Lăm troh a tíu, tơpui troh a tơdroăng ga
Thứ hai, 06:30, 09/10/2023 Tơplôu: A Sa Ly/VOV Tây Nguyên Tơplôu: A Sa Ly/VOV Tây Nguyên
VOV4.Xơ Đăng - Rơtế ƀă tơdroăng cheăng tơplôu tơbleăng, tơpui pơchuât mâu tơdroăng nếo ai tung rơ’jíu, mâu ngế rah chêh, mơngế tơplôu tơbleăng dêi Ƀơrô ngăn rơkong tơpui nâl kuăn ngo, Kơ koan teăng mâ Rơ’jíu Tây Nguyên ối pro ‘na hnoăng cheăng chêh hlá tơbeăng, châ trâm kuăn pơlê hmâng rơ’jíu. Mâu roh lăm pôu, pêi cheăng a pơlê cheăm pơrá ai mâu tơdroăng ki hơniâp ro, hên tơdroăng ki phoih ƀriê tung hiâm mơno. Drêng koh tơbâ 30 hơnăm hâi mơjiâng ƀă mơnhông Kơ koan teăng mâ Rơ’jíu teăng mâ a Tây Nguyên, tơdroăng tơpui ai ƀai: "Lăm troh a tíu, tơpui troh a tơdroăng ga”.

Ngế rah chêh hlá tơbeăng Ama Zứt (Pơchuât tung rơ’jíu nâl hdroâng kuăn ngo Bơhnéa) hơ’muăn ‘’pro ngế ối kŭn 7 hơnăm’’ cho hâk phiu. Mê cho roh apoăng châ Nhak sih Linh Nga Niê Kdăm (drêng mê nah cho Kăn phŏ pơkuâ kơ koan) lăm trâm mâ kuăn pơlê tơmâng rơ’jíu a pơlê Kơjêng, cheăm Ayun, tơring ‘Mang Yang, kong pơlê Gia Lai.

Hâi ki mê, pơlê dế pro xối Xeăng. Tiô khôi túa nah dêi mơngế Bơhnéa, rêm roh tơkŭm po xối Xeăng mê cho thế ví ôh tá ôu kâ tơmeăm ki ôh tá păng chiâng, ôh tá tơdah tơmối. Laga cho mơhúa khât, hâi ki mê cho leh phiu ro kuăn pơlê ing hơngế troh lăm pôu, xua mê Ama Zứt ai roh châ krếo mot tung kuât. Klêi "tơdroăng kơ-êng ƀă tối dêi tơná’’ mê kuăn pơlê châ hlo tơdrêng, mê cho Ama Zứt - ngế ki hmâ tơpui tung rơ’jíu ƀă nâl Bơhnéa.

Rêm ngế ối tâ tá kơ-êng ƀă kheăn kơdeăn tơdroăng tơpui nâl Bơhnéa dêi Rơ’jíu Việt Nam phiu nâng, tro ‘nâng! Ôh tá xê to tiah mê, mê kuăn pơlê ối ‘nâi Ngế rah chêh hlá tơbeăng Ama Zứt cho kuăn dêi pôa A pơlê achê mê. ‘Nâi tiah mê mê tối: "êh cho kuăn cháu tung rơpŏng hngêi ‘nâi há". Ama Zứt drêng mê môi tiah vâi hdrêng. Pôa hngêi ki mê tối nếo: "Gá kố inâi môi tiah ƀă pâ muăn ‘nâi há’’. Troh a kố mê Ama Zứt vêh pâ khôi túa lĕm tro dêi kuăn pơlê Bơhnéa: Inâi bô bối cho nhŏng o, mơhé péa ngế laga cho môi. Ngoh thâ kon ko rup kŏng koh "pâ tăm". Ƀă ing mê, rêm ngế phiu ro, tơpui tơno. Hbrâ roh mê, Nhak sih Linh Nga Niê Kdăm rơtế Ama Zứt pro hêi leh kân xối pleăng Xeăng tơdah tơmối dêi pơlê chiâng hôp trâm mâ pú hmâ tơmâng rơ’jíu châ tơƀrê lĕm.

Vêh pâ tơdroăng ki mê nah, Ngế rah chêh hlá tơbeăng Ama Zứt tối:

"Ƀă tơdroăng trâm mâ kuăn pơlê tơmâng Rơ’jíu lơ lăm chêh ƀai ăm mâu tơdroăng tơpui mâu nâl hdroâng kuăn ngo Tây Nguyên, ki ro má môi mê cho á pêi pro hnoăng cheăng dêi môi ngế rah chêh hlá tơbeăng, tơplôu tơbleăng, pơchuât. Ƀă ing mâu roh trâm mâ lơ lăm chêh hlá tơbeăng môi tiah mê hiăng hriâm hên ing pú hmâ tơmâng Rơ’jíu, ‘na tơdroăng tơplôu môi tiah lâi ăm tro nâl dêi hdroâng kuăn ngo tơná, pơchuât môi tiah lâi ăm tro rơkong tơpui dêi hdroâng kuăn ngo tơná.

Ƀă hluâ mâu roh trâm mâ môi tiah mê kum á pơtroh tơdroăng troăng hơlâ dêi Đảng, luât dêi Tơnêi têa troh ƀă kuăn pơlê tơ’lêi plĕng, tơ’lê tơmâng ƀă tơ’lêi pêi tiô’’.

