Hăm tơdrong tơm vei sơ đơ̆ng rơgoh ‘lơ̆ng tơmam sa lơ̆m pơm tơlĕch, tĕch mơdro, răt tơmơ̆t păng yua tơmam sa; hơtŏk loi dơ̆ng vei lăng, tang găn tơtom tơdrong pơm tơlĕch, tĕch mơdro tơmam sa ya, tơmam sa ưh kơ ‘lơ̆ng; vei sơđơ̆ng tơdrong đei yua ăn bơngai răt yua; tang găn pơnhul tơmam sa lơ̆m năr Têt Nguyên đán Quý Mão păng pơyan Lêh puih mak 2023, ‘năr 6/12, Anih vei lăng kon pơlei dêh char Dak Lak hlôi tơlĕch trong jang kơsô̆ 236 tơlĕch tơdrong jang vei rơgoh ‘lơ̆ng tơmam sa năr Têt nguyên đán 2023 ăn kon pơlei lơ̆m dêh char vă găn ƀiơ̆ tôch ai dôm ‘măng pơ nhŭl tơmam sa lơ̆m năr Têt Nguyên đán Quý Mão păng pơyan Lêh puih mak 2023. Hơdai hăm hơtŏk loi dơ̆ng dăr hơlen, hơlen lăng lơ anih jang đơ̆ng dêh char truh tơ̆ xăh phường, akŏm lơ̆m dôm grŭp tơmam tĕch lơ lơ̆m năr Têt păng lêh đei hơmơt ưh kơ ‘lơ̆ng lơ, hơvơn tôch ai dôm khŭl jang chih kơ tơ̆ng ang tơroi tơbăt dôm tơdrong hơgăt đơ̆ng khôi luơ̆t găh vei sơđơ̆ng rơgoh ‘lơ̆ng tơmam sa kŭm nhen dôm tơdrong hlôh vao lơ̆m rơih iŏk, vei lăng, pơm tơlĕch păng răt yua tơmam sa truh kon pơlei. Vă tơdrong jang hơlen lăng đei iŏk yua, Anih vei lăng kon pơlei dêh char pơjao kơ Anih vei lăng găh tơdrong jang pơgang pơgơ̆r, jang hơdai hăm Anih vei lăng găh Choh jang sa păng Hơtŏk tơiung tơring tơrang, Anih vei lăng găh kơmăy kơmŏk mơdro sa păng dôm anih jang ƀơm truh, pơgơ̆r hơlen lăng tơ̆ pơlei tơm Buôn Ma Thuột păng 07 apŭng ‘noh Ea H’leo, Krông Năng, Krông Búk, Cư Kuin, M’Drắk, Krông Bông, Krông Ana. Dôm khŭl gô pơgơ̆r hơlen lăng dôm anih pơm tơlĕch, tĕch mơdro, răt tơmơ̆t tơmam sa, tĕch mơdro et sa, tơmam sa trong kơ phô̆, akŏm lơ̆m dôm hơnih pơm tơlĕch, tĕch mơdro dôm tơmam sa đei yua lơ lơ̆m năr Têt Nguyên đán păng dôm lêh nhen: ‘Nhĕm păng dôm tơmam sa đơ̆ng ‘nhĕm, hơlăk, ƀier, tơmam huch đei côn, đak ‘ngam, ƀĕng, mứt, kẹo, ‘nhot, ƀum, plei... păng dôm hơnih tĕch mơdro et sa. Lơ̆m noh, dôm khŭl kơ dêh char akŏm hơlen lăng dôm hơnih pơm tơlĕch, tĕch mơdro, răt tơmơ̆t tơmam sa ‘noh anih tơm, dôm kơ chơ tơm, siêu thị, anih tĕch mơdro. Hăm dôm hơnih tĕch tơmam sa păh lăp păng iĕ, anih tĕch mơdro tơmam et sa găh lơ yua đơ̆ng apŭng păng xăh bơ̆jang hơlen lăng.

Ƀok Phạm Thế Hoan, Phŏ kơdră dăr hơlen kơ Anih vei lăng găh choh jang sa păng hơtŏk tơiung tơring tơrang dêh char Dak Lak - kơdră khŭl hơlen lăng pơm rơgoh tơmam sa lơ anih jang kơsô̆ 1, tơbăt:“Kiơ̆ đơ̆ng hơlen lăng ‘noh ƀôh vă đĭ đăng dôm ŭnh hnam, khŭl jang kơdih pơm tơlĕch tĕch mơdro găh vei rơgoh ‘lơ̆ng tơmam sa pơm kiơ̆ ‘lơ̆ng dôm tơdrong hơgăt đơ̆ng khôi luơ̆t. Mă lei, hơdai hăm ‘noh đei 1,2 anih jang đei pơm glăi ‘noh nhôn pơgơ̆r sek phak pơm glăi kiơ̆ tơdrong hơgăt. Hơdai hăm hơlen lăng ‘noh nhôn tơroi tơbăt tơdrong hơgăt găh khôi luơ̆t vei rơgoh ‘lơ̆ng tơmam sa păng pơtho ăn dôm anih pơm tơlĕch tĕch mơdro vei rơgoh ‘lơ̆ng tơmam sa kiơ̆ tơdrong hơgăt. Kiơ̆ đơ̆ng âu ĭnh athei kon pơlei rơih dôm tơmam đei hơnih pơm tơlĕch rơđăh, ‘nĕ kơ răt tơmam kư̆ kă, ưh kơ đei hơnih pơm tơlĕch. Hăm anih pơm tơlĕch tĕch mơdro kŭm athei pơm kiơ̆ dôm tơdrong hơgăt đơ̆ng khôi luơ̆t găh vei rơgoh ‘lơ̆ng tơmam sa.”

Hơdai hăm tơdrong jang hơlen lăng vă hơtŏk loi dơ̆ng tơdrong jang vei rơgoh ‘lơ̆ng tơmam sa, dôm anih jang kơpal oei jang hơdai hăm dôm kơdră chĕp kơ̆l tŭn pran tơdrong jang tơroi tơbăt dôm tơdrong hơgăt đơ̆ng khôi luơ̆t găh tơdrong vei rơgoh ‘lơ̆ng tơmam sa, dôm tơdrong hơgăt găh tơdrong hiôk vei rơgoh ‘lơ̆ng tơmam sa, dôm tơdrong hơgăt găh sek phak pơm glăi hành chính lơ̆m tơdrong jang vei rơgoh ‘lơ̆ng tơmam sa, dôm tơdrong găh đơ̆ng khôi luơ̆t lơ̆m tơdrong tang găn tĕch mơdro ôn, tơmam sa, tơmam ưh kơ ‘lơ̆ng, tơmam ưh kơ đei băt hơnih pơm tơlĕch; tơroi tơbăt găh tơdrong răm đơ̆ng tơdrong yua pơgang hơdrông lơ̆m pơtăm ‘nhot; kơchơ̆t kơ̆m lơ̆m vei rong kon tơrong; pơgang hoă hŏk, kháng sinh lơ̆m rong ka hơdang; tơdrong răm đơ̆ng tơdrong iŏk yua tơmam sa ưh kơ rơgoh ‘lơ̆ng hăm jơhngơ̆m jăn. Tơroi tơbăt hơtŏk ‘lơ̆ng hlôh vao, pơm kiơ̆ găh vei rơgoh ‘lơ̆ng tơmam sa lơ̆m năr Têt Nguyên đán păng pơyan lêh puih mak sơnăm 2023. Tơtă kon pơlei đei trong tơlĕch jang răt păng yua tơmam sa ‘noh kŭm nhen rơih iŏk răt păng pơm tơlĕch tơmam sa rơgoh ‘lơ̆ng, ‘nĕ kơ răt tơmam sa ưh kơbăt hơnih pơm tơlĕch, đei ƀôh ôm ƀâu, phơ̆k, hư kŭm nhen ‘nĕ kơ răt, mong răk lơ dêh hnang tơmam sa lơ̆m năr têt vă veh ver kơ sa tơmam ưh kơ hơdrih, ưh kơ ‘lơ̆ng. Hơdai hăm, hơtŏk loi dơ̆ng tơdrong jang hơlen lăng găh vei rơgoh ‘lơ̆ng tơmam sa, sek phak tơpăt dôm bơngai pơm glăi....

