*** Lối chât hơnăm achê kố, tâi tâng kơxô̆ liăn ‘no pêi mâu tơdroăng tơkêa bro, luât pơkâ dêi Đảng ƀă Tơnêi têa ‘măn ăm  cheăm Lộc Nam, tơring Bảo Lâm, kong pơlê Lâm Đồng tâk troh hrĭng rơtal liăn. Kơnôm tơmâng ‘no liăn mê, châ hnhâng troăng kơxái on tơhrik, pro troăng prôk, hngêi trung, hngêi pơkeăng,  tơmeăm khoăng xúa tung cheăng kâ ƀă ngiâ méa thôn pơlê hiăng pơ’lêh  tơ ê. Mâu hngêi hlá xá, mơnât phêa nah nôkố hiăng pơ’lêh ƀă hngêi mơ meăn ƀă xi mong krá, tơdroăng rêh ối tơmeăm khoăng ƀă tuăn ngôa dêi kuăn pơlê ôh tá la lâi ‘mâi hơ’lêh ƀă mơdêk. Ki tơxâng vâ tối, Lộc Nam xuân hiăng mơjiâng mâu túa tơrŭm cheăng ƀă hlối rôe tơmeăm pê lo, tơniăn pêi chiâk ƀă mơdêk pê lo tơmeăm ăm kuăn pơlê,  ƀă kơlo liăn pê lo tâng riên nôkố hiăng châ lối 45 rơtuh liăn/ngế/hơnăm. Hlo ki pơ’lêh néo,  pơtối mơnhông tơƀrê, jâ Ka Yến, kăn hnê ngăn Khu vâi kơdrâi cheăm Lộc Nam, sôk ro tối:

“Mâu hơnăm hdrối; kơnôm ai Đảng, Tơnêi têa tơmâng tŏng kum, tơdroăng rêh ối dêi kuăn pơlê mâu hdroâng kuăn ngo hiăng pơ’lêh nhên. Hdrối nah, troăng prôk pá puât, rơpŏng kơtiê ƀă vâ chê kơtiê hên, nôkố troăng prôk vêh hiăng lĕm , hên rơpŏng  kơtiê, vâ chê kơtiê hiăng ‘nâi túa pêi cheăng kâ, môi tuăn dêi rơpó kum dêi rơpó, pêi cheăng kâ vâ hlŭn kơtiê krá tơniăn. Malối, tung hơnăm 2023 kố, a Lộc Nam ai hên ngế  pro hngêi hên râ, hên hngêi ối nếo, châ rôe ôtô. Ai tiah mê kơnôm ai Đảng, Tơnêi têa  tơmâng tŏng kum tung tŭm tơdroăng, pro troăng prôk, on tơhrik, hngêi trung, hngêi pơkeăng, klêi mê pro tơ’lêi hlâu ăm kuăn pơlê mơnhông cheăng kâ tung rơpŏng hngêi a pơlê cheăm, tơring’’.

*** Ngoh Rah Lan Thu – Thôn Tốt Biơch, Pơlê kân Čư̆ Sê, tơring Čư̆ Sê, kong pơlê Gia Lai ăm ‘nâi hơnăm 2023, cheăng kâ rơpŏng hngêi ngoh ƀă mâu rơpŏng ki ê tung pơlê hlo chía tơniăn tâ. Xua, tơkâ luâ COVID-19, tơdroăng ki tê mơdró kế tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng, ƀă mâu tơdroăng ki pêt mơjiâng kế tơmeăm châ ‘mâi mơnhông. Mâu kế tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng ki xiâm dêi pơlê môi tiah kơphế, pôm ló tê yă kơnâ ƀă tơniăn. Ngoh rơhêng vâ mâu tơdroăng ki tơniăn lĕm mê kô troh ƀă rơpŏng ngoh ƀă mâu rơpŏng kuăn pơlê a hơnăm nếo 2024.

“Châ tơdroăng ki tơmâng ngăn dêi tơnêi têa, xua hno têa nôkố gá tơ’lêi hlâu vâ ‘no tŭm têa vâ tôh mâu kế tơmeăm, mê tơdroăng ki pêt kế tơmeăm xuân hlo tơniăn khât, tơdroăng rêh ối dêi vâi krâ nhŏng o ai ngế ki ‘nâ bê tŭm kế kâ, ếo xâp, ai rơpŏng ki ‘nâchâ bro hngêi lĕm,kố cho tơdroăng ki tơƀrê dêi tơdroăng ‘nâi xúa khoa hok kih thuât ing tơdroăng rah xo hdrê pêt, troh tơdroăng ki pơchoh klâng chiâk pơrá xúa kơmăi kơmok, tơdroăng kố kô pro kơdroh ivá pêi cheăng ƀă kơdĭng liăn. Á xuân rơhêng vâ khu kăn pơkuâ pơtối tơmâng ngăn tŏng kum vâi krâ nhŏng o ki ối xơpá, pro tơ’lêi hlâu vâ vâi mơeăm mơnhông cheăng kâ”.

*** Hơnăm 2023 ‘na pêi chiâk dêi kong pơlê Kon Tum châ tơƀrê. Tâi tâng  tơnêi ki loăng plâi rêm hơnăm dêi kong pơlê châ lối 68.200ha luât tơdroăng pơkâ. Kong pơlê hiăng mơjiâng pro 7 ƀăng klâng kân rơdâ tiô túa tơrŭm cheăng. Mâu loăng plâi  ki xiâm pơtối châ  tơmâng pêt mơnhông tơƀrê ƀă pê lo châ luâ tơdroăng pơcháu. Tung hơnăm hên yă tơmeăm pê lo,  nhâ pơkeăng, môi tiah kơphế; pôm loăng, sâm kơxái... xuân châ  rôe a kơlo ki hên, mê  kuăn pơlê tối tơdjuôm ƀă kuăn pơlê kuăn ngo tối krê a kong pơlê Kon Tum hâk phiu ro. Xuân kơnôm ing mê troh tâi hơnăm 2023 kơxô̆ liăn pê lo riên rêm ngế tung kong pơlê Kon Tum  hiăng châ dâng 58, 8 rơtuh liăn  tâk 10,5% tâng vâ pơchông ƀă hơnăm nah. Ngoh A Ka Riắc, pơlê Kon Vơng Kia, pơlê kân Măng Deang, tơring Kon Plông phiu ro ăm ‘nâi

“Hơnăm nếo, ngin ai hên tơdroăng sôk ro xua hơnăm nah kuăn pơlê châ cho hên báu, pôm loăng, kơphế ƀă châ liăn ing păn kơpôu, ro  ... Ai tiah mê ngin hâk ro khât.  Hơnăm nếo, kuăn pơlê kô mơ-eăm  pêi cheăng kơhnâ tâ, kô ai hên túa pêi chiâk deăng ki tơƀrê, hên ngế rơkê tung pêi cheăng kâ, tơdroăng rêh ối kô tơƀrê tâ, mâu rơpŏng hngêi hnê dêi kuăn ‘nĕng thế nguăn loi, hriâm rơkê. A púi vâ Đảng, Tơnêi têa pơtối tơmâng tŏng  kum kuăn pơlê mâu kuăn ngo Mơ Nâm ngin’’.

*** Pôa Y Sêr, ƀon Jun Juh, cheăm Đức Minh, tơring Dak Mil, kong pơlê Dak Nông hmâ séa ngăn mâu tơdroăng ki nếo ai tung mâu um tơvi, rơ’jiu. Pôa Y Sêr ăm ‘nâi, klêi séa ngăn á hlo tơdroăng tung kong têa ê a hơnăm 2023 ai hên tơdroăng ki hơ’lêh la tơnêi têa pin xuân ối rak vế ki tơniăn. Kơnôm mê, tơdroăng rêh ối, cheăng kâ dêi vâi krâ nhŏng o tung pơlê xuân tơniăn ƀă mơnhông. Vâi krâ nhŏng o tơdah hơnăm nếo tung tơdroăng ki phiu ro, tơngah khât.

“Tơdroăng tung tơnêi têa pin á hlo gá tơniăn. Vâi krâ nhŏng o tung pơlê phiu ro khât, vâi krâ nhŏng o hmiên tuăn pêi cheăng kâ, mơnhông mơdêk. Malối cho hơnăm kố nah mê yă kơphế chía to kơnâ, vâi krâ nhŏng o pêi lo liăn tơniăn, tơdah hơnăm phiu ro khât”.

