Rơnó khía rơxăm khế 8 hơnăm ki mê nah, pôa Hoàng Ngọc nếo châ 9 hơnăm. Pơlê cho Kim Long, cheăm Tân Trào, tơring Sơn Dương, kong pơlê Tuyên Quang dêi pôa cho ki xiâm po Hneăng hôp kân lâp tơnêi têa a hâi lơ 16 troh lơ 17 khế 8 hơnăm 1945 ƀă pơkâ mơ’no tơdroăng tâi tâng kuăn pơlê pơxiâm tơbriât pơkuâ ngăn dêi tơnêi têa.

Cho môi ngế hơnăm ối tơxĭn veăng tung Khu tŏng xo tơnêi têa, o kŭn Hoàng Ngọc drêng mê nah hiăng rơtế ƀă vâi krâ cheăm Kim Long troh koh hâk phiu Hneăng hôp kân ƀă châ ngăn hâi ki vâi rơtăm rơtế dêi pó lo lăm pro mô đô̆i rơtế ƀă khu xiâm ki tŏng xo tơnêi têa pá kơdâm xiâm loăng trâi Tân Trào. 78 hơnăm hiăng luâ la ƀă pôa, tơdroăng koh mơnê mê cho a hâi pơxiâm xông pơplâ xâ tiah mê cho u ối chôu vế đi đo tung tuăn ngôa.

“Drêng lo lăm rơkâu Hneăng hôp, Pôa Hồ koh mơnê tơdroăng veăng kum dêi pơlê Kim Long ngin ăm Kăch măng. Hlo khu vâi hdrêng ngin djâ troăng, drêng mê nah, tơpá ó pá kâi tối, ngin hrế hrối, sap hmân ếo tơchiê tơchĕng, Pôa Hồ xuân pơlếo ko má péa ngế, Pôa tơpui tung hneăng hôp mê, pin athế pro ti lâi ăm mâu vâi muăn, vâi cháu kố ai hmê kâ phâi, ai hmân ếo xâp, athế châ hriâm.

Peăng xêi hâi ki mê, pơtăng pá kơdâm loăng trâi kố, klêi kơ’nâi hơdruê ‘’Tiến quân ca’’, pôa Võ Nguyên Giáp pơchuât hlá mơ-éa Quân lệnh kơxô̆ 1. Klêi pơchuât tiah mê, Pôa tâng ối amê, pơchuât tơdroăng ki tơkêa, rêm ngế pơrá tríu chuât xơtó lâp kong kế, ngo ngối, klêi Pôa pĕng 3 ‘mrâm pháu ki vâ pơtâng tối, klêi mê, khu lêng prôk troh a kong pơlê Thái Nguyên’’.

Pôa Nông Viết Toại, Ngế chêh văn hơnăm hiăng krâ, hơnăm kố 97 hơnăm xuân ối chôu vế, hơniâp ro khât drêng vêh chôu vế tơdroăng ki hơniâp ro dêi mâu ngế kuăn pơlê a tơring Ngân Sơn, kong pơlê Bắc Kạn pơlê pôa xông pơplâ xâ, tŏng xo dêi tơnêi têa. Roh apoăng pôa ƀă mâu kuăn pơlê Ngân Sơn hlo tơrêm khu lêng mô đô̆i ing peăng Cao Bằng, tơkâ troh a tơring klêi mê troh pro tơleăng lĕm a kơpong Chợ Rã, Chợ Đồn, Phủ Thông ƀă mâu tơring peăng tơbăng.

Sap ing hâi lơ 20/8 troh hâi lơ 22/8, khu mô đô̆i ƀă kuăn pơlê Bắc Kạn vêh troh a pơlê kong krâm châ tơbriât xo a mâu tíu pơkuâ cheăng ƀă tối pơtâng tah lôi khu ki pơkâm hjip, ‘nêk mơ’nêa kuăn pơlê, xut tah lôi tơdroăng pơkuâ ngăn dêi khu lêng Nhuk.

Hâi lơ 23/8, Bắc Kạn hiăng châ tơleăng lĕm tâi tâng. Pôa Nông Viết Toại  xuân u ối chôu pâ tơdroăng ki chu a drô troăng, tơdroăng mitting dêi kuăn pơlê lâp thôn pơlê, tung mê ai tơring Ngân Sơn pơlê pôa:

‘’Drêng mê, á cho kăn ƀô̆ tung Khu Hnê mơhno tơplâ mơdât khu lêng Nhuk dêi pơlê kân Ngân Sơn, Bắc Kạn, ki hên cho tơdroăng hơdruê. Mâu vâi ngoh tung khu ki mê hnê ngin mâu tơdroăng ki hơdruê ‘nâng ‘nâi tê, bu yâu ing 5 troh 10 troăng vâ tối ‘na tơdroăng ki tơ’nhê dêi phát xít Nhuk… ‘’Môi hiâm tuăn rơtế dêi pó hvât lôi tơdroăng krê tơná, rơtế xông prôk, thâ rĕng xông pơplâ vâ rĕng teăm pá kơdâm hlá cơ…’’ á hơdruê môi iâ tơdroăng hơdruê ga ti mê’’.

