Mơngế Xuăn xiâm rêi Lếo a tơnêi Ƀuôn Đôn
Thứ sáu, 08:36, 15/09/2023 Nam Trang/Tơplôu: Gương/VOV Tây Nguyên Nam Trang/Tơplôu: Gương/VOV Tây Nguyên
VOV4.Xơ Đăng - Sap ing hên hơnăm hdrối mê hía nah, mơngế Lếo hmâ kơto plong drô tiô kroăng Sêrêpôk vâ tê mơdró kế tơmeăm ƀă mâu kuăn pơlê tơring Ƀuôn Đôn, kong pơlê Dak Lak, Việt Nam. Mơngế Lếo hiăng rah xo tơnêi kố pro tíu rêh ối vâ pêi cheăng. Troh nôkố, mơngế Việt Nam xiâm rêi Lếo a cheăm Krông Na, tơring Ƀuôn Đôn, kong pơlê Dak Lak hiăng tâk troh lối môi hrĭng rơpŏng. Vâi dế rêh ối rơtế tơdjuôm hơniâp ro ƀă ai tơdroăng tơrŭm pơla mơhno túa lĕm tro ƀă kuăn pơlê akố.

Nếo chiân khu lăm ôm hyô troh lăm ngăn mâu tíu ôm hyô a ƀuôn Trí Ƀ, cheăm Krông Na, tơring Buôn Đôn, nâ Sáo Bun Trâm A Dơng ăm ‘nâi, hơnăm kố, nâ vâ chê 30 hơnăm, cho kuăn dêi rơpŏng hngêi ai nôu cho mơngế Lếo, pâ cho Rơđế. Nâ rah tơdroăng cheăng hnê mơhno ăm mâu ki lăm ôm hyô xua nâ hâk vâ djâ mơhno ăm tơmối mâu troăng mâu tíu tung pơlê hlối hlế rơkê vâ tơpui tối ăm vâi ‘nâi tơdroăng rêh ối, túa lĕm tro ƀă túa tơla dêi kuăn pơlê ki dế  rêh ối a tơnêi Ƀuôn Đôn kố:

 “Tung châ ai 2 túa mơheăm Lếo ƀă Rơđế, a hiăng rah xo tơdroăng cheăng hnê mơhno ăm mâu ngế lăm ôm hyô ƀă púi vâ tơbleăng túa lĕm tro ăm hdroâng kuăn ngo tơná troh hên ngế ‘nâi. Tung la ngiâ á vâ tơbleăng ăm rêm ngế hên tê ‘na túa tơlá dêi péa hdroâng kuăn ngo, malối cho hdroâng kuăn ngo Lếo, ai hên tơdroăng pro mơdĭng, ôh tá xê to Tết Bunpimay ƀă ối cho leh khế 6, khế 12 rêm hơnăm “.

 

            A Ƀuôn Đôn, tơdroăng mơngế Lếo xo mơngế M’Nông, Rơđế hên hĭn. Vâi tơrŭm dêi rơpó vâ hlê túa lĕm tro, rơkong tơpui mê chiâng pá vâ ’nâi kơnó ngế ki lâi cho xiâm rêi Lếo ngế ki lâi cho mơngế a kong pơlê ki mê. Ngoh Khăm Phon Lào, Ngế pơkuâ Ƀơrô ngăn ‘na pêi chiâk tơring Ƀuôn Đôn, ngế tung khu tơrŭm pơla Việt Nam - Lếo a tơring Buôn Đôn ăm ‘nâi:

 “Tung rơpŏng hngêi xo kơdrâi, xo kơnốu chiâng 7 hdroâng kuăn ngo. Rơđế ai, Jarai ai, Hrê ai, Xuăn ai mê drêng rêh ối ƀă dêi rơpó xuân môi tuăn. Ing tơdroăng sâp hmân ếo, ing rơkong tơpui xuân thế hriâm ing dêi rơpó tung túa rêh ối tơrêm hdroâng kuăn ngo. Riân sap ing vâi hdrêng kot mâ ƀă troh vâi hdrêng hiăng kân, a kuăn pơlê dêi Buôn Trí xuân ‘nâi sap 2-3 rơkong tơpui, ai mâu ngoh ki ‘nâ chiâng tơpui 5-6 nâl hlối’’.

 

Pôa Bun Mi Lào, hơnăm kố vâ chê 70 hơnăm, rêh ối a Ƀuôn Trí B, cheăm Krông Na, tơring Buôn Đôn tối, mơhé mơngế Lếo rơxông hdrối nah ki lăm rêh ối a tơnêi Ƀuôn Đôn hiăng hlâ vêh ƀă jâ pôa, la mâu rơxông kơ’nâi dêi hdroâng kuăn ngo Lếo a cheăm tơkăng kong Krông Na xuân tơdjêp, tơdah, rak vế mâu tơdroăng ki kơnía ton nah  dêi mơngế Lếo ƀă rêh ối hơniâp ro, tơrŭm ƀă dêi rơpó pơla mâu hdroâng kuăn ngo a kong cheăm tơring mê tơdroăng ki hmâ pâ dêi rơpó rế krá kâk:

 “Akố pêi cheăng kâ xuân tơ’lêi hlâu, klêi mê mâu nhŏng o veăng kum dêi rơpó, ai tơdroăng klâi xuân kum dêi rơpó, tơnêi lĕm ai chêm hdrâp ối. Mơngế Lếo, mơngế Rơđế, mơngế M’Nông, mơngế Xuăn ngăn dêi rơpó môi tiah mâu nhŏng o ki rêh ối tung môi toăng  hngêi’’.

Tiô pôa Phạm Trung Nghĩa, Kăn hnê ngăn Vi ƀan tơring Ƀuôn Đôn, mê Ƀuôn Đôn nôkố ai 29 hdroâng kuăn ngo rêh ối ƀă dâng 70  pơ’leăng mâ mơngế, tung mê mơngế Việt Nam xiâm rêi Lếo ai dâng 300 ngế. Mâu ngế Xuăn xiâm rêi Lếo rêh ối a kố đi đo châ mâu kăn tơmâng kum pro tơ’lêi hlâu tung tŭm tơdroăng vâ kuăn pơlê hmiân tuăn hriâm, pêi chiâk deăng mơnhông cheăng kâ.

 

Rêm hơnăm, troh Têt dêi mơngế Lếo tơring hmâ tơkŭm po leh kân ƀă pro tro tiô tơdroăng ki hmâ pêi pro:

 “Mơngế Lếo rêh ối tung tơring ai 300 hơnăm kố, pakĭng luât pơkâ dêi Đảng ƀă Tơnêi têa tŏng kum mê tơring xuân tơmâng khât troh mơngế Lếo tung cheăm tơring, pro ti lâi vâ ăm kuăn pơlê châ mơnhông cheăng kâ a tơnêi dêi tơná. Ngin xuân tơmâng khât troh mâu túa ôm hyô, malối cho túa ôm hyô dêi mâu hdroâng kuăn ngo, mê mơngế Lếo tung tơring Ƀuôn Đôn xuân cho môi tung mâu hdroâng kuăn ngo ai túa rêh ối krê, ngin xuân dế mơ-eăm tơbleăng mâu khôi túa, vêa vong mê vâ pro mâu tơdroăng ki lĕm tung mơnhông mơdêk ôm hyô tung kong pơlê”.

Mơngế Xuăn xiâm rêi Lếo dế rêh ối hơniâp ro, tơrŭm môi tuăn ƀă mâu hdroâng kuăn ngo ki ê tung tơnêi Ƀuôn Đôn, tơrŭm krá  tung tơdroăng rêh ối, túa lĕm tro veăng pro tơniăn kal kí, mơnhông cheăng kâ rêh ối a pơlê cheăm tơring.

 

Nam Trang/Tơplôu: Gương/VOV Tây Nguyên

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC