôa Trần Quốc Long, kăn pơkuâ môi kŏng ti ôm hyô akố, ăm ‘nâi:

“Mâu tuăn rơkê, hnoăng cheăng dêi ngin hiăng châ hnê, châ hbru ăm chưng chih ngế ki vê tuk chơ tơmối ôm hyô. Ƀă mâu ngế cheăng hiăng châ lăm hnê hriâm tơdroăng cheăng ôm hyô xua Khu ngăn Mơhno túa lĕm tro tơ’noăng ivá ƀă ôm hyô Dak Nông tơkŭm po. Ngin xuân rơhêng vâ Vi ƀan hnê ngăn kong pơlê ƀă mâu tíu ki hnê bro tơ’lêi hlâu ăm mâu khu mơdró kâ a Tà Đùng tơkŭm po lâm hriâm xo chưng chih ngế ki vê tuk vâ rêm ngế chiâng vâ pêi cheăng ƀă mơdêk ki hlê plĕng dêi tơná vâ kum chơ tơmối ôm hyô”.

Tiô riân ngăn dêi kơ koan ki ai tơdjâk troh, a long Tà Đùng – hngêi kơmăi on tơhrik Đồng Nai 3 ƀă 4, tơring Dak Glong ai 34 to plong ôm hyô, plong loăng ƀă plong ki krâ kơmăi dế pêi cheăng. Ing klêi kơ’nâi séa ngăn, khu ki ai tơdjâk troh châ ‘nâi môi khu mơdró kâ ai 4 to plong ôm hyô pơrá hiăng tâi hơnăm chêh séa ngăn. Pakĭng mê, ối ai hên plong tung kơtâu ƀă on tơhrik hâi chêh inâi.

Tiô pôa Lê Đình Hải, kăn phŏ rak ngăn mâu plong tuk ƀă ngế ki lâi – Khu ngăn troăng prôk ƀă chơ tơmeăm Dak Nông, kố cho tơdroăng ki xơpá ƀă plong  drêng ai hên plong ki hmôu pơ bro xêh, ôh tá ai tŭm tơdroăng ki vâ chêh inâi séa ngăn:

“Khu ngăn troăng prôk ƀă rơxế kơtâu xuân hmâ tơrŭm ƀă mâu kơ koan ki ai tơdjâk mơdêk hnoăng cheăng hnê tối, pơchân thế mơhnhôk kuăn pơlê ‘mâi rơnêu mâu plong tuk ki ôh tá ai tŭm tơdroăng vâ chêh inâi séa ngăn, chêh inâi pêi cheăng tiô pơkâ. Tơdrêng amê kơ koan chêh séa ngăn cho Khu chêh inâi séa ngăn kơxô̆ 5 Nha Trang xuân tơrŭm lĕm ƀă kong pơlê đi đo hnê mơhno kuăn pơlê la mâu plong plong kố cho plong tuk ki vâi bro xêh, ôh tá ai hồ sơ mê ôh tá ai tŭm tơdroăng ki vâ chêh inâi séa ngăn”.

Pakĭng tơdroăng ki hnê mơhno kuăn pơlê pêi pro chêh inâi, séa ngăn plong tuk tiô pơkâ, hbru ếo đông ăm mâu rơpŏng ki păn ká tung tơdrong ƀă rêh ối a kĭng long, mâu kơvâ cheăng ki ai tơdjâk troh a Dak Nông xuân hmâ lăm séa ngăn đi đo, hnê tối, hnê pơchân rak tơniăn ăm mâu tơdroăng cheăng a Tà Đùng. Tiah mê pơkâ thế ngế ki pơkuâ mâu plong tuk, mâu plong tuk ôm hyô pôi tá chơ hên luâ tâ kơxô̆ ngế pơkâ chơ; plong tuk tot athế tro tíu pơkâ; pơkâ thế tơmối xâp ếo đông drêng to plong tuk a long ƀă hên ki ê.

Châ ngăn cho Vịng Hạ Long a ngo dêi Tây Nguyên, la tơdroăng cheăng ôm hyô a Long Tà Đùng xuân ối lĕm môi tiah hdrối ƀă mơnhông. Maluâ troh nôkố tá hâi ai mâu tơdroăng xía vâ ki lâi, ôm hyô Tà Đùng gá kal tơkŭm rak ngăn krá tơniăn ƀă rơkê vâ rak vế tơniăn tâ ăm tơmối.

Hdrối Têt Lo hơnăm Quý Mão, Ngế pro xiâm hnê ngăn Chin phuh hiăng ai hlá mơ-éa pơtroh ‘na rak tơniăn a troăng prôk tung rôh Têt. Tung pơla mê, Ngế pro xiâm hnê ngăn Chin phuh pơkâ thế mâu kong pơlê mơdêk tơdroăng ki lăm pơtrui ngăn, pơxâu phak mâu ngế ki pro xôi ôh tá truâ ếo đông drêng kơto plong, ngế ki kơto plong, kế tơmeăm kơto a têa; kế tơmeăm xúa a têa hbrâ rơnáu tŭm kế tơmeăm ki tŏng xo, ngế ki vê plong tuk ai ƀăng, hlá mơ-éa ăm phêp vê, chưng chih tơdroăng cheăng tơtro ƀă hên ki ê.

Séa ngăn tơdroăng ki pêi pro pơkâ luât ‘na rak vế tơniăn gâk kring, tơniăn troăng prôk a kơno tơdế kroăng, kơno plong tuk ôm hyô, mâu troăng, tíu a têa, malối cho mâu rôh pơto chơ tơmối sap ing kĭng lo chuăn, mâu troăng têa kroăng ƀă kơpong têa ai tơkŭm po mơdĭng.