Nâ Ksor H’Nhươn (kot mâ hơnăm 1994) ối a Bôn Tông Se, cheăm Ia Trôk, tơring Ia Pa, kong pơlê Gia Lai hơ’muăn: Hdrối mê, ƀă 4 sao tơnêi báu pêt a chiâk, hơnăm ki lâi kong prâi tơ’lêi hlâu mê rơpŏng bê phái kâ. Hơnăm 2022, nâ H’Nhươn châ tơring gum ăm môi to ro kăn ing tơdroăng kơdroh kơtiê krá tơniăn. Kơnôm tơdroăng hnê mơhno dêi kăn ƀô̆ pêi chiâk deăng cheăm troh hnê pêt nhâ, păn ro ƀă pêi klâng báu, troh nôkố rơpŏng nâ hiăng ai khu ro 4 to. Nâ Ksor H’Nhươn hơ’muăn:

“Rơpŏng á ối tung rơpŏng kơtiê, ing kơxô̆ liăn tŏng gum, klêi kơ’nâi 2 hơnăm mơ-eăm pêi kâ, rơpŏng xuân hiăng hluăn ing kơtiê. Liăn ‘măn kơdĭng mê rơpŏng hiăng mơjiâng pro hngêi nếo, ro xuân hiăng ai to lâi to kuăn. Drêng tơdroăng rêh ối chôa ‘lâng tơniăn rơpŏng kô pơtối mơnhông cheăng kâ, ai tơ’nôm pêi lo liăn ƀă rak ngăn ăm kuăn ‘nĕng hriâm tâp’’.

Ƀă mâu rơpŏng kơtiê hiăng ai ro môi tiah nâ Rlan H’Wanh (kot mâ hơnăm 1988) a Plơi Apa Ơi Hbriu, cheăm Chư Mố, tơring Ia Pa hơnăm kố châ veăng lâm păn mơnăn mơnôa. Nâ H’Wanh tối ăm ‘nâi, nâ ƀă 20 rơpŏng tung pơlê châ hriâm ing mơgrúa kơdroăng păn tro troăng troh tơdroăng ki vâ ‘nâi, rĕng mơdât mâu pơreăng ki hmâ tâ tú môi tiah hbáu mông tơlŏng kơchuôp chêng ƀă êi lo khêi po pom a kéa kơpôu ro:

“Sap ing tiô hriâm mê ngin xuân ‘nâi troăng ăm kâ ti lâi châ tơƀrê vâ tơniăn tŭm trếo piê kơhiâm ăm mơnăn păn. Ngin xuân châ hnê mơhno inhên ‘na troăng hbrâ mơdât pơreăng ƀă drêng châ hlo ro tro tâ pơreăng mê thế pơlât môi tiah lâi ăm châ tơƀrê má môi. Vâ hbrâ mơdât pơreăng xông tâ tú a kơpôu ro môi tiah hbáu mông tơlŏng kơchuôp chêng, êi kéa khêi lo po pom a kéa... mê ngin thế mơgrúa kơdroăng păn đi đo’’.

Rơtế ƀă tơdroăng tŏng gum tăng cheăng pêi ƀă hnê mơjiâng cheăng pêi tơtro ƀă khôi túa pêt mơjiâng tơmeăm dêi kuăn pơlê, mâu cheăm pá puât a tơring Ia Pa xuân châ mơ’no liăn pro nếo chât km troăng drô klâng chiâk, gum kuăn pơlê tơ’lêi tung tơdroăng pơto tơmeăm. Pôa Rčom Ngưl, Kăn pơkuâ hnê ngăn Chi ƀô̆ hlối pro Kăn pơkuâ thôn Ƀôn Trôk, cheăm Ia Trôk, tơring Ia Pa tối ăm ‘nâi:

“Sap hơnăm 2021 troh nôkố châ tơnêi têa tơmâng tŏng gum mơjiâng troăng prôk ngin phiu ro ‘nâng. Hdrối nah, troăng prôk lăm pá puât, rơnó mêi mê trâp trĕng, xua mê tơdroăng pơto tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng xuân tơbrêi tơbrêh. Sap ing hâi tơnêi têa mơ’no liăn pro troăng ƀê tong a thôn ƀă troăng drô klâng chiâk tơdroăng prôk lăm tơ’lêi hlâu, kuăn pơlê a kố phiu ro ‘nâng, pơto tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng ôh tá tơbrêi tơbrêh môi tiah hdrối nah xếo’’.

Troh mơ’nui hơnăm 2023, kơxô̆ rơpŏng kơtiê lâp kong pơlê Gia Lai kơdroh chu u ối 8,11%, iâ tâ lối 3% tâng pơchông ƀă hơnăm 2021. Ki rơhêng vâ tối, kơxô̆ rơpŏng kơtiê tung pơlê pơla hdroâng kuăn ngo kơdroh sap ing 25,5% (hơnăm 2021) chu u ối 17% a hơnăm 2023, tơkâ hluâ pơkâ kơdroh kơtiê hên troăng rêm hơnăm.

Krê tơring Ia Pa, hơnăm 2023 ai 2.174 rơpŏng kơtiê, châ 15,2% tâi tâng kơxô̆ rơpŏng, kơdroh 4% tâng pơchông ƀă hơnăm hdrối. Tung hơnăm, tơring hiăng mơhnhôk 583 rơtuh liăn ăm Liăn kơdĭng “Kum mơngế kơtiê’’ mơjiâng 8 toăng hngêi “Tơrŭm môi tuăn” ƀă diâp lối 1.000 kơxuô tơmeăm ăm mâu rơpŏng pá puât. Tơring xuân po 11 lâm hnê chư 310 ngế ki ôh tá ‘nâi chư ƀă 10 lâm hnê mơjiâng cheăng pêi ăm lối 500 ngế, kum kuăn pơlê ai tơ’nôm roh tơ’lêi hlâu pêi cheăng. Pôa Ksor Suy, kăn phŏ hnê ngăn Vi ƀan tơring Ia Pa tối ăm ‘nâi pơkâ ki kal dêi mâu tơdroăng kơdroh kơtiê cho kum kuăn pơlê hluăn ing kơtiê krá tơniăn ƀă kơdroh chiâng vêh kơtiê nếo:

“Đi đo tiô ngăn, tăng ngăn, séa ngăn tơdroăng pêi pro mâu tơdroăng, tơdroăng tơkêa bro kơdroh kơtiê a pơlê pơla. Pakĭng pơtâng tối, mơdêk hlê plĕng, mơhnhôk tơdroăng mơ-eăm hluăn ing kơtiê ƀă kuăn pơlê; pêi pro tŭm ƀă teăm tơdrêng troăng hơlâ dêi Đảng ƀă tơnêi têa ƀă rơpŏng kơtiê, vâ chê kơtiê; thăm mơdêk pêi lo liăn ƀă mơdêk tơdroăng rêh ối dêi mơngế kơtiê, kơdroh tơdroăng kuăn pơlê chiâng vêh kơtiê nếo; kum kơdroh kơtiê hên troăng ƀă krá tơniăn’’.

Mâu troăng pêi tăng cheăng pêi tơtro ƀă khôi túa, vêa vong dêi pơlê dế kum kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo a Gia Lai thăm loi tơngah mơ-eăm xông tơtêk vâ hluăn ing kơtiê krá tơniăn.