VOV4.Bahnar - “Do\ng kon char kon char ch^l ai, do\ng kon bơngai bơngai ch^l răm” jing nơ\r pơma juăt jue vă tơbang găh dôm bơngai ưh đei đon [ơ\t đe nai hlôi tơgu\m po. Nơ\r pơma âu duh jing hơnăn kơ tơdrong hơ ‘mon kră xơ\, tơroi kơ minh ‘nu tơdăm hlôi kơ ‘nôh tơgu\m do\ng lơ kon char kơmar, đơ\ng ro\ng noh đei kon char ch^l ai. Lơ\m kơplăh noh, xư do\ng erih minh ‘nu bơngai đơ\ng đak hơbông pơrăm, mă lei đơ\ng ro\ng noh duh đơ\ng bơngai âu hlôi pơrăm xư.

Kră xơ\, đei minh ‘nu tơdăm ưh đei rơgei kiơ ôh, adro# đon dơnưp hơnơ\ng ‘mêm kơ kon bơngai. Đơ\ng hơkăn lôch hơchăng, xư jing tơnap tap. Đei ‘măng năm apinh đe chă xa. {ôh tơdrong jang âu kơdơ\ mơlâu kơ đe mă ưh ke\ rong dơh hơkâu po, xư pơtơm hơ[lih năm jang ăn kơ đe. Mă lei jang đei minh năr noh xư mơn lap păng [ơm tơ ‘ngla tơtok lach hơnơ\ng, noh kơche\ng truh chă hơxei jing tơdrong jang [ônh hiôk hloh. Kơxơ\ ‘năr noh, đơ\ng ro\ng jang chă hơpuih pơ ‘nguaih hnam ăn kơ đe, đe klă ăn kơ xư 30 hlak. Xư mong kơxo# jên noh, chă răt hơxei, răt tơlei kho\m mă jang kiơ\ tơdrong jang hơxei ka.

Pơgê ‘năr đơ\ng ro\ng, xư tơ oei ăh jih đak krong vă văh ka. Mă lei truh ăh ‘năr dơ\ng duh ưh đei ‘nho\ vă minh kon ka yơ. Rim ‘măng cho# pơdrăn ka xa pơđ^, Truh ăh kơxơ\ noh pơtơm [ôh dôl krăm tơ\ đak, xư văh noh tơhlăk minh pôm [ih đak. Ble\k kơ đon, xư pơih le# [ih klơ\m tơ\ đak krong. ‘Măng mă [ar dui văh noh duh [ơm [ih adrol noh hei xa pơdrăn ăh tơgue\ng hơxei.

Xư mơmơnh hăm [ih: - "{ih ăi! Inh tôch hin dơnuh, đei đăi 30 hlak đe\ch. E ne\ pơrăm inh, xa pơd^ pơdrăn, kơnh inh băt chă thoi yơ". Xư klơ\m [ih tơ\ đak dơ\ng. ‘Măng mă 3 duh [ih mă âu đom hơxei. ‘Măng mă âu xư tôch kơ h^l, ưh đei hơchăng [ih tơ\ đak bơih mă rôp pe\t ako [ih ngêh vă pơlôch. Găn ăh ‘măng anoh xoi [lo\k, noh [ih âu wơh krao:

- Ne\ pơlôch inh, inh noh kon [ok yang pơtao tơ\ đak. Yuơ ‘meh pơm boăl hăm ih noh inh pơtơm kăp hơxei ih lơ ‘măng thoi âu. Ih axong inh kiơ\ ih, inh gô tơgu\m ih pă đei hin dơnuh bơih.

Xư mơ\ng nơ\r, axong [ih kiơ\ po. Đơ\ng noh xư hơxei đei lơ ka: minh păh ‘măn xa, minh păh chă te\ch, tơdrong erih da [iơ\ bơih. Roi năr xư roi tơguăt kơjăp hăm [ih.

{ơ\t minh năr, [ih ăn tơbăt, oei pă 3 năr dơ\ng noh gô đei đak hơbông tih mă đơ\ng xơ\ tam lăh đei. Xư mơ\ng kiơ\ nơ\r [ih bơ\ minh pôm rơk^ hăm phat vă tang găn xar bar, Xư năm tơroi ăn rim bơngai tăp dăr băt tơdrong. Mă lei ưh đei bu ‘meh mơ\ng xư. Pêng năr đơ\ng ro\ng noh, tơpă kial phu\t huơ\r, ‘mi tih krưp yưp, đak to\k blai nhen dơx^. Kon bơngai, kon char kơmar, tơmam drăm păng pơyan jang adoi [ơm đak tơhiu pơgoh.

Truh ăh ‘năr prăng ‘mi, xư pơtơm dơ\ng rơk^ păng tơchă bro\k tơ\ anih oei xo. {ôh đei minh tơpu hmôch oei đông tong ane# đak, [ih akhan kơ xư:

- Ih chă tơgu\m đe xư [iơ\ văi.

Xư tơl:

- Gu\m pơm kiơ khul hmôch ie\ ioch to, kơnh lu hăp rơi [enh kơ rơk^ âu.

Mă lei [ih ơ\l krao:

- Ưh ôh, ih mơ\ng kiơ\ nơ\r inh. Kơnh đe hăp gô ch^l ai ăn kơ ih.

- Mơ\ng kiơ\ nơ\r [ih, xư yâu hơto\k tơpu hmôch tơ\ rơk^ po.

Yak ataih [iơ\ noh, [ôh kơne oei glơi tơ\ đak vă je# glơ\k. {ih wơh krao xư tơgu\m.

- "Vôih, - Hăp tơl: - Kơne noh le# hăp lôch, gu\m pơm kiơ kơ hăp noh”  

- "Ưh ôh, ih mơ\ng kiơ\ nơ\r inh văi. Kơnh hăp gô ch^l ai ăn kơ ih". Mơ\ng kiơ\ nơ\r [ih, bơngai tơdăm âu dui hơto\k kơne tơ\ rơk^ po.

Truh ăh anih nai, đe xư tơjra#m minh pôm klăn oei văr tăp dăr goi ‘long ăh tong ane# thong đak ro gô lôch đe\ch. {ih adoi pơdru\t xư tơgu\m klăn hloh kơ xar bar.

- "Vôih – hăp tơl – Klăn noh krưp dêh, gu\m hăp pơm yă kiơ?"

- "Ưh ôh, Ih mơ\ng kiơ\ inh văi. Kơnh hăp gô ch^l ai ăn kơ ih". Mơ\ng kiơ\ nơ\r [ih, xư tơgu\m he# klăn to\k tơ\ rơk^ dơ\ng.

Mă hơtuch noh đe xư tơjra#m minh ‘nu drănglo oei krôp ăh ‘long tơ\r đông tong ane# đak. Ưh đei gô [ih akhan, xư ngêh vă dui hơto\k bơngai âu tơ\ rơk^, mă lei [ih pơgăn:  - Ih ne\ dui hơto\k bơngai âu pơm kiơ, hăp gô pơrăm ih kơnh.

Xư tơl:

Kơlih mă tơgu\m kon char kơmar đe\ch mă ưh tơgu\m bơngai mă to.

Pơma đam, mă kơ [ih pơgăn, xư kho\m mă pơm kiơ\ đon kơche\ng po, dui hơto\k bơngai je# lôch glơ\k âu tơ\ rơk^, ngir tơto# păng ăn bơngai âu et xa ph^ tơno\.

Đơ\ng ro\ng kơ đak rơ o\ch đ^, xư hơchăng tôm kon char kơmar to\k tơ\ kông. Oei bơngai to noh yuơ unh hnam pă đei oei, hnam noh đak tơhiu pơgoh noh xư axong oei erih hăm po atu\m văh ka chă rong ‘me dih băl păng tơguăt băl nhen ‘nho\ng oh pôm me\ [ă.  

Truh ăh ‘năr [ih đak chôt vih tơ\ Hnam pơtao yang đak noh hăp hơvơn bơngai tơdăm năm hadoi truh hơpong hnam [ă po. Rok trong, [ih tơroi:

- "Mưh [ă inh ăn yă kiơ noh ih băt ne\ pă io\k hơu, mă apinh minh pôm bro\ đe\ch. Bro\ noh mưh ayăt truh tơgar, ih dui reh minh nơ\r noh ayăt tơpăi hloi".

Yang pơtao đak [ôh boăl kon po truh ngôi noh chơt hơ iă, jong xo\ng xa tơno\ dêh. Ăh pơtao yang đak athei đ^ch đam hơ ‘nhăk hu măh vă axong ăn, bơngai tơdăm hơdơ\r nơ\r tơtă đơ\ng [ih noh hơ ngăh ưh vă io\k, apinh minh pôm bro\ đe\ch. Yang pơtao đak kiơ\ yom, noh axong ăn hloi. Bơngai tơdăm vih tơ\ kơpal teh, g^t kơ bro\ tôch tơnăp.

{ơ\t minh năr, xư năm tơ\ ataih. Adrol kơ chă yak, xư ôn bro\ yang tơ\ hơla xum [a, tơtă hăm boăl ne\ chă bơ\ tro\ truh tơ\ xum [a. Mă lei boăl xư mơ\ng tơtă noh pơngơ\t kơ đon păng kơche\ng tơ\ hơla noh hơbo\ đei tơmam g^t noh kho\m chơ chă mă đei, păng [ôh đei bro\ yang. Hăp băt tơdrong graxia đơ\ng bro\ âu noh tơtông păng klenh jăk truh tơring nai tơroi hăm [ok pơtao vă đei jo# ko\ng.

Khei năr noh, khul linh kơ [ok pơtao athei tơjră hăm ayăt teh đak tơje# hơnơ\ng pơtruh linh chă tơgar teh đe nai. Hăp apinh [ok pơtao năm tơblăh ayăt. Gơnơm đei bro\ yang, hăp pơm ăn khul ayăt tơprăh tơpreng. Ăh vih đơ\ng tơblăh jơnei, hăp đei [ok pơtao hmach bơnê tôch lơ, pôk pơm yo\ng linh, hơpăh lơ tơmam kăp g^t. Pơdro\ng bơih, hăp pă đei kơche\ng kiơ truh tơ\ bơngai hlôi do\ng erih po. {ok pơtao pơtơ\ng ăn pơx^t pơkong hăm kon drăkăn [ok pơtao, mă lei ăh pơx^t đang noh bơngai hơdruh âu jing kơmlo ưh gơh pơma. Yuơ noh pơkong athei pơdơh truh lai yơ hơdruh âu klaih j^ ‘mơ\i.  

Tơroi kơ tơdăm hơxei ka, ăh chôt vih pă đei [ôh boăl păng hiong hloi bro\ yang noh hăt hot năm tơchă. Năm truh tơring kơdra#m krên dên, minh năr xư tơjra#m bơngai noh to\k bo\k tơ oei lơ\m chơnang hu măh, đei linh kiơ\ jong kơdra#m kơdreng. Bơngai tơdăm pơkơ\ng chơnang, pơre nơ\r hmach kơ boăl xo. Mă lei bơngai mă to ‘nao tơjra#m bơngai hlôi tơgu\m po noh tơ ‘lông athei đe rôp cho# le#. Đơ\ng noh, vă hoai kơ băt tơdrong, hăp tơxa\l tơdăm âu noh ayăt, athei kron ăh anih hlơp, ưh ăn xo\ng xa, vă gô truh năr ‘nhăk tơlang pơkăp pơlôch.

Lơ\m hnam phak kơmăng kơmơ\t, lơ\m kơplăh tơdăm âu oei mơmơnh mơmok yuơ tơdrong erih tơnap tap noh khul hmôch mă xư tơgu\m xơ\ hlôi tơchă đei trong mơ\t hơpong apinh pơma dơnuh:

 - "Kơlih kiơ ih [ơm đe kron lơ\m âu?". Bơngai tơdăm pơxuơ\l ưh kơ băt bu apinh nơ\r, noh apinh hơlơ\k:

- "Bu noh? Kơlih kiơ inh kơtơ\ng nơ\r pơma đe\ch mă ưh kơ [ôh hơkâu?"

- "Nhôn âu khul hmôch mă ih tơgu\m lơ\m khei năr đak hơbông xơ\, dang ei nhôn ăh hơla jơ\ng ih âu."

Bơngai tơdăm hơkunh chơ chă hmôch đang kơ noh tơroi tôm tơdrong tơnap kơ po. Hmôch akhan:

- "Nhôn ưh gơh pơm tơdrong kiơ ôh mă lei le# nhôn năm tơchă kơne noh ki, pu\n ai kơne đei trong chă pơklaih ih".

Khul hmôch axong băl klăh trong năm tơchă kơne păng tơroi găh tơdrong ưh kơ pu\n hăm bơngai hlôi do\ng po ăn kơne băt. Kơne akhan:

- "Dang ei hơbo\ tơdăm noh tôch kơ pơngot, le# inh năm tơ\ hnam pơnă ‘nhăk tơmam xa ‘mơ\i. Đang kơ noh gô năm tơchă klăn vă lăng hăp hăm đei trong yơ ưh". Kơne ‘nhăk [um păng [anh tơtông đơ\ng minh anih et xa ‘nhăk truh pơnă ăn bơngai tơdăm xa. Bơngai tơdăm tôch hmach bơnê. Đang kơ noh tôm unh hnam kơne pơdui băl năm tơchă klăn. Kơplăh je# truh klăn, khul kơne hli klăn rôp xa ‘nhe\m noh hao tơ\ kơpơ\ng ‘long tơ ‘lông:

 - "Mih klăn ăi! Mih klăn ơi!" Ăh klăn le\ch tơ\ ‘nguaih, minh pôm kơne kră jur tơroi tôm tơdrong ăn kơ klăn băt. Klăn rơ ă minh găr dơmo\ng păng athei kơne ‘nhăk pơtruh ăn bơngai hlôi do\ng po păng akhan:

- "Găr dơmo\ng âu pat jing pu\k noh gơh hơmet klaih kơmlo. Tơdăm tơgu\m bơ\n gơh ‘nhăk hơmet j^ ăn hơdruh kon pơtao păng gơnơm đơ\ng noh mă klaih đơ\ng xar bar".

Ăh io\k đei dơmo\ng, bơngai tơdăm krao linh vei pơnă truh akhan, đei trong pơxeh hơmet ăn hơdruh kon pơtao klaih đơ\ng kơmlo. Đe ‘nhăk xư năm tơjra#m [ok pơtao. Tơpă đơ\ng ro\ng kơ hodruh huch đ^ đak pu\k dơmo\ng noh gơh pơma hloi, păng nơ\r pơre mă blu\ng đơ\ng hơdruh âu noh vă oei kơ bơngai tơdăm âu. {ok pơtao tôch hmach bơnê, apinh tơdăm âu pơm thoi yơ mă gơh đei pơgang x^t nhen yang hơpang thoi âu.

Bơngai tơdăm tơroi tôm tơdrong, đơ\ng mă hơxei đei [ih, do\ng đei kon char kơmar păng kon bơngai, truh ăh [ơm kon bơngai hơbuh kơne#, oei kon char kơmar noh chă trong ch^l ai, lơ\m noh đei klăn axong ăn găr dơmo\ng kăp g^t. {ok pơtao mơ\ng đang noh hơto\k akhan:

- "Tơpă klak klơm kon bơngai kơne# te# hloh kơ kon char kơmar khenh". Kơtă noh [ok pơtao tơchơ\t ăn linh tơchă rôp [ok yo\ng linh đon bơnôh ‘me# kơne# to păng gô ăh năr ‘nhăk xek tơlang. Oei găh tơdăm hơxei ka noh đei [ok pơtao pôk jang kuan tih păng đei oei kơ hơdruh kon [ok pơtao. Đơ\ng noh xư đei tơdrong erih jơnap hloh kơ adrol ki.

Lan chih păng rapor