Đơ̆ng hơnih kơdrơ̆m apŭng Kƀang, dêh char Gia Lai, ŭnh hnam mŏ Nguyễn Thị Thu Huyền, tơmoi đơ̆ng Hà Nội, hlôi đei mĭnh ‘măng chă yak vă jê̆ 70km kiơ̆ trong gre 669 vă năm truh tơ̆ chơ kơi Lơ Lung, oei krao akhan chơ kơi Ba Tầng tơ̆ pơlei Kon Bông, tơring Đak Krong. Tơ̆ ou, pơ đĭ ŭnh hnam yak mơ̆t atŭm hăm thoong đak rơngơp, hlăng hnhơr păng cham char bri brăh ‘lơ̆ng liĕm. Hơ ioh chă hơnul dih băl tơ̆ jih đak đơng, lơ̆m mă bơngai ‘lŏ kră ‘noh chă văh păng phĭn rup tơ̆ hơla yơ̆p ‘long phơi rơngơp, chhơp lơ̆m hơkou jăn. Bơngai bơ̆ jang chă tơblang ăn ‘noh kon pơlei kơtă tơ̆ ou, tơgŭm ăn tơmoi băt hlôh ƀôh hơdăh tơdrong ‘lơ̆ng rŏ hơbŏ nhen tăp dăr chơkơi ou. Đơ̆ng rŏng ƀar jơ chă pơchơt ngôi, pơ đĭ khul chôt vih tơ̆ pơlei vă chă sŏng sa dôm ‘nhĕm ‘nhot kon pơlei chă pai nhen ‘nhot bri, ka đak kroong păng đak sut bri. Đĭ đăng jĭ kơ yuơ kon pơlei chă pơtăm păng rong. Mŏ Huyền tơroi:“Yak hloh trong hơtăih plăih kơjung vă năm truh tơ̆ ou jĭ pă hmach tơpă mơ̆n. Chă yơ yak mơmat tat, gleh lap ră mă lei cham char jĭ tôch kơ ‘lơ̆ng rŏ. Chơkơi tôch kơ ‘lơ̆ng, ‘năr jĭ rơngơp pơm chhơp jơhngơ̆m kon bơngai. Tơpă mơ̆n mĭnh ‘măng chă yak ưh kơ kĕ kơ hiơt."

Hăm dôm khul tơmoi ‘meh vă chă tơmang lăng tơdrong oei sa joh ayŏ joăt joe sơ̆ ki kơ bơngai Bahnar, kon pơlei gô chă krao hơvơn đe sư tep pơdơ̆h tơ̆ hnam. Mưh gơmăng truh, tơmoi gô đei tơmang lăng tôn chĭng chêng păng vang chă hơsoang hơdoi hăm kon pơlei tăp dăr pôi ŭnh khơ̆ng bơ blông. Lăp đơ̆ng khei 1/2024 truh dang ei, pơlei Kon Bông hlôi sơng đei hloh 40 khul tơmoi, lơ̆m mĭnh khul đơ̆ng 20 truh 30 ‘nu bơngai. Đe sư chă tơmang lăng bri kông, thoong đak păng chơkơi Ba Tầng. Kon pơlei bơngai Bahnar tơ̆ ou ‘nao joăt hăm tơdrong sơng tơmoi năm tơmang pơhiơ̆. Jĭ đơ̆ng tơdrong ưh kơ joăt, ƀĕnh ƀang jơhngơ̆m đon phăl hơlăng ou pơm ăn tơmoi sa roi hưch hanh hơmanh bơnê hloh dơ̆ng. Ƀok Đinh Văn Nhú, Bí thư chi bộ, thôn trơng pơlei Kon Bông tơbăt: Kon pơlei nhôn sơng tơmoi hăm đĭ jơhngơ̆m đon phăl hơlăng văi.“Dôm ‘nhĕm ‘nhot kon pơlei lơ̆m pơlei pơjing đei nhen: iĕr, nhŭng rong hơchăng păng chik, tơmoi tôch lŭ lăp. Hrei ou đei lơ ŭnh hnam hlôi đei dôm kon tơrong ‘long pơtăm ou vă chă tĕch mơdro ăn tơmoi. Chi ƀô̆ pơlei jei pơrô̆ pơtho tơbăt ăn kon pơlei hơdro jang sa, pơtăm ‘long sa plei, rong nhŭng hmă păng iĕr bip, rei pơtăm ƀa tơyông. Nhôn oei vei kơjăp pơhrăm khul tôn chĭng chêng păng khul hơsoang vă chă tôn chĭng chêng, hơsoang ăn tơmoi chă lăng." 

Tơring răk mong sinh quyển apŭng plenh teh Groi kông Kon Hà Nừng lơ̆m găh păh Hơlĕch Tu dêh char Gia Lai, hơdrar hăm dêh char Kon Tum, Quảng Ngãi păng Bình Định, hăm groi teh să hloh 413.000 ha. Bro jih kơ tơring ou ‘noh Mir pơgar bri Teh đak Kon Ka Kinh păng Hơnih vei răk tơƀăk mong cham char bri brăh Kon Chư Răng, găh să ‘noh bri kơdrơ̆ng păng bri brăh. Ƀok Nguyễn Hồng Quân, Kơ iĕng Kơdră vei lăng Hơnih vei răk tơƀăk mong cham char bri brăh Kon Chư Răng akhan, tơdrong ‘meh vă atŏk kơtang tơmang pơhiơ̆ bri brăh, tơmang pơhiơ̆ bri kơdrơ̆ng tơ̆ ou jĭ tôch kơ lơ. Mă lei nhen lĕ tim mă đei bơngai bu lăng truh.“Hơnih vei răk tơƀăk mong cham char bri brăh Kon Chư Răng đei hloh 20 chơkơi đak ‘noh gơ̆h tơmơ̆t lơ̆m atŏk tơ iung tơmang pơhiơ̆. Tơmơt jên jang lơ̆m tơdrong jang tơmang pơhiơ̆ ‘noh jĭ jing rơvơn tơƀôh tơbăt Groi kông Kon Hà Nừng truh hăm rim khul jang lơ̆m teh đak păng teh đak đe.”

Ƀok Nguyễn Văn Hoan, Kơ iĕng Kơdră chĕp pơgơ̆r Hơnih vei lăng Choh jang sa păng Atŏk tơ iung tơring tơrang dêh char Gia Lai tơbăt, dêh char tŏk bŏk tơlĕch lơ trong jang tơmang pơhiơ̆ pơlei pơla păng tơmang pơhiơ̆ cham char vă pơjing tơdrong jang sa kơjăp ‘lơ̆ng ăn kon pơlei kon kông tơ̆ tơring ou. Dêh char jei tŏk bŏk tơlĕch jang trong vă jang atŏk kơtang tơdrong đei ‘lơ̆ng hơ iă kơ groi kông Kon Hà Nừng hăm rim tơdrong jang hơdăh vă pơm hơtŏk jang sa iŏk yua kơjăp ăn kon pơlei lơ̆m tơring:“Dêh char Gia Lai hlôi pơjing Khul vei lăng Tơring vei răk tơƀăk mong sinh quyển Groi kông Kon Hà Nừng, kơ yuơ Kơ iĕng Kơdră chĕp pơgơ̆r Hơnih vei lăng kon pơlei dêh char pơm Kơdră. Đơ̆ng noh, dêh char tŏk bŏk tơlĕch jang rim trong jang hơdăh lơ̆m bơ̆ jang găh tơdrong ou nhen pơjing logo tơbăt păng trang web . Đĭ đăng tơmam drăm choh jang sa đei pơjing tơ̆ ou jei gô pơklep hơnăn, vă pơm hơtŏk tơdrong kăp gĭt.”

 Dôm tơdrong hơdrin hơtŏk kơtang tơdrong oei sa joăt joe ‘lơ̆ng rŏ păng cham char ‘lơ̆ng liĕm tơ̆ Tơring vei răk sinh quyển Groi kông Kon Hà Nừng kơ dêh char Gia Lai tŏk bŏk pơ̆ih trong ‘nao ăn atŏk tơ iung kơjăp ‘lơ̆ng. Um rup ưh pơrŏ mă lei pơm ăn jơhngơ̆m đon hưch hanh hơmanh bơnê kơ kon bơngai oei sa tơ groi kông, bri kơdrơ̆ng duĭt duăt, thoong đak hlăng hnhơr, chơkơi kơtăh tơbŭk ‘lơ̆ng liĕm ... ưh kơ jor gô jing hơnih truh roi năr roi đei lơ tơmoi lơ̆m teh đak păng teh đak đe. Kon Hà Nừng hlôi hơ-‘nơ̆r.