Jĭ 1 lơ̆m dôm ŭnh hnam tĕch mơdro ling lang pơm kiơ̆ tôm dôm tơdrong hơgăt găh vei rơgoh ‘lơ̆ng tơmam sa lơ̆m pơm tơlĕch tơmam sa, yă Nguyễn Thị Nguyệt- tơ ‘ngla hơnih pơm tơlĕch, tĕch giò, chả Bà The, pơlei tơm Buôn ma Thuột, Dak Lak tơroi:

“Hơnih jang Bà The tĕch mơdro đơ̆ng jơhnơr mĕ ƀă truh dang ei dang  40-50 sơnăm, dang ei ĭnh ‘noh bơngai jang pơtăl. Rim sơnăm mưh truh têt ‘noh ‘meh vă tĕch mơdro lơ mă lei nhôn ưh yua thoi noh mă kơdâu kiơ̆ kơsô̆ lơ. Hnih jang nhôn ling lang iŏk ‘lơ̆ng tơmam pơm tơdrong pơkăp hơdrol hloh vă pơm tơlĕch. Hăm bơngai jang, athei hŏk dôm tơdrong hlôh vao găh vei rơgoh ‘lơ̆ng tơmam sa, ƀao ti, che gom mưh pơm tơlĕch, hơnih tơmam pơm athei rơgoh. Tơmam hơdrih, tơmam sĭn ưh kơ gơh lê̆ hơdai vă vei sơđơ̆ng tơdrong rơgoh tôch kơ gĭt kăl. Oei dôm kơchơ̆t tơmam nai mưh yua athei pơm kiơ̆ tơdrong hơgăt đơ̆ng Anih tơm vei lăng găh tơdrong jang pơgang.”

Gơnang đơ̆ng khŏm bơ̆jang kiơ̆ dôm trong jang hơtŏk loi dơ̆ng vei rơgoh ‘lơ̆ng tơmam sa kơna truh khei ‘năr âu tơdrong tĕch mơdro, kơjă blŭng sơnăm 2023 lơ̆m pơlei tơm Buôn Ma Thuột pơma hơdrô̆ păng lơ̆m dêh char dêh char Dak Lak pơma atŭm ling lang sơđơ̆ng, tơmam ‘lơ̆ng đei vei lăng kơjăp; dôm hơnih pơm tơlĕch tă kơ đei hla ar pơkăp tôm tơdrong vei rơgoh ‘lơ̆ng tơmam sa; bơngai jang đei hơmet ăn tơmam vei lăng, ƀot ƀao ti păng gom muh măt mưh bơ̆jang, ưh kơ lê̆ đei ƀôh tơdrong pơnhul tơmam sa, ưh kơ rơgoh ‘lơ̆ng tơmam lơ̆m tơring.

Gơh ƀôh, tơdrong hơtŏk loi dơ̆ng hơlen lăng tơmam hơdrol, lơ̆m păng đơ̆ng rŏng Têt Nguyên đán păng lêh pơyan puih mak lơ̆m dêh char hlôi tơgop sơđơ̆ng kơjă tĕch, tang găn, hơmet ‘lơ̆ng tơtom dôm tơmam ưh kơ ‘lơ̆ng, ưh kơ vei rơgoh ‘lơ̆ng tơmam sa lơ̆m anih tĕch mơdro. Mă lei, rim kon pơlei athei jing bơngai răt yua hiôk, rơih iŏk tơmam sa đei hơnih pơm tơlĕch rơđăh, hơlen lăng hơnăn pơklep, ưh kơ gơh yua tơmam đĭ ôm, ƀâu, phơ̆k, hư... vă vei sơđơ̆ng jơhngơ̆m pran ăn kơdih kâu, ŭnh hnam, vă rim bơngai, rim hnam đei 1 Têt ‘lơ̆ng, sơđơ̆ng.

Têt nguyên đán ling lang jing khei ‘năr ‘mĕh vă răt sa tôch kơ lơ. ‘Nau jing tơdrong khei ‘năr pơm ăn đei pơnhul tơmam drăm sa kơtang hlŏh, kơ yuơ lơ lŏh, rim bơngai kăl băt hơdăh găh tơdrong răt sa tơmam drăm vă dă ƀiơ̆ đei tơdrong pơnhul. Tơ̆ hơla au, ƀak si chuyên khoa II Trịnh Hồng Nhựt – Kơ iĕng kơdră chĕp pơgơ̆r Hnam pơgang tơring Tây Nguyên gô tơbăt lơ̆m ‘măng pơma dơnuh găh tơdrong pơnhul tơmam drăm sa vă veh ver.

-  Ƀak si ăi ih tơroi lăng tơdrong tơm pơm ăn pơnhul tơmam drăm sa lơ̆m khei ‘năr Têt au.

Ƀak si Trịnh Hồng Nhựt: Têt ‘nŏh khei ‘năr răt sa tơmam drăm lơ, găh lơ kon pơlei lơ̆m năr têt ‘nhoen năm răt tơmam drăm kơna răt răk hơdrol lơ tơmam drăm sa. Tơdăh ưh kơbăt trong vei lăng tơmam drăm lei ƀônh pơm ăn ‘nhot sa ư̆h kơ ‘lơ̆ng, mư̆h pai sa pơm ăn đei tơdrong pơnhul. Rim tơmam drăm sa ‘nhĕm ‘nhot nhen ‘nhĕm sĕch, ka .... đak nhă dăh mă chă pai tim mă sĭn, sa ‘nhĕm rơba dăh mă nhă đak ‘ngam gô pơm ăn đei hơmơt đei pơrang jĭ tôch kơtang.

- Tơdrong chă pơnhul au ƀô̆h bơngai ƀơm pơnhŭl ‘nŏh sư jĭ lơ liơ hŏ ƀak si?

-Ƀak sĩ Trịnh Hồng Nhựt:  Đei lơ tơdrong pơm ăn pơnhul phara dih băl. Gômơ̆ng kiơ̆ ‘nhĕm ‘nhot dăh mă tơdrong pơgơ̆n kơ bơngai jĭ kơna đei ƀô̆h mĭnh ƀar pơnĭt, mĭnh ƀar jơ dăh mă mĭnh ƀar năr. Hmă hmă ƀô̆h pơnhul ‘nŏh bơngai mă ‘nŏh sư hăk. Tơdăh bơ̆n chă sa yă kiơ ‘nŏh mơ̆ng lăng ư̆h kơlŭ hơlŏng, ‘mĕh vă hăk păng hăk hloi. Đei ƀô̆h mă ƀar ‘nŏh ĭch chrŏh. Mư̆h pơchơ̆t pơnhul mơ̆t lơ̆m hlŭng ‘nŏh hlŭng tŭn hăp pơm ăn bơ̆n hăk, tơdăh mơ̆t tơ̆ klak mot ‘nŏh bơngai pơnhul jĭ toĕnh, ‘măng mă blŭng chă pơyơ̆ng chrŏh, chă pơyơ̆ng đei pham, mơ ‘nhêl dăh mă đei hloi chĕp pơgrŭn. Đei ƀô̆h jĭ anai dơ̆ng ‘nŏh mư̆h chă pơyơ̆ng ‘nŏh ĭch mơ ‘nhêl hrau hăm phan, mă kăl hiong đak lơ̆m hơkau; tơdăh jĭ ăl hlŏh dơ̆ng ‘nŏh jĭ gơ̆, pă băt akau, dui jơhngơ̆m mơhat păng hơmơt pơm ăn trŭh lôch răm hloi.

-  Trong hơmet pơnhul tơmam drăm sa ‘nŏh lơ liơ hŏ ƀak si?

- Ƀak si Trịnh Hồng Nhựt: - Mư̆h pơnhul tơmam drăm sa ‘nŏh bơ̆n kăl tơlĕch hŭt kơchơ̆t pơnhul hăm trong pơm ăn hăk hŭt, nhen bơ̆n ƀot hơlŏng vă kơ hăk. Hmă hmă lăp đơ̆ng rŏng hăk ‘nŏh bơngai au rơmơ̆n rơmok kơ yuơ tơ hiong đak lơ lơ̆m hơkau jăn, kơna bơ̆n chă ăn nhă đak ƀŏh sap, nhă đak pơgang orezol, huch hloi pơgang pŭk. Jei gơ̆h chă huch pơgang au to, mă lei ‘nĕ chă năm răt kơdĭh, kăl pơm kiơ̆ nơ̆r ƀok thây pơgang pơchŏh ăn. Mă lei, mĭnh ƀar ‘nu bơngai ư̆h kơ gơ̆h ‘nŏh hăm dôm bơngai pơjăh pơjăng, đe hơ iŏh, bơngai jĭ gơ̆…

Tơdăh bơngai jĭ chĕp pơlŏ hơnơ̆ng, hăk hơnơ̆ng, hiong đak lơ ‘nŏh dăh chơ ba năm tơ̆ hnam pơgnag hloi, ư̆h kơ gơ̆h chă huch pơgang vă hoei chă pơyơ̆ng chrŏh. Kơ yuơ lơ̆m jơ ‘năr au trong ‘lơ̆ng hlŏh ‘nŏh bơngai jĭ kăl tơlĕch pơđĭ kơchơ̆t pơnhŭl đơ̆ng akau jăn.

- Vă tang găn hơlau pơnhul tơmam drăm sa lơ̆m khei năr Têt ‘nŏh kon pơlei kăl kơchăng lơ liơ hŏ ƀak si?

Ƀak si Trịnh Hồng Nhựt:

- Dang  yơ vă pai sa ‘nŏh năm răt năr ‘nŏh hloi, ư̆h kơ gơ̆h răt răk đunh.

- Rơ̆ih păng mong răk tơmam drăm mă ƀlep, pơm kiơ̆ “sa sĭn, nhă đak rơ̆”, pơ ‘ngơ̆m mă đunh, ôp mă rơgŏh ‘nhot plei ‘long hơdrol vă sa hơdrih.

- Kăl lê̆ hơdrô̆ dôm tơmam drăm sa hơdrih hăm ‘nhot sa pai sĭn. Ư̆h kơ gơh lê̆ hơdoi.

- Lê̆ bơ̆n săng, gŏ pai sa tơ̆ hơnih hrĕng ‘lơ̆ng.

- Ôp ti hăm sa ƀŏng hơdrol vă pai sa păng hơdrol vă sŏng sa.

- Că pai ‘nhot sa hăm đak rơgoh.

- Đơ̆p pơnơ̆ng mă hlơp gŏ pai ‘nhĕm ‘nhot.

- Lăp pai đang ‘nŏh sa hloi, ư̆h kơ gơ̆h lê̆ đunh.

- Chă pơdŏ gŏ mă đunh hơdrol kơ sŏng sa.

- ‘Nĕ sa ‘nhĕm ‘nhot ƀau.

‘Ngoăih kơ ‘nŏh kăl: Ôp rơgŏh bơ̆n gŏ, kong tơnŭh mă ayăo. ‘Nĕ lê̆ ju kơnh pơm ăn đei sơmach jĭ chek lar char lơ, pơm kơnê̆ jơhngơ̆m jăn.

-Lei ah, bơnê kơ ih hơ !