Tiến sĩ Trương Thanh Tùng - Ngế pơkuâ Khu tí tăng ‘nâi plĕng ‘na pơkeăng nếo (Viện hriăn plĕng tơdroăng rơkê Phenikaa), thái hnê Khoa Dược, Hngêi trung Đại Học Phenikaa (Hà Nội), cho ngế ki rơkê tâ tung khu mâu ngế cheăng khoa hok hơnăm ối nếo Việt Nam ƀă lâp plâi tơnêi, xua ngoh hiăng ai hên tơmeăm khoăng khoa hok ki kân râ tơnêi têa.

Môi tung kơxô̆ ki mê cho tơmeăm khoăng tí tăng ‘nâi plĕng  ‘na pơkeăng ki nếo ƀă mâu pơreăng tơ’lêi tâ tú... Ki tơxâng vâ tối, klêi hên hơnăm hriâm ƀă tí tăng ‘nâi plĕng a kong têa ê, Tiê̆n sih  Trương Thanh Tùng hiăng rah xo vêh a pơlê vâ rêh ối ƀă pleăng hnoăng tơná. Tiô Tiê̆n sih Trương Thanh Tùng, môi tiah Pôa Hồ hiăng tối: Mâu hơnăm ối nếo cho ngế ki pơkuâ tung la ngiâ dêi tơnêi têa. Xua mê, ngoh vâ vêh a pơlê xiâm, xúa mâu tơdroăng ki hnê hiăng châ hriâm a mâu kong têa ki rơkê, tí tăng ‘nâi plĕng, hriăn pro pơkeăng ki nếo pơ’lêh kháng sinh.

Tiến sih Trương Thanh Tùng, Đại học Phenikaa Hà Nội tối  ‘na mâu tơdroăng pơkâ tí tăng ‘nâi plĕng mâu pơkeăng kháng sinh:

“A púi vâ Việt Nam pin tung la ngiâ kô ôh tá xâu xía xếo ‘na todroăng xúa hên pơkeăng kháng sinh. Xuân môi tiah mâu tơdroăng rah xo ki ê, xúa mâu pơkeăng ki pin pro dêi vâ pôi tá tro ki ôh tá xâu kơ kháng sinh, châ kum mâu ngế ki châi tamo kâi tâng ƀă kháng sinh. Troăng rơhlâ tí tăng ‘nâi plĕng má 2 á dế pêi cho ai mâu hnoăng pêi tơƀrê mê cho tí tăng ‘nâi plĕng mâu túa pơkeăng pơlât ŭm tung châ ki tro tơdroăng pơlât xêt.

Mâu pơkeăng mê tâng chiâng kô châ tơbleăng tê vâ kơdroh kơxô̆ liăn pơlât ăm mâu ngế ki châi ŭm tung châ, pơlât pơreăng ŭm tro tâ, pro mơdon tơdroăng ối rêh dêi mơngế châi tamo xuân môi tiah pơkeăng mê ôh tá ai trếo ‘mêi’’.

‘Na ngê̆ sih hơnăm ối nếo Nguyễn Thị Ngọc Hà (inâi cho Hà Myo) đi đo ‘nâi hriăn plĕng, tơkŭm ƀă ngế hriăn rơkê ‘na tơdrá hơdruê ton nah ƀă rơkê Rip ƀă tơdrá hơdruê điê̆n tưh SDM, mơnhông tơdroăng hơdruê tiô tơdrá ton nah troh a chê hên mâu hơnăm ối nếo. Tơdroăng ki Ngọc Hà púi vâ tâ cho kô djâ mơhno túa lĕm troh Việt Nam tơdâng tơ’mô ƀă mâu kong têa ki rơdêi tung 5 kơpong môi tiah Pôa Hồ hiăng púi vâ, vâ mâu vâi pú tung lâp plâi tơnêi hlo môi Việt Nam rơkê plĕng, tơrŭm tơrôa, la xuân mơhno ki kơnía git ton nah túa lĕm tro krê.

Tối ‘na tơdroăng ki mơ-eăm tung tơrŭm Xẩm ƀă Rap ƀă tơdroăng hơdruê  điê̆n tưh  EDM, Nguyễn Thị Ngọc Hà ăm ‘nâi:

‘’2 hơnăm kố a mơdoh chôu vâ hriâm mâu túa um ton nah dêi Việt Nam. Tung mê ai Xẩm, ai hơdruê Xoan Phú Thọ, hơdruê tiô tơdrá Nam Trung Bộ ƀă mâu tơdrá hơdruê, rơngêi ting ting hdroâng kuăn ngo dêi Việt Nam. A hiăng pơtroh ăm mâu ngế ki hmâng mâu tơdroăng hơdruê rơngêi, ‘na Xẩm mê ƀă Xoan Phú Thọ mê ai ‘’ Chơi í a trời cho’’; tiô tơdrá Mường ƀă inâi pơxá ‘’Đập nàng Khọt’’. Tơdroăng ki a púi vâ má  môi cho djâ tơdroăng hơdruê tiô tơdrá ton nah dêi Việt Nam troh hên ƀă mơngế vâ hmâng ƀă á xuân ai mâu tơdroăng púi vâ châ hơdruê a plông lâp plâi tơnêi ƀă châ hlo mơngế ki ngăn lâp plâi tơnêi kơhnhon xuăng tiô tơdrá ton nah dêi Việt Nam’’.

‘’A lâi kal ai mâu droh rơtăm, tơdroăng klâi pá ai mâu droh rơtăm’’ rơkong Pôa Hồ hnê pơchân kơ mâu droh rơtăm đi đo cho trum mơhno troăng ăm ngoh Y Xun Ndu, kuăn ngo M’Nông, tơring Lăk, kong pơlê Dak Lak. Klêi hriâm klêi đại học, ngoh Y Xim Ndu hiăng mơ-eăm vêh a tơnêi kong ki khăng kơtô dêi pơlê vâ pơxiâm pêi cheăng, pêi cheăng kâ. Tung mê, ngoh hiăng khên tơnôu djâ troăng ahdrối tung ôm hyô ngăn nhâ loăng kong kế, túa lĕm tro ƀă kế kâ hdrôang kuăn ngo; pơtối rak vế ƀă tơbleăng túa lĕm tro ton nah dêi hdroâng kuăn ngo, malối cho túa lĕm tro chêng koăng Tây Nguyên. Nôkố, tơdroăng mơdró kâ dêi ngoh Y Xim Ndu tŏng kum pê lo liăn tơniăn đi đo ăm 10 ngế đoân viên, droh rơtăm a pơlê:

“Á vâ xúa ki ai hlâu a pơlê cheăm ‘na tơmeăm khoăng, kong kế, mơngế ki pêi cheăng a pơlê. Ƀă tơdroăng púi vâ drêng pơxiâm pêi cheăng a pơlê kô pro hên ngế ai tuăn loi, mơhnhôk hên ăm mâu hơnăm ối nếo ki ê rơtế veăng pêi pro tung tơdroăng mơjiâng ƀă mơnhông cheăng kâ. Troh ƀă hneăng hôp kân droh rơtăm ki rơkê pêi pro tiô rơkong Pôa Hồ hơnăm 2023, a púi vâ châ tơdjêp ƀă mâu hơnăm ối nếo, đi đo cho mâu ngế ki djâ troăng ahdrối pêi mâu tơdroăng cheăng, ôh tá la lâi pơtê hriâm ăm dêi hiâm mơno lĕm, hriâm rơkê vâ rơtế tơrŭm môi tuăn ƀă dêi rơpó, ƀă mơjiâng, mơnhông pơlê xiâm tơná’’.

Kố cho 3 tung 400 ngế droh rơtăm kơhnâ rơkê, mâu ngế ki djâ troăng lĕm a hdrối tung hriâm tâp ƀă pêi pro tiô tuăn tơmiât, tuăn mơno, túa pêi cheăng rêh ối Pôa Hồ Chí Minh veăng hôp hneăng hôp kân droh rơtăm kơhnâ rơkê pêi pro tiô rơkong Pôa rôh má 7- vâi cho mâu ngế droh rơtăm ki rơkê tơdroăng cheăng, ‘nâi hriăn plĕng tơdroăng ki nếo ƀă ai tơdroăng púi vâ kân ƀă tuăn khên tơmiât, khên pêi, khên pôu râng dêi hnoăng cheăng tơná pêi, rêh ối ‘nâi hriăn rơkê, pleăng hnoăng cheăng tơná ăm tơnêi têa.