Môi xôh ki ê, Ama Zứt "tiô" pôa Uông Ngọc Dậu, Kăn pơkuâ lăm chêh ƀai a pơlê Tưoh KơTu, cheăm G’Lar, tơring Đăk Đoa, kong pơlê Gia Lai, vâ tí tăng plĕng‘na jâ Nơn, hdroâng kuăn ngo Bơhnéa păn 7 ngế vâi hdrêng kuăn tê. Dế kơ-êng mê môi ngế o kơnốu kơteăng mot a mê kơ-êng: Hôm cho ai ngoh Ama Zưt hôm cho há? Tơdroăng kơ-êng mê pro pôa Uông Ngọc Dậu, Kăn pơkuâ kơ koan ƀă Ama Zưt ôh tá ƀĕng ê? Hlo tiah mê, jâ Nơn mê tơbleăng tối mê cho o kơnốu plôm mâ hmâ tơmâng tơdroăng tơpui nâl Bơhnéa dêi Rơ’jíu Việt Nam ƀă pâ tơdroăng hơ’muăn xua Ama Zứt pơchuât hơ’muăn tung hyôh rơ’jíu. Ôh tá mơdoh xếo, o kơnốu plôm mâ pro tiô rơkong Ama Zứt pơchuât hơ’muăn tơdroăng hơ’muăn nếo mơ’no a măng tĭng hdrối.

Tơdroăng ki mê pro rêm ngế tung khu lo têa mâ; hơ-ui ‘nâng tơdroăng rêh ối plôm mâ dêi o rế rơrêk xua ai mâu pú hmâ tơmâng rơ’jiú môi tiah mê.

Nâ Lơ Mu K’Yến (Kăn pơkuâ tơdroăng tơpui nâl K’Ho) tối ki rơrêk tung hiâm mơno hâk tơngăm drêng roh apoăng châ veăng Tơ’noăng tơpui tung rơ’jíu lâp tơnêi têa roh má XIV, ƀă ƀai ‘’Droh rơtăm K’Ho tơmiât pêi rơkê pơxiâm tăng cheăng pêi mơjiâng thôn pơlê nếo’’. Ing mê, nâ môi tiah châ tơ’nôm ivá, hâk vâ lăm chêh ƀai a pơlê hên tâ. Rêm roh vêh ƀă pơlê K’Ho hơngế hơngo dêi kong pơlê Lâm Đồng vâ thâu tơdroăng hơdruê, rơngêi lơ lăm chêh hlá tơbeăng, tơmâng rơkong tơpui cho kuăn pơlê kơnó Lơ Mu K’Yến.

Rup kŏng phiu ro, kuăn pơlê tối mâu tơdroăng châ tơmâng tung rơ’jíu ƀă nâl K’Ho, tơ’nôm tơdroăng chư chêh dêi hdroâng kuăn ngo tơná, nâ pơtối thăm rơrêk tung hiâm mơno, nhuô̆m ƀă hâk vâ tơdroăng cheăng dêi tơná. Ngế rah chêh hlá tơbeăng Lơ Mu K’Yến tối:

"Á phiu ro rêm roh ai roh vêh a tíu vâ lăm chêh ƀai, vêh a pơlê ƀă tâ mơnúa drêng trâm mâu ngế rơkê cho mơngế K’Ho dêi tơná, mâu ngế ki hlê plĕng trâu ‘na tơdroăng rêh ối cheăng kâ – pơlê pơla dêi kuăn pơlê a pơlê K’Ho. Ki rơhêng vâ tối a mâu xăng, tăm, meh ki tâi tá hlê plĕng ‘na khôi túa lĕm tro nah dêi mơngế K’Ho. Kơnôm mê á châ hriâm mâu tơdroăng ki kơnâ vâ kum ăm kuăn pơlê tơmâng Rơ’jíu ƀă mâu tơdroăng rế hía rế lĕm tro tâ.

Á xuân rơrêk ing mê kô mơ-eăm tâi ivá tơxâng tiô tơdroăng kal vâ tơmâng Rơ’jíu dêi kuăn pơlê K’Ho a kơpong Tây Nguyên lơ a kong têa ê châ tơmâng tơdroăng ƀă nâl K’Ho ing internet xuân môi tiah rơ’jíu. Á mơnê ƀă phiu ro’’.

Xuân ing mâu roh lăm pêi cheăng môi tiah mê, mâu ngế rah chêh hlá tơbeăng, mâu ngế tơpui pơchuât dêi Ƀơrô Tơpui nâl hdroâng kuăn ngo – Kơ koan teăng mâ kơpong Tây Nguyên hiăng châ hên pri râ tơnêi têa ƀă râ kong pơlê. Ki nhên, hơnăm 2022, châ kâ Pri Hlái ƀă tơdroăng chêh "Ing khôi túa troh luât’’.

Mê cho tơdroăng mơngế Jarai "tơkâ rơkong tơpui’’, khŏm mơ-eăm tah lôi khôi túa ki ôh tá lĕm tro troh dêi pâ lo ing hngêi drêng nôu hlâ; mơhno hiâm mơno nhuô̆m ƀă nôu pâ tơná. Hơnăm 2018, Ƀơrô Nâl hdroâng kuăn ngo châ kâ pri a Tơ’noăng tơpui pơchuât lâp tơnêi têa ƀă dó inâi "Ki lĕm khôi túa lĕm tro Tây Nguyên’’. Ƀă troh hơnăm 2020, Ƀơrô Nâl hdroâng kuăn ngo pơtối châ kâ pri Hlái a tơ’noăng rơ’jíu lâp tơnêi têa roh má XV, ƀă ƀai "Droh rơtăm K’Ho tơmiât pêi rơkê mơjiâng thôn pơlê nếo’’.

 

Tơplôu: A Sa Ly/VOV Tây Nguyên

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC