Túa ki pơkoăng ga tiô tơrêm kơpong dêi hdroâng mơngế M’nông ngăn tiô kơ rơpo\ng dah ai xêh kế tơmeăm, ngăn tiô kơ rêm kơpong lơ ai mâu tơmeăm ki vâ pleăng ăm pơrá phá dêi pó, la xuân kal athế ai pro 3 tơdroăng ki xiâm, mê cho: Lăm êng, klêi mê Diâp o\ng mế [ă mơ’nui, Pơkoăng o\ng mế. Pôa Điểu Ntrơl, ối a pơlê Bu Prâng, cheăm Dak Ndrung, tơring Dak Song, kong pơlê Dak Nông tối ăm ‘nâi.

‘’Hdroâng mơngế M’nông tâng kuăn kơnốu xo kơdrâi mê ga athế lăm ối dêi peăng hngêi kơdrâi, la tơdroăng ki lăm êng xuân cho peăng hngêi kơnốu ki êng hdrối. Tơmeăm ki vâ pleăng ăm peăng hngêi kơdrâi xuân ôh tá eâ ai kế ki klâi lối hên, ngăn tiô kơ dah ai xêh kế tơmeăm, [ă ngăn tiô túa tơlá dêi rêm kơpong, ôh tá ai pơklât, ôh tá ai pơkâ thế ăm hên to kố to mê. Peăng hngêi kơnốu djâ tơmeăm pleăng ki klâi, mê peăng hngêi kơdrâi xuân hnó tơvêh tơmeăm pleăng ki mê, tâng kế tơmeăm ki mê ôh tá ai, xuân chiâng tơvêh ăm tơmeăm khoăng ki ê’’.

Hdrối tâ, cho Lăm êng, vâi hmâ lăm êng a kơmăng. Xua tiô túa tơlá, tâng peăng hngêi kơdrâi ôh tá vâ, drêng mê kong hiăng măng, peăng hngêi kơnốu ôh tá kơmêi lim [ă pơlê. Peăng hngêi kơnốu athế djâ kế tơmeăm pleăng, ai môi to í hmong, môi mơneăng priê pâ a rơno\ng, 1 to hơlong [ă 1 to hdrui vâ hdrui xâk. Drêng mê, nôu pâ êng dêi kuăn kơdrâi, tâng kuăn kơdrâi hiăng vâ mê rơpo\ng nếo xo tơmeăm pleăng dêi peăng hngêi kơdrâi. Drêng mê, nôu pâ peăng hngêi kơdrâi djâ môi xiâm drôu ki kân vâ tơkêa tơdroăng o\ng mế [ă tơno ‘na tơdroăng vâ diâp o\ng mế. Nôu Phong, ối pơlê Bu Prâng, cheăm Dak Ndrung, tơring Dak Song, kong pơlê Dak Nông tối ăm ‘nâi:

‘’Hdrối nah, nôu pâ lăm êng mế ăm dêi kuăn kơnốu a peăng kơxo. Tâng péa pâ rơpo\ng hiăng vâ môi tuăn dêi pó [ă ai kế tơmeăm mê peăng xêi vâi kô po ôu kâ pơkoăng hlối. Tâng péa rơpo\ng tá hâi ai kế tơmeăm pơkoăng dêi kuăn mê tơkôm dâng 1 troh 3 hơnăm. Maluâ ti mê, vâi krâ-nho\ng o hmâ tơku\m po hlối a kơmăng klêi kơ’nâi diâp o\ng mế, vâi hmâ ai rơkong tối ‘’kơxo diâp o\ng mế, kơmăng ôu pơkoăng’’.

Tung pơla diâp o\ng mế, rơpo\ng peăng hngêi kơnốu hbrâ ronáu 1 to chu, 1 plâ pơtâk ki ai rơneăm, 2 to priê, 2 to mâ xâng ko\ng. Ai tơdroăng ki châ ngăn, châ hlo dêi péa pâ vâi krâ-hdroâng hdrê, ngế pro troăng diâp mâ xâng ko\ng ăm prế on veăng, vâi ối tối cho diâp mâ. Túa pêi pro kố, péa pâ rơpo\ng hiăng mơnhên tối prế ki mê hiăng chiâng o\ng mế, chiâng phep lăm pôu dêi pó la ôh tá chiâng pro mâu tơdroăng ki luâ tơdroăng, môi tiah on veăng ki păng ‘nâng. Tâng tung pơla mơnúa mê hdrối vâ pơkoăng, tâng môi tung péa ngế ai xôi tơdroăng diâp o\ng mế, kô tro pơkâ pơxâu phak hơngăm ó. Mơni xua ai tơdroăng ki tiah mê, vâi hmâ tơku\m po hlối hâi pơkoăng tung hâi, drêng prế ki mê hiăng châ pơlê mơnhên tối cho on veăng.

