Hlo a kơchơ mơdró hâi teăm châ 5 hơnăm, la tơmeăm pêi lo dêi Kŏng ti pêi cheăng tiô rơnó Pêi lo tơmeăm tê mơdró Hoa Mặt Trời Farm, a cheăm Ea Ning, tơring Čư̆ Kuiñ, kong pơlê Dak Lak ai tíu mơdró tơmeăm a hên pơlê kong kân, ai tơmeăm tê tơniăn tê mơdró tung điê̆n tưh. Ngoh Đặng Đình Luân, ngế pơkuâ kŏng ti ăm ‘nâi, tơdrêng ƀă tơmeăm ki nếo tơviah, tơdroăng xúa kŏng ngê̆ tung mâu tơdroăng cheăng pêi lo tơmeăm, mơnhông tơbleăng tơmeăm tung măng pơlê pơla ƀă tơbleăng tê tung điê̆n tưh hiăng gum khu mơdró châ tê rĕng dêi tơmeăm hlối châ tơƀrê tâ.

“Kŏng ngê̆ kơxô̆ nôkố gum ăm mâu khu mơdró kŭn ƀă mâu ngế ‘no liăn cheăng pơxiâm pêi cheăng ai liăn iâ kô tơ’lêi hlâu vâ châ tê dêi tơmeăm ăm mơngế ki vâ rôe,  chôu tê iâ, hlối rĕng tâ. Xua nôkố măng pơlê pơla hên ngế xúa, mơngế vâ rôe hên há sap mâu ối nếo troh mâu hơnăm hiăng hên, tiô kơ mơngế vâ rôe’’.

Xua rôh ki tơ’lêi hlâu dêi drêng pơ’lêh kơxô̆ ƀă tê mơdró tung điê̆n tưh pêi cheăng ƀă kơxô̆, ngoh Trương Hoàng Ký, ối a bêng Ea Tam, pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột, kong pơlê Dak Lak, pơxiâm pêi cheăng ki tơdroăng pêt kơxêt đông trùng hạ thảo tối tiah kố, kô cho túa cheăng ki tơ’lêi vâ tăng mơngế rôe tơmeăm, mâ hlo hlối kơdĭng kơxô̆ liăn, tơtro ƀă mâu ngế ki pơxiâm pêi cheăng dế pá ‘na liăn ngân.

“Ki pơxúa dêi tơdroăng tê tung măng pơlê pơla châ hên, ƀă  mơngế ki hmâ rôe tơmeăm tơná kô rế hên tâ. Pin mơhno dêi mâu tơmeăm ƀă um ‘nâ chiâng vâ ‘mêng, lơ xup um,  quay um klêi mê po ngăn tung kơmăi”.

Ki khât nôkố, tơdroăng hơ’lêh kơxô̆ a mâu khu mơdró ôh tá xê to tơdroăng pêi pro, tê tơmeăm pê lo mê ối pơ’lêh nếo tung rak ngăn, pơkuâ ƀă hnê pêi pro. Tiô jâ Hoàng Thị Thanh Thủy, Ngế pơkuâ kŏng ti pêi cheăng tiô rơnó hnê mơhno ‘na pro hnoăng mơhá SAF, a pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột, xơpá kâ má môi dêi khu mơdró drêng achê mâu tơdroăng pơ’lêh kơxô̆ cho ki xiâm dêi kuăn mơngế, mơngế ki rơkê ‘na pơ’lêh kơxô̆. Drêng tăng ‘nâi plĕng tơdroăng xúa kơmăi ki tro tơdroăng ƀă pơ’lêh kơxô̆ kô pro pơxúa tơƀrê kơxô̆ liăn châ xo dêi khu mơdró.

 “Pơ’lêh kơxô̆ xuân môi tiah pơ’lêh hriăn plĕng tung rak ngăn, pơkuâ cheăng dêi khu mơdró, pơkuâ po ngăn phầm mềm djâ mơhno pêi pro, chêh ‘mot lơ tah mâu kơxô̆ dêi Khu mơdró drêng xúa ƀă tăng pro tơdroăng ki ai pơxúa ‘na mơngế, tơmeăm ƀă kơmăi kơmok. Tơdroăng pơ’lêh nếo xúa tơdrêng tung rêh ối ki ai khât, tơdrêng môi tiah tơdroăng xúa hoă đơn khêi ki rôe tơmeăm cho vâ mơhno ăm hlo nhên ki hiâm mơno tơdrăng lĕm, hiăng nâp hnoăng mơhá tŭm ƀă tro tâ’’.

Pơhlêh kơxô̆ tung inâi khu mơdró cho môi tung mâu tơdroăng ki kal dêi tơdroăng mơnhông cheăng kâ kơxô̆ a Dak Lak. Ƀă vâ chê 13 rơpâu khu mơdró dế pêi cheăng, kong pơlê pơkâ tung hơnăm kố kô ai dâng 50% kơxô̆  kơxô̆ khu mơdró  xúa tơdroăng cheăng kơxô̆, 100% khu mơdró xúa hoă đơn điê̆n tưh.

Pôa Nguyễn Tuấn Hà, Kăn phŏ hnê ngăn Vi ƀan kuăn pơlê kong pơlê Dak Lak ăm ‘nâi, vâ mơnhông tơƀrê hệ sinh thái pơxiâm pêi cheăng a cheăm, tơring, kong pơlê hiăng ai hên troăng hơlâ mơhnhôk pơxiâm pêi cheăng ing tơdroăng pơ’lêh kơxô̆, tung mê ai tơdroăng mơnhông ‘no liăn mơjiâng tơmeăm khoăng a kơmăi kơmok, mơnhông tơmeăm khoăng kih thuât kơxô̆ dêi tơnêi têa.

“Kong pơlê xuân mơjiâng tíu xiâm chêh ‘măn mâu tơdroăng (big data) pêi pro tiô hnê mơhno dêi Chin phuh ƀă Khu xiâm ngăn tơdroăng nếo ai hyôh rơ’jíu. Mê cho môi tung mâu tơdroăng ki kal kô pơ’lêh kơxô̆ tung cheăng kâ, tung tơdroăng rêh ối pơlê pơla ƀă kuăn mơngế. Kố cho tơdroăng kal khât, cho xiâm ki nếo vâ mơnhông tơƀrê, mơnhông tung lâp plâi tơnêi ki pin thế pêi’’.

Tơdroăng xúa pơ’lêh kơxô̆ hiăng ƀă dế pro pơxúa ăm khu mơdró ki pơxiâm pêi cheăng a Dak Lak tung tơdroăng xúa ƀă tê mơdró tơmeăm. Ƀă troăng hơlâ mơnhông cheăng pơ’lêh nếo chal 4.0, khu mơdró kô xúa mâu troăng rơhlâ pơ’lêh kơxô̆ vâ achê ki kơtăn, teăm pơ’lêh rĕng dêi kơmăi kơmok ƀă tơdroăng tê mơdró, pro xiâm mơnhông tơƀrê tiô troăng krá ton.