‘Nhŏng Đinh Văn Tây oei tơ̆ tơring Ia Klar năm truh tơ̆ hơnih jang sơng iŏk păng pơdreo pơm hla bơar apŭng Đức Cơ, dêh char Gia Lai vă pơm hla bơar ba thuê̆. Lăp tơhiong 30 pơnĭt ‘nhŏng hlôi pơm đang hla bơar:“Dôm bơngai bơ̆ jang tơ̆ au tôch phăl, jang tơnăp. Hmă hmă bơ̆n năm mĭnh ‘măng ‘noh đe sư pơm đang hloi bơih, tơdăh oei tơhlăk tơhlĭn au to ‘noh krao bơ̆n năm pơm hơmet dơ̆ng, tơdăh ưh ‘noh pơm tôch kơ koăng”.

Kiơ̆ kơ yă Hồ Thị Hiền, Kơ iĕng Kơdră Hơnih jang Nô̆i vŭ apŭng Đức Cơ, lăp đon, ưh kơ lăp đon, tôch kơ lăp đon ‘noh 3 trong pơkăp vă kon pơlei oei tơ̆ Đức Cơ chih tơbăt hloi lăp đơ̆ng rŏng bơ̆ jang hăm kang ƀô̆. Sơnăm 2022, kơsô̆ lăp đon găh bơ̆ jang pơm hla bơar apŭng Đức Cơ dơ̆ng mă 5 lơ̆m 17 apŭng, thĭ xah, pơlei tơm:“Tơdrong hơlen đơ̆ng kon pơlei hăm tơdrong bơ̆ jang kơ khul kang ƀô̆ mưh kon pơlei năm pơm hla bơar, ‘nŏh lăp pơm hla bơar đang ‘nŏh đei kang ƀô̆ pơtho tơbăt păng pơm ăn hla bơar, đơ̆ng rŏng ‘noh kang ƀô̆ gô ăn kơ kon pơlei hla bơar chih tơgop nơ̆r tơdrong bơ̆ jang kơ kang ƀô̆ tơ̆ au jang ‘lơ̆ng dăh mă ưh. Tơdăh lăp đon ‘noh chih tơbăt lăp đon, tơdăh ưh lei jei chih tơbăt ưh kơlăp đon vă hơnơ̆ng hơmet pơ ‘lơ̆ng lơ̆m khei năr kơnh bơ̆ jang ‘lơ̆ng hloh dơ̆ng”.

Jei vă hơtŏk tơdrong lăp đon đơ̆ng kon pơlei, hơnih mơdro sa mưh năm pơm hla bơar, tơ̆ dêh char Quảng Ninh, dôm hla bơar gơ̆h pơm ăn kơ tơring jei đei chih tơbăt hơdăh tơ̆ hơnih jang păng lơ̆m trang điên tư. Ƀok Bùi Tuấn Anh, Kơ iĕng kơdră chĕp pơgơ̆r Nô̆i vŭ dêh char Quảng Ninh tơbăt:“Quảng Ninh pơrô̆ athei khul kơdră chĕp pơgơ̆r rim hơnih păng tơring tơroi tơbăt kiơ̆ lơ trong pơgơ̆r. Đơ̆ng chih tơbăt tơ̆ hơnih bơ̆ jang tơring, hơnih jang vei lăng joh ayŏ truh chă pơma rapor lơ̆m radiô-pơdăh tivi tơring tơ̆ gơmăng vă dôm tơdrong tơchơ̆t trong bơ̆ jang tơgŭm djru đơ̆ng trung ương, tơring truh hăm kon pơlei, vă kon pơlei băt hơdăh păng tơgop nơ̆r. Hăm dôm nơ̆r chă athei, apĭnh au to nhôn hơnơ̆ng pơgơ̆r rim khei năm tơƀơ̆p, pơma dơnuh păng xek tơlang truh tơ̆p truh troch hloi”.

       Mĭnh ƀar dêh char, pơlei tơm nhen Quảng Bình, Quảng Trị, pơlei tơm Hồ Chí Minh hlôi jang jơnei trong tơchăr “Kon pơlei châm điêm” hăm 6 pơkăp ‘lơ̆ng ‘noh: Tơdrong pơma sa sơng hơvơn kon pơlei, pơtho tơbăt pơm hla bơar; jơ ‘năr pơm hla bơar; jơ ‘năr pơdreo pơm hla bơar ƀlep jơ ‘năr pơkă; găh kon jên hơla ăn pơm hla bơar păng tơdrong lăp đon. Kơsô̆ lăp đon đơ̆ng lăp iŏk đei 7 lơ̆m pơkăp 9, hlôi tŏk truh 8 điêm, đei tơring hlôi iŏk đei truh 9 điêm. TS Lê Đặng Trung, Kơdră chĕp pơgơ̆r Kŏng ty hơlen jơ ‘năr jang, mĭnh lơ̆m dôm hơnih jang mă blŭng vang iung jang tơdrong vă jang kon pơlei châm điêm hơlen:“Pơjing ‘lơ̆ng hơ iă ăn pơđĭ kon pơlei păng kang ƀô̆ bơ̆ jang tơdrong joăt, ‘nau jĭ mĭnh tơdrong tơbăt ăn lăp đơ̆ng rŏng bơ̆ jang, ‘nau jĭ mĭnh tơdrong jang ưh kơ gơ̆h pơdơ̆h ôh. Kiơ̆ kơ ĭnh, ‘nau jĭ mĭnh tơdrong jơnei tôch tih tên, kơ yuơ lơ sơnăm pơm ăn đei tơdrong apĭnh ăn ưh khan lăp đơ̆ng păh hơnih bơ̆ jang teh đak mă păh kon pơlei jei drơ̆ng kiơ̆ tơdrong au. Hăm trong tơbăt koăng, tơbăt ƀlep tơdrong, pơjing đei tơdrong ‘lơ̆ng mă kon pơlei jei gơ̆h tơroi tơbăt ưh kơ đei tơtăm yă kiơ adoi băt hơdăh tơdrong au lơ liơ kơna pơjing tơdrong tơbăt ăn au jĭ tôch kơ trŏ lăp”.

        Sơnăm 2022, jô̆ hơtŏ kơsô̆ lăp đon găh tơdrong bơ̆ jang pơm hla bơar kơ 63 dêh char, pơlei tơm ‘nŏh lăp hloh 80%. Kiơ̆ đơ̆ng Hơnih tơm Nô̆i vŭ chă hơlen, kơsô̆ au lơ̆m sơnăm 2023 (gô đei tơroi tơbăt hơdăh lơm jăl 2 sơnăm 2024), gô iŏk đei vă jê̆ 88%. Dôm trong hơmet pơ ‘lơ̆ng kơtang lơ̆m jang kiơ̆ khul kơdră teh đak jang kmăi kmŏk yak truh tơ iung pơjing mĭnh tơpôl ‘lơ̆ng liĕm, mĭnh tơdrong bơ̆ jang phăl hơlăng, kơ yuơ kon pơlei iung jang tŏk bŏk tơƀôh hơdăh dôm tơdrong jơnei hơ iă, pơtrŭt ăn rim bơngai, rim tơring tơlĕch jang kiơ̆ kơtang kmăi kmŏk kơsô̆ lơ̆m hơmet pơ ‘lơ̆ng bơ̆ jang pơm hla bơar.