Dế thâ rơtế mâu ngế tung rơpŏng krí kơdrum kơphế 1 hectar hăng tum khêi tâi tâng, ngoh Siu Hồng Phát, ối a pơlê Ngó, cheăm Ia Pia, tơring Chư Prông, kong pơlê Gia Lai phiu ro tối:

‘’Nôkố rơpŏng á ôh tá ai ngế pêi cheăng, á krí tê drêh, yă kơphế kố tê châ 12 rơpâu 400 liăn. Kuăn pơlê pêi chiâk deăng hơnăm kố tối tơdjuôm tâng pơchông ƀă to lâi hơnăm hdrối, yă kơphế hơnăm kố châ yă kuăn pơlê pêi chiâk deăng môi tiah ngin kố cho hâk ‘nâng, phiu ro ‘nâng’’.

A thôn Ia Sâm, cheăm Ia Ròng, tơring Chư Pưh, pôa Lê Văn Kỳ xuân dế krí kơphế 1.500 xiâm. Pôa tối ăm ‘nâi, hơnăm kố pêi lo châ 30 tâ̆n plâi drêh. Pêi lo châ hên, yă kơphế to kơnâ tâng pơchông ƀă hên hơnăm hdrối, xua mê pôa phiu ro ‘nâng:

“Yă nôkố cho kơnâ tâng pơchông ƀă to lâi hơnăm hdrối. Kơphế châ hên, ôh tá tro lŭp. Kuăn pơlê phiu ro ‘nâng’’.

Nôkố, a kong pơlê Gia Lai ai dâng 97.000 ha kơphế hiăng krí. Ki hên ƀăng deăng kố hiăng vêh pêt ƀă mâu hdrê nếo. Yă kơphế nôkố dế ai yă sap ing 57 troh 60 rơpâu liăn/kilô pơ’leăng, tâk dâng 30% tâng pơchông ƀă roh kố hơnăm 2022. Yă kơphế to kơnâ kum kuăn pơlê pêi lo liăn rơkâ hên, phiu ro mot rơnó krí. Pôa Lê Thành Trung - ối a cheăm Ia Le, tơring Chư Pưh, Gia Lai tối ăm ‘nâi:

“Kuăn pơlê phiu ro ‘nâng. Mâu hơnăm hdrối, kơphế rơpâ, vâi ko tah. Hơnăm kố, hngêi ki lâi ối kơphế, châ yă mê cho châ hên, kơxô̆ kơphế hơnăm kố xuân châ hên. Xua mê kuăn pơlê phiu ro ‘nâng’’.

A kong pơlê Dak Lak – Tíu pêi kơphế hên má môi lâp tơnêi têa, kuăn pơlê pêi chiâk deăng xuân dế mot rơnó krí kơphế hơnăm 2023 – 2024. Hơnăm kố, kơphế châ yă, pêi lo châ hên, kuăn pơlê pêi chiâk deăng Dak Lak phiu ro ‘nâng. Pôa Trịnh Hoài Viện ối a cheăm Hòa Đông, tơring Krông Pắk rơtế ƀă khu mơngế pêi cheăng dế tơkŭm krí kơphế. Pôa Viện tối ăm ‘nâi, rơpŏng ai 1.100 xiâm kơphế dế châ krí, rơnó kố pêi lo châ hên tâ, ƀă yă tê a kơlo 63.000 liăn/kilô, riân kơxô̆ liăn mơ’no, rơpŏng châ liăn rơkâ dâng 160 rơtuh liăn.

“Hơnăm nah kơphế ‘mêi tâ mê châ 4,3 tâ̆n, laga hơnăm kố kơphế plâi kơtốu hên tâ mơni châ lối 4,5 troh pá kơdâm 5 tâ̆n pơ’leăng khăng. Nôkố kơphế dế to kơnâ, dâng lối 60 rơpâu, hngêi á tá hâi thâ tê, drêng lâi kal liăn hrê mê tế xuân tá hâi hrá’’.

Ƀă rơpŏng pôa Y Hoang Ayun, ối a cheăm Čuôr Dăng, tơring Čư Mgar ai kơdrum kơphế vêh pêt hơnăm má 8 kân châ 2 hectar. Pôa tối, hơnăm kố yă mung mơngế krí tâk 10%, laga pêi lo châ hên ƀă yă tê kơnâ xua mê mơngế pêt kơphế xuân pêi lo châ hên.

“Nôkố krê ‘na tơdroăng mung mơngế krí thế pơchân tối hdrối nếo ai. Liăn mung mơngế krí mê dâng 250 rơpâu liăn/môi ngế/môi hâi, ƀă ai ăm kâ hmê kơhâi dế. Laga hngêi ôh tá krếo hdrối nôkố ôh tá ai ngế krí ôh, mê thế tơkôm mơ’nui rơnó nếo châ mung mơngế krí’’.

Cheăm Čuôr Dăng, tơring Čư Mgar ai vâ chê 2.500 hectar. Tiô pôa Y Sĕ Niê – Kăn phŏ hnê ngăn Vi ƀan cheăm, yă kơphế rak tơniăn cho tơdroăng ki phiu ro, kuăn pơlê hmiân tuăn rak ngăn, mơdêk ki dâi lĕm kơphế:

‘’Tung la ngiâ, cheăm kô pơtâng tối mơhnhôk kuăn pơlê rak ƀăng deăng kơphế, mâu kơdrum kơphế ki krâ mê thế vêh pêt ƀă mâu hdrê ki nếo vâ pêi lo châ hên. Tơdroăng pêt tơvât plâi sầu riêng a kơdrum kơphế xuân lĕm, laga bu pêt tơvât tung ƀăng deăng ki tơtro ƀă ôh tá ko ‘nhê kơphế’’.

Lâp kong pơlê Dak Lak nôkố ai dâng 213 rơpâu hectar kơphế, kơxô̆ pơ’leăng kơphế rơnó kố châ lối 570 rơpâu tâ̆n, tâk dâng 7% tâng pơchông ƀă rơnó hdrối. Yă kơphế dế rak tơniăn a kơlo ki kơnâ cho tơdroăng ki mơhnhôk kuăn pơlê kong pơlê Dak Lak pơtối pêi kơphế ƀă tơmiât troh pơkâ pêt kơphế rế hía rế krá tơniăn tâ.

Tiô mơnhên dêi kơvâ pêi chiâk deăng kong pơlê, pêi lo kơphế tâk xua rơnó kơphế hơnăm kố trâm tơ’lêi hlâu, kong ôh tá mêi hên, kong tô tơdâng, ki dâi lĕm kơphế tơniăn. Pakĭng mê, hên ƀăng deăng vêh pêt kơphế xúa hdrê nếo hiăng châ krí, kum mơdêk pêi lo châ hên, ki kơnâ, kơxô̆ pơ’leăng kơphế châ hên.