Drêng vâ môi ngế rơtăm, môi ngế droh hdroâng K’ho kô tối dêi nôu pâ lăm troh a peăng hngêi ngế rơtăm vâ êng. Nôu pâ peăng ngế kơdrâi, tăm [ă mâu ngế tug hdroâng hdrê dêi ngế kơdrâi mê kô lăm pôu, tơpui tơno [ă ngế kơnốu. Vâi hmâ lăm a kơmăng, ôh tá la lâi prôk a peanưg kơhâi. Tâng prôk a kơhâi, ôh tá mơhúa ah peăng hngêi kơnốu ôh tá vâ, vâi ko kơmêi lim. Lăm pôu a kơmăng, tâng tơdroăng êng mê ôh tá châ môi tiah pói vâ, vâi kô vêh dêi a hngêi, ôh tá ai kbố ‘nâi.

Tơdroăng pơko\ng dêi hdroâng K’ho ch ai 3 tơdroăng, vâi tối dêi Lăp, Lup [ă Bao. Lăp cho tơdroăngu ki lăm êng peăng hngêi kơnốu. Lup cho tơdroăng ki diâp o\ng mế, klêi kơ’nâi péa pâ nôu pâ hiăng ăm phep. Klêi kơ’nâi diâp o\ng mế, prế nếo chiâng xo dêi pó, chiâng ai kuăn ‘ne\ng. Vao (Bao) cho roh ki tơku\m po ôu kâ pơko\ng, drêng prế dah ai xêh kế tơmeăm, pêi cheăng kâ hiăng chía tơniăn, châ hên kế tơmeăm, peăng hngêi kơdrâi hiăng mơdrếo mâu tơmeăm hdroăng peăng hngêi kơnốu. Tung hâi ki mê, prế on veăng krếo tu\m tâi tâng hdroâng hdrê, nho\ng o péa pâ lăm troh a mê vâ hơniâp ro, sôk suâ [ă tơdroăng ki mơjiâng o\ng mế mê.

Hdrối nah, tơdroăng ki mơngế K’ho tối dêi Lup mê, hmâ pro ton ai 7 hâi: 3 hâi ối peăng hngêi kơnốu [ă 4 hâi ối peăng hngêi kơdrâi. Tung pơla mê, 2 pâ nếo tơpui tơno i nhên mâu tơdroăng. Peăng hngêi kơnốu kô thế peăng hngêi kơdrâi ăm tơmeăm khoăng vâ mơnê hnoăng nôu pâ hiăng mơjiâng, păn roăng, rak ngăn kuăn kơnốu hiăng rơtăm, kân hdrah. Vâi hmâ rơngêi ting ting, pơto pơtih dêi pó tiô tơdroăng ki tơpui tơcho, tơdjếi. Tâng cho hngêi ki kro, tơmeăm khoăng ki peăng hngêi kơdrâi pơtroh ăm peăng hngêi kơnốu ai drêng ‘nâ cho môi to kơpôu, cho chêng koăng, la drêng lâi xuân ai mâu priê, mâ [ă bung, cho mâu tơmeăm ki hiăng hmâ châ pơkâ tung luât, khôi túa dêi hdroâng K’ho.

Tung mâu kế tơmeăm ki peăng hngêi kơdrâi djâ chiân ăm peăng hngêi kơnốu, tung mê ai môi pôu hdréa, vâi tối dêi pôu hdréa ki vâ hdró o\ng mế. Ngế kơdrâi mê athế tơná ga lưm troh tung kong vâ tăng pâ hdréa ki dâi le\m. {ă hdroâng mơngế K’jp, on cho tơdroăng ki vâ pơto pơtih ki kal, cho vâ djiâ ăm i tơtô, xuân cho vâ troh kuăn kiâ kong, xuân cho tíu ki vâ djiâ ối tâ tá tơpui tơno. Klêi kơ’nâi vâi ‘mâi on, drêng mê, cho vâ mơhno tối hiâm mơno ki hiăng vâ dêi pó ó khât, [ă mơjiâng chiâng tơdroăng ki tơtô ối [ă dêi pó plâ rơxông. Pôu hdréa ki mê cho vâ mơnhên ki xêt dêi tơdroăng mơjiâng o\ng mế.

{ă hdroâng mơngế K’ho, tơmeăm ki vâ pleăng dêi pó ga xuân ai tơdrêng hlối vâ ăm dêi pó, la xuân ai drêng ‘nâ vâi athế mơdrếo chôa ‘lâng tung plâ 5 hơnăm, 10 hơnăm, lơ ton luâ tâ kơ mê. Tơdroăng ki vâ mơdrếo ton to lâi cho xua 2 pâ rơpo\ng hngêi tơkêa tơhrâ dêi pó.

Hdrối hâi ki vâ pơkoăng, tung pơlê ai po hâi ôu kâ, xah hêi, vâi hmâ tối dêi ‘’Kơmăng lăm xo dôh’’. Tơmeăm ki kơnía git má môi vâ pơkoă\ng cho Sơmbiat, cho hnâng. A kơmăng ki mê, ngế kơdrâi kô lăm troh a hngêi kơnốu [ă xâng hnâng ăm koưng ngế kơnốu. Tung komăng ki mê, ngế kơnốu [ă ngế kơdrâi kô pơchuât mâu luât, khôi túa dêi hdroâng kuăn ngo tơná. Pơti: ‘’Tăng dôh, tăng mế athế êng nôu pâ; pêi klâng pêi chiâk athế êng tuăn kơpôu, ro; pro kơtro athế êng xeăng ngo; ối [ă dêi kơdrâi môi tiah ai têa ôu …’’

Tơdroăng ki tơviah tung pơkoăng dêi hdroâng K’ho, peăng hngêi kơdrâi cho peăng ki xiâm vâ tơpui tơno, êng mơnhên, ngế ki lăm êng cho hnoăng cheăng dêi miê ngế kơdrâi. Ngế miê cho ngế ki ai rơkong rơkê tơpui tơno, mơnhên tối hên tơdroăng ki kố ki mê. Ngế miê xuân cho ngế ki djâ troăng, êng tơdroăng ki vâ tơxêu, diâp prế o\ng mế, lơ tơhrâ ăm mâu tơmeăm khoăng. Rơkong tơpui dêi ngế miê tung tơdroăng diâp, pơkoăng o\ng mế cho kal khât păng ‘nâng.

Phạm Minh Huệ rah chêh

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng