Mŏ Nguyễn Thị Kim Việt tơ̆ plt Kon Tum, năr hơtuch giĕng kŭm hăm unh hnam năm tơ̆ Măng Đen chă ngôi păng tep pơdơ̆h tơ̆ homstay vă lăng ngôi cham char ‘lơ̆ng rŏ, ‘you rơgŏh, ưh đei hrơ̆ng hreng kiơ. Til pơgê gê iung đơ̆ng tep tơ̆ tŏk bŏk bri kông ƀĕnh tơnơm ‘long hơngo, ƀrach sơng ‘năr lĕch kơpal kông, tôch rơngơp, mŏ Nguyễn Thị Kim Việt ƀôh tơdrong gleh hrat pơmat tat nhen hiơt hiong đĭ: “Mĭnh ‘măng hyup hơyuh dui jơhngâm tôch hiôk, inh hiơt đĭ tơdrong gleh lap mưh bơ̆ jang, ƀôh hiôk lơ̆m jơhngâm tôch dêh”.

Hăm ‘nhŏng Đào Hữu Bảo, bơngai truh đơ̆ng Đông Anh, plt Hà Nội, đơ̆ng rŏng 4 năr chă ngôi tơ̆ Măng Đen ‘lơ̆ng rŏ păng rơgŏh ‘lơ̆ng tơ̆ âu, pơm ăn ‘nhŏng tôch lăp đon: “Inh chă thông tơ̆ bri ‘long hơngo, groi ‘long kam păng dôm pơgar ‘long pơkao Anh đào. ‘Măng mă blŭng truh tơ̆ âu, năng nhen thoi tơ̆ teh đak đe, hơyuh kial tôch ‘lơ̆ng. 'Mĕh oei tơ̆ âu hloi ưh ‘mĕh brŏk ôh”.

Măng Đen jĭ hơnăn krao đơ̆ng nơ̆r Xê Đăng: “T’măng Deeng”, vă akhan, groi teh tơhnă păng xă, mă lei tơtă oei tơ̆ kơpal bri kông. Tơdrong pran ‘lơ̆ng hlŏh đơ̆ng Kon Plông blŭng a ‘nŏh jĭ bri ‘long, yơ̆p bri đei vă jê̆ truh 82% teh bri brăh, lơ hlŏh lơ̆m teh đak. Tơ̆ âu oei tôm sem tơrong, ‘long bri brăh kăp gĭt. Măng Đen oei đei năng tơ̆ tơring teh “7 dơnâu 3 chơkơi” tôch ‘lơ̆ng hăm Chơkơi Đăk Ke, Pa Sỹ, Lô Ba; dơnâu Toong Đam, Toong Zơri, Toong Pô… ’Nâu jĭ tơdrong tôch ‘lơ̆ng vă atŏk tơiung tơdrong chă tơmang lăng pơdơ̆h ngôi. Rŏ năng yoa thoi noh mă lơ bơngai đơ̆ng tơring hơtăih rơih pơdơ̆h jơ̆ng tơ̆ Măng Đen yoa tơ̆ âu arih xa hiôk hian, jang xa ƀônh ƀiơ̆.

‘Nhŏng Nguyễn Hữu Hoàng Ân, pơlei tơ̆ Nghệ An, dang ei oei jang Homstay păng anih et xa tơ̆ Măng Đen tơroi: “Đunh kơ âu 9 khei, 2 ‘nu klo kăn măr nhi ‘mĕh năm ngôi tơ̆ teh đak Úc, chă hơlen lơ anih lơ̆m lakak mă kơdih kâu tam mă năm. Ưh ê ƀôh hê̆ 1 anih tôch ‘lơ̆ng, sơđơ̆ng, hiôk chơt thoi âu. Păng mưh ‘măng blŭng năm truh tơ̆ âu ‘nŏh ƀôh đei tơdrong kiơ ‘nŏh tôch lăp hăm kơdih kâu, nhen thoi đei ba lơ̆m noh kơna ‘mĕh truh oei, jang xa, vei lăng Măng Đen hloi. Tơ̆ Măng Đen kiơ̆ inh athei vei lăng đei cham char rơgŏh, bri ‘long ‘lơ̆ng rŏ tơ̆ âu.”

Măng Đen hrei ‘nâu sơng đei 174 Anih jang găh Tơmăng lăng, pơvih pơvăn, choh jang xa hăm kơmăy kơmŏk ‘nao păng pơtăm ‘long pơgang. Kiơ̆ ƀok Bùi Viết Hà, Kơdră vei lăng khul jang chă tơmang lăng Măng Đen, cham char bri brăh ‘lơ̆ng rŏ, tŏ kial tôch rơngơp, rơgŏh ‘lơ̆ng prăt sơnăm ‘nŏh jĭ tơdrong pran ‘lơ̆ng đơ̆ng Măng Đen kơna lơ anih jang lơ̆m Khul mât 1 ƀơ̆r đon vang atŏk tơiung Măng Đen jing tơring chă pơdơ̆h ngôi, tơmang lăng ‘lơ̆ng hơiă, mă lei ưh đei pơm tơ hiong lê̆ tơdrong ‘lơ̆ng đơ̆ng bri brăh tơ̆ âu. Yoa đĭ đăng anih jang, pơvih pơvăn, chă tơmang lăng tơ̆ Măng Đen đei nơ̆r athei roi tơƀôh Tơdrong hơgăt bơ̆ jang ‘lơ̆ng mưh chă tơmang lăng vă bơngai jang, tơmoi chă tơmang lăng băt păng pơm kiơ̆. Mă hlôi pơjing đei đon hlôh vao ăn đĭ đăng kon pơlei păng tơmoi chă tơmang lăng lơ̆m tơdrong vei lăng cham char.

“Tơdrong ‘lơ̆ng đơ̆ng Măng Đen ‘nŏh jĭ tŏ ‘mi kial. Đei lơ bơngai đe sư truh tơ̆ âu, pơgê hrôih đe sư plơ̆ih khŏ kơdâu jơ̆ng hoh, mơ̆ng ngôi sem asi, ƀât lăp ƀôh bơ̆n đŏk, bơ̆n prok kơdâu jê̆ trong. ‘Nŏh jĭ tơdrong kăp gĭt hui tơring nai đei. Tôch hơiă, lơ bơngai truh tơ̆ Măng Đen bu bu kŭm đei đon vei lăng tơpôl. Đei pơgê đe sư ƀôh kơdih kâu yak ngôi tơ̆ hơla tơm ‘long, ƀôh đe pơtăm ‘long ‘nŏh đe sư vang pơtăm ‘long ‘năi.”

Ƀok Đặng Quang Hà, Kơdră vei lăng kon pơlei apŭng Kon Plông tơroi, hrei ‘nâu, anih chă tơmang lăng tơ̆ bri brăh Măng Đen găh trong chă tơmang lăng “Trong bri ‘long ‘lơ̆ng rŏ Tây Nguyên” đei tơƀưh hăm trong chă tơmang lăng “Trong năm truh tơ̆ Anih gru groa kơ Tơring Tŏk bŏk” păng “Trong Hồ Chí Minh đei ư hơnhang”. Apŭng tơlĕch trong jang tŏk chă tơmang lăng jing anih jang mŭk drăm tơm, đei lơ tơdrong ‘lơ̆ng rŏ, kĕ pơjei hăm đe, tơguăt păng tưk tơiung anih jang, tơdrong jang nai vang jang tŏk. Vă jang đei tơdrong ‘nâu, apŭng vă iŏk yoa pơđĭ dôm tơdrong ‘lơ̆ng rŏ găh tŏ ‘mi kial, cham char bri brăh păng tơdrong juăt jŏh ayŏ kơ dŏ xoang ‘lơ̆ng hơiă tơ̆ tơring, pơm ‘lơ̆ng ăn tơdỏng jang tŏk pran kơjăp:

“Hrei ‘nâu, Thủ tướng teh đak đĭ kĭ ăn tơdrong Chĕng hơmet tơring chă tơmang lăng Măng Đen kơna apŭng oei jang hơdoi hăm dêh char vă tơlĕch trong jang tŏk, chĕng hơmet tơring vă sơng iŏk jên jang. Hăm đon pơhnŏng vă jang kiơ̆ mă trŏ trong atŏk tơiung chă tơmang lăng tơ̆ Măng Đen jing plt lơ̆m bri păng vei lăng ‘lơ̆ng cham char bri brăh. Mă loi jĭ cham char bri brăh vă jang tŏk pran kơjăp ăn tơring chă tơmang lăng tơ̆ bri brăh kơ teh đak tơ̆ Măng Đen.”

Tŏ ‘mi kial rơngơp prăt sơnăm păng tơdrong ‘lơ̆ng rŏ đơ̆ng cham char bri brăh kŭm hăm tơdrong tơmât jên jang lăp ‘lơ̆ng đơ̆ng khul kơdră tơring păng anih jang xa, Măng Đen hlôi păng tŏk bŏk jing anih truh tôch hơiă hăm tơmoi, vang tơgop tơƀôh hơdăh tơdrong ‘lơ̆ng rŏ đơ̆ng “Trong bri ‘long ‘lơ̆ng rŏ kơ Tây Nguyên”./.