*** Cho pơlê khên tơnôu, kơpong kăch măng tung rơxông tơplâ, nôkố, buôn Dăk Tuôr, cheăm Chư Pui, tơring Krông Bông, kong pơlê Dak Lak dế rêm hâi pơ’lêh. Ƀă tơdroăng veăng tơmâng, tŏng kum dêi mâu kăn, ngiâ méa thôn pơlê a buôn Dăk Tuôr rế xông tơƀrê. Tung pơlê ai 5km troăng ƀê tông, chât rơpâu toăng hngêi  hiăng pro krá lĕm, kơxô̆ rơpŏng kro mơdrŏng châ vâ chê 30%, rơpŏng kơtiê  bú ối vâ chê 20%. Kố xuân cho môi tung iâ pơlê dêi tơring Krông Bông ai tơmeăm khoăng hlâu vâ mơnhông ôm hyô. Xua mê, tung pơla hdrối kô nah, mâu kăn pơlê cheăm kơhnâ mơhnhôk kuăn pơlê tung pơlê  ‘mâi rơnêu hngêi, veăng tơlo hâi pêi cheăng pro troăng prôk, mơgrúa lĕm hngêi trăng troăng klông thôn pơlê. Ƀă tơdroăng po rơdâ mâu túa cheăng kâ, kuăn pơlê thăm rế hlo ki hâk phiu, kơhnâ pêi cheăng kâ. Ngoh Y Kho Niê, ối a buôn Dăk Tuôr tối:

“Cheăng kâ dêi pơlê rế mơnhông tơƀrê mê xuân  tâ phiu ro. Xua pơlê kăch măng mê châ tơnêi têa tơmâng ‘no liăn mơjiâng pro, kuăn pơlê kơnâ mơ-eăm tăng ‘nâi plĕng, hriâm tâp xúa khoa hok kih thuât, pơ’lêh hdrê pêt mơnăn păn. Kơnôm ing mê tơdroăng rêh ối dêi kuăn pơlê rế ton rế xông tơƀrê, leĕm tâ’’.  

** Pôa A M’lôm, ối a pơlê Groi 1, cheăm Glar, tơring Đak Đoa, kong pơlê Gia Lai ăm ‘nâi, tung hơnăm hdrối nah, xua tơdjâk ing tơdroăng cheăng kâ mê tơdroăng rêh ối kuăn pơlê trâm hên xơpấ. Tung pơlê ai 150 rơpŏng, lối 1300 pơ’leăng mâ ƀă tâi tâng cho hdroâng Bơhnéa. Troh apoăng hơnăm 2024, pơlê ối 13 rơpŏng kơtiê ƀă 30 rơpŏng vâ chê kơtiê. Maluâ tơdroăng rêh ối trâm hên xơpá la hơnăm hdrối kố nah mâu troăng tŏng kum ki pơxúa dêi Đảng, Tơnêi têa, tơdroăng tŏng kum dêi khu kăn pơkuâ cheăm tơring đi đo teăm troh ƀă vâi krâ nhŏng o tung pơlê, pro ivá hiâm mơno tŏng kum dêi rơpó. Pôa A M’lôm ối a pơlê Groi 1, cheăm Gla, tơring Đak Đoa tối:

“Kơnôm tơdroăng tŏng kum dêi Đảng, Tơnêi têa ‘na troăng hơlâ tŏng kum teăm tơdrêng môi tiah kum ăm hdrê kơphế ƀă hên kế tơmeăm ki ê mê hơnăm 2023, vâi krâ nhŏng o hdroâng kuăn ngo pêi cheăng kâ tơniăn ƀă mơnhông. Maluâ ối ai kơdrum deăng kơphế ôh tá ai plâi tâng pơchông ƀă mâu hơnăm hdrối nah la teăng a mê yă kơphế kơnâ mê ôh tá tơdjâk hên troh tơdroăng pêi lo liăn. ‘Na phon rơvât mê yă tê xuân ối a kơnâ, la châ tơdroăng ki tŏng kum, pro tơ’lêi hlâu ing mâu khu mơdró kâ, tíu ki tê phon ăm vâi krâ nhŏng o mung xo hdrối troh rơnó mơdrếo mê vâ choi ăm kơphế gá xuân tơ’lêi hlâu rơvât tŭm ăm 2 rơnó”.