Rêm kong xêi măng, ngoh Đào Văn Giang, thôn 6, cheăm Quảng Tâm, tơring tơkăng kong Tuy Đức, kong pơlê Dak Nông, tơpréa vâ rĕng troh a lâm hriâm la xuân ối xâp hmân ếo pêi cheăng krêa to tơnêi trâp. Cho ngế ki pơkuâ ngăn lâm dêi môi tung péa to lâm ki hnê ăm ngế ki ôh ti ‘nâi chư a Hngêi trung râ má môi ƀă râ má péa Nguyễn Du, cheăm Quảng Tâm, maluâ ôh ti toh chôu, tơbréa troh dâng lâi la ngoh xuân ối troh a lâm tro chôu.
Lâm ai lối 30 ngế hriâm, hơnăm hriâm cho sap ing 40 troh 50 hơnăm, ngế ki hên hơnăm má môi cho 71 hơnăm, pơrá cho vâi krâ nhŏng o a mâu thôn pơlê tung cheăm. Nôkố rơnó krí xo kế tơmeăm hiăng troh mê tơvâ tơvân hên tơdroăng khât la rêm ngế pơrá ối mơ-eăm troh a lâm hriâm. Tơdroăng ki rơhêng vâ ‘nâi chư ƀă ivá mơ-eăm ôh ti ai kơbố ‘nâi dêi mâu thái cô hnê a lâm pro mâu hok tro ki hên hơnăm môi tiah Giang rế hía rế mơ-eăm lăm hriâm:
“Hdrối nah, a kơpong hngế hngo mê ôh ti ai liăn vâ hriăn. Nôkố tơnêi têa po lâm hnê ăm mâu ngế ki ôh ti ‘nâi chư mê á mơ-eăm lăm hriâm. Thái, cô hnê rơkê khât, mâu ngế ki hriâm châ hriâm tâp xuân ôh ti ‘nâi tơpui ti lâi ôh, mơnê mâu thái cô hiăng kơhnâ hnê ăm ngin. Nôkố hriâm ăm dêi tơná mê pin athế mơ-eăm hriâm yoh’’.
Hiăng lối 40 hơnăm nếo ‘nâi pơchuât, ‘nâi chêh pro ăm nâ Thị Nương, hdroâng Mnông, ƀon Bu Nơr, cheăm Quảng Tâm phiu ro khât. Nâ Nương tối, ‘nâi chư kum pơxúa hên tơdroăng, ki hdrối tâ nâ kô hriâm ƀâng vê rơxế hon đa vâ kơto rơxế lo a troăng ăm tro luât. ‘Nâi chư xuân kum á tơmiât troh tung la ngiâ ah kô mơnúa mơ’no tê mắc-ca dêi rơpŏng hngêi pêt ing măng pơlê pơla ing phôn râng kŏng. Nâ ăm ‘nâi, lâm hriâm chư hnê ăm tê kơtê, hlá mơ-éa chêh, kế tơmeăm xúa tung hriâm tâp xuân châ thái cô ăm tê kơtê. {riân hlo hiâm mơno dêi mâu thái cô hiăng tơkâ luâ hâi măng, troăng prôk pá puât troh lâm vâ hnê chư ăm vâi krâ nhŏng o, vâ chê 3 khế hriâm a lâm hnê chư, nâ Nương hriâm tŭm tâi tâng mâu rôh ki hriâm:
“Châ hriâm mê á ro khât. Á xuân dế mơ-eăm hriâm tâp, vâ pro tiah lâi vâ ‘nâi pơchuât, ‘nâi chêh. Troăng prôk xơpá la thái cô ối kơhnâ lăm hnê, á hơ-ui khât kơ mâu thái cô. Lăm hriâm á xuân ‘nâi hâi hnoăng cheăng thái cô Việt Nam, rơkâu tâi tâng mâu thái cô ai hên ivá’’.
Thái hnê Hoàng Văn Trường, Hngêi trung râ má môi ƀă râ má péa Nguyễn Du, cheăm kơpong 3 Quảng Tâm hiăng hnê râ má môi a tơring tơkăng kong hngế hngo Tuy Đức sap ing hơnăm 1990. Thái Trường ăm ‘nâi, hnê ăm mâu ngế ki hiăng hên hơnăm ôh ti xê môi tiah hnê ăm vâi hdrêng, pơkâ thế thái cô hmâ achê, hlê plĕng ƀă veăng kum vâi tung hriâm tâp ƀă tung rêh ối vâ vâi loi tơngah, hâk ro troh lâm hriâm chư.
“Ki hdrối tâ athế hlê hiâm mơno dêi mâu ngế ki hriâm a lâm ki ôh ti ‘nâi chư, pakĭng tơdroăng ki hriâm mê vâi ối lăm chiâk. ‘Nâi vâi hrá hlê tâ, chêng kŏng vâi xuân hiăng khăng, xua mê pâ thế mâu thái cô athế kơhnâ, tá hiâm mơno. Pakĭng kơhnâ, mơ-eăm tung tơdroăng hnê mê ối ai hiâm mơno hơ-ui, a chê ƀă vâi, tơpui tơno hnê ăm vâi’’.
Jâ Vương Thị Thu Trúc, kăn pơkuâ Ƀơrô Yăo yuk thương xuên, chính trị tư tưởng, Khu ngăn hnê hriâm ƀă hnê mơjiâng tuăn ngoâ rơkê kong pơlê Dak Nông ăm ‘nâi, cho kong pơlê ki ai hên hdroâng kuăn ngo, hên kuăn pơlê lăm rêh ối hmâng vâ mê hên ngế ôh ti ‘nâi chư a kong pơlê ki ai hên kuăn pơlê ki ôh ti ‘nâi chư. Vâ kum vâi krâ nhŏng o, krê hơnăm kố, kong pơlê po 50 to lâm ƀă dâng 1.300 ngế hriâm, tung mê, mâu tơring kơtiê 30a môi tiah Dak Glong ƀă Tuy Đức ai hên ngế ôh ti nâi chư.
Mâu lâm hriâm ki hên cho hriâm a kơxê măng, mâu ngế hriâm châ hriâm mâu tơdroăng tiô péa hneăng, hneăng má 1 ai hriâm tơdâng sap ing lâm 1 troh lâm 3. Hneăng má 2 cho ƀă tơdroăng ki hriâm lâm 4 ƀă lâm 5. Tiô jâ Trúc, thái cô ki hnê a lâm hnê ăm mâu ngế ki ôh ti ‘nâi chư nôkố cho mâu thái cô ki mơhnŏng vâ xêh, tâi tâng pơrá hnê ôh ti ai kơbố ‘nâi, mơ-eăm kum vâi krâ nhŏng o tung pơlê chiâng ‘nâi chư tâi tâng.
“Ƀă thái cô ki hnê chư ƀă túa ki mơhnŏng pleăng xêh mê châ kum liăn kâ, ối, prôk lăm xo hnoăng hnê mê ôh ti ai. Ngin hnê ăm mâu ngế ki ôh ti ‘nâi chư mê ki hdrối tâ vâi hơ-ui khât kơ mâu ngế ki hriâm, xua vâi ôh ti ‘nâi chư ƀă rơhêng vâ ‘nâi chư, xua vâi hlo ki pơxúa dêi tơdroăng ‘nâi chư. Ai hên ngế tối, nôkố hiăng ‘nâi chư á khên tơnôu á dêi tơná drêng lăm lo pa kong. Ngế ki hriâm xuân phiu ro mê ngế ki hnê xuân hlo kum pơxúa ăm kuăn pơlê’’.
A kong hâi troh lâm hnê vâi hdrêng, kong măng lăm troh a lâm hnê ăm vâi krâ nhŏng o tung pơlê ‘nâi chư, la mâu thái cô a kơpong hơngế hơngo dêi kong pơlê Dak Nông xuân ối hơniâp ro, kơhnâ. Mâu thái cô dế rế pleăng dêi ivá ƀă tuăn ngoâ ăm pơlê cheăm, vâi krâ nhŏng o ‘nâi chư, ai rôh vâ tơrŭm ƀă pơlê pơla dế rế hía rế mơnhông môi tiah nôkố.
Viết bình luận