Việt Bắc, cho tíu ki xiâm păn roăng kăch măng, tíu ki xiâm ‘na cheăng kal kí, khu lêng xua mê tá khu lêng Pơhlăng, phát xít Nhuk pơrá mơjiâng a kơpong kố cho tíu ki tơbriât pơkuâ. To mê hơnăm, ing tơdroăng ki pro têk ăm khu xâ, ai tá khu ki kro ing ivá têa kơxô dêi kuăn pơlê, xua mê, tơdroăng ki lo lăm plâ, tơdroăng cheăng dêi kăch măng akố xuân rế hía rế têi. Pôa Nông Viết Toại, ngế chêh văn ai tối tiah kố:

‘’Drêng mê nah, maluâ á xuân tá hâi teăm chêh tối ki klâi hên, la á xuân mơ-eăm, tơdroăng mê ôh tá ai ngế ki lâi pơklât thế á pêi, tŭm tơdroăng á pơrá pêi pro dêi xêh. Tôi pơtâng môi hdroh, mê troh peăng xêi hiăng ai hlối. Phái, alâi, lơ hmân ếo, chêng khŏng, yep, ai hngêi ki ‘nâ 4 troh 5 long phái, xuân ai hngêi ki ‘nâ ôh tá ai ki klâi, vâi tơlo dêi môi pôe long, ai mâu ‘nâi tơlo alâi, ai ki klâi vâ ‘no dêi kế ki mê. Tơdroăng cheăng ga kăch măng tiah mê, cho tơdrăng ƀă tơdroăng ki pêi pro ing tuăn mơno tơná’’.

Ƀă tơdroăng ki vâ môi tuăn dêi mâu hdroâng kuăn ngo Việt Bắc, kơnôm ai tơdroăng pơkuâ ngăn dêi Măt trâ̆n Việt Minh, sap ing hâi lơ 14/8 tá troh a hâi lơ 24/ lơ 25/8, kuăn pơlê mâu kong pơlê, ing râ cheăm troh a tơring, mâu kong pơlê Tuyên Quang, Thái Nguyên, Bắc Kạn, Cao Bằng ƀă hên mâu kong pơlê ki ê pơrá môi tuăn xông pơplâ vâ tơbriât xo dêi tơnêi têa. Klêi kơ’nâi lối rơpâu hơnăm pôu pá, vâ chê 80 hơnăm rơmăng rơmuât, kuăn pơlê Việt Nam hiăng châ pơkuâ ngăn dêi tơnêi têa. Pôa Võ Trọng Côn, 87 hơnăm, ối a bêng Hợp Giang, pơlê kong kân Cao Bằng, kong pơlê Cao Bằng chôu vế:

‘’Hâi Kăch măng khế 8 cho hâi ki kal kân, hơniâp ro ó khât, ing mâu vâi krâ tá troh mâu vâi hdrêng pơrá hơniâp ro, sôk suâ xua hiăng châ hơ’lêh hmân ếo nếo. Ing hâi kăch măng châ ƀlêi chiâng, tơnêi têa pin hiăng châ tơniăn krê, kuăn pơlê lâp tơnêi têa tối tơdjuôm, kuăn pơlê Cao Bằng tối krê châ rêh ối tung tơdroăng ki tơniăn, tơ’lêi hlâu, rế hiá rế loi tơngah khât tơdroăng pơkuâ ngăn dêi Đảng, Pôa Hồ-Đi đo chôu vế hnoăng kân dêi Pôa Hồ, ngế ki pơkuâ xiâm dêi hdroâng kuăn ngo, mơngế ki mơjiâng tơnêi têa Việt Nam tơniăn krê’’.

78 hơnăm hiăng luâ, pơlê Việt Bắc hâi kố hiăng pôu râng dêi ngiâ méa ki nếo, lĕm ro tâ, chal nếo, tơdroăng rêh ối dêi kuăn pơlê xuân hiăng hơ’lêh rêm hâi. Kuăn pơlê mâu hdroâng kuăn ngo a kơpong Việt Bắc chiâng ai hnoăng hâk tơngăm drêng hiăng veăng ‘no dêi hnoăng cheăng, ivá tơná ti xê iâ ăm tơdroăng ki ƀlêi trâng dêi Kăch măng Khế 8 xuân môi tiah tơdroăng ki châ ƀlêi trâng dêi mâu hneăng xông pơplâ xâ, tŏng xo dêi tơnêi têa. Tơxâng ƀă tơdroăng ki loi tơngah dêi Pôa Hồ, Kăch măng hiăng xua Việt Bắc mê ƀlêi chiâng mê tơdroăng xông pơplâ xâ xua kơnôm ai Việt Bắc mê khoh châ ƀlê trâng.