Tung pơkoăng, peăng hngêi kơcdrâi rơkâu xối xeăng, mơhúa jâ nôa, vâi krâ ki hiăng prôk lêk lôi, mơhno tối, prế on veăng ki nếo mê môi tiah ‘’chêm hiăng ai pú hmâ’’, môi tiah ‘’kơnoh on hiăng ai hdro’’, ôh pá chiâng tơklâ dêi pó. Nôu Phong, ối a pơlê Bu Prâng, cheăm Dak Ndrung, tơring Dak Song, kong pơlê Dak Nông tối ăm ‘nâi tơ’nôm:

‘’Hmâ po pơkoăng peăng hngêi kơdrâi klêi kơ’nâi diâp o\ng mế. Tung hâi pơkoăng mê peăng hngêi kơnốu djâ dêi 3 xiâm drôu ki kân, môi to xiâm ăm nôu, 1 to xiâm ăm pâ [ă 1 to xiâm ăm vâi ngoh nâ peăng ngế kơdrâi. Ngăn tiô kơ dah ai xêh kế tơmeăm mê peăng hngêi kơnốu kô djâ dêi chu lơ ro chiân peăng hngêi kơdrâi vâ rơkâu xối xeăng. Peăng hngêi kơdrâi xuân hbrâ rơnáu mâu tơmeăm pleăng vâ hnó ăm peăng hngêi kơnốu, môi tiah mâu pong phái, to lâi xiâm drôu, chu, í vâ ăm tơmối i ôu kâ [ă hbrâ mâu pong tâ tơxông, priê pâ rơno\ng, pơtâk, ếo, kơtong tâ tơmeăm vâ diâp ăm nôu pâ, vâi krâ peăng ngế kơnốu’’.

Vâ pơkoăng hmâ hlo ngế mế, ngế dôh pleăng tơmeăm khoăng ăm nôu pâ, vâi krâ péa pâ, mơhno tối hiâm mơno ‘nâi mơnê nhuo#m kơ vâi krâ cho mâu ngế ki hiăng mơjiâng [ă păn roăng, rak ngăn. Ngế dôh ăm dêi jâ pôa ko chu, klêa chu [ă 1 xiâm drôu, tơdrêng amê hnối pleăng ăm hdroâng hdrê, ngoh nâ o peăng ngế kơdrâi rêm ngế 1 rơnhúa hơ’nêh mâm chu [ă rơtế ôu môi mo\ng drôu, mơhno tối tơdroăng ki mơnê [ă nhuo#m peăng hngêi kơdrâi. Peăng ngế mế athế pleăng pơtâk rơneăm, buông, phái, pâ priê ăm dêi kơdrá, cho jâ pôa peăng hngêi kơnốu, vâi ngoh nâ o peăng hngêi kơnốu, vâ mơhno tối tơdroăng ki rơkê kơhnâ dêi ngế mế, [ă rơkâu tơdroăng rêh kâ ối, pêi cheăng kô trâm tơdroăng pon mơhúa, phâi tơtô.

Klêi mê, mâu ngế ki pro troăng [ă nôu pâ, vâi krâ péa pâ hnê pơchân ăm prế on veăng ki nếo [ă hnoăng cheăng dêi prế dôh, mế [ă nôu pâ, vâi krâ, hdroâng hdrê péa pâ. Klêi pro mâu tơdroăng ki kố, ngế ki pro troăng râng triăng drôu ăm prế on veăng ki mê ôu a hdrối, klêi mê, pơtối diâp ăm mâu vâi krâ, nôu pâ, hdroâng hdrê, nho\ng o, hnối ôu kâ păng ‘nâng hlối.

Mâu ngế ki troh veăng ôu kâ pơrá djâ dêi drôu, phái tơxông, kế kâ veăng kum, pro pơro ăm hâi ki sôk suâ, phiu ro dêi vâi krâ ki ai kuăn nếo xo on veăng. Klêi pơkoăng, prế on veăng mê athế ối tung hngêi ai 7 hâi, ôh tá chiâng lo ing hngêi vâ pôi tá trâm mâu tơmối ki tơviah. Pơtối mê, prế lăm ối peăng hngêi ngế dôh xuân 7 hâi há. Klêi mê, prế vêh rêh ối, pêi cheăng kâ păng ‘nâng hlối peăng hngêi ngế kơdrâi.

Nôkố, túa tơlá diâp o\ng mế dêi hdroâng M’nông a mâu pơlê dêi kong pơlê xuân ối rak vế dêi mâu tơdroăng ki kal xiâm. La bú phá tâ, klêi pơkoăng, ngăn tiô kơ tơdroăng dah ai xêh kế tơmeăm, mê prế kô lo ối peăng hngêi ngế kơdrâi lơ ngế kơnốu vâ mơnhông mơdêk pêi cheăng kâ [ă hnối koh mơnê dêi nôu pâ, jâ pôa, vâi krâ hiăng mơjiâng, păn roăng rak ngăn prế troh kân hdrah xo dôh xo mế.

Thị Đoắt

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng