Ti chĕp dơng chĕh phe kro, pĕt ngôi prĕp prônh hla kro, broa brônh găr chĕh phe hơlŭng, yă Lê Thị Quyên, tơ̆ Khul 4, xăh Thuận An, apŭng Đắk Mil, dêh char Đắk Nông tôch kơ ‘mêm hmach. Hlŏh vă jê̆ 5 sơnăm tơlen jên pơtăm ming, truh pơgar chĕh phe đei plei ‘nŏh tơtă đei tŏ phang pơđang tôch krưp krenh, dang ei pôm băt gơnơm đơ̆ng ‘mi jur đĕch bơih: “Kon pơlei ‘nŏh gơnơm đơ̆ng ‘long chĕh phe, oei dang ei ‘long lôch kro đĭ thoi âu ưh băt vă xa yă kiơ hloi bơih. Năng ‘nei ‘mêm tơpă, mă lei đak ưh kơ đei, tơ̆ dơnâu đak sŭng đak kŭm pă đei bơih. Dang ei pôm băt gô chang ‘mi jur đĕch, ‘mi jur ‘long yơ gơ̆h arih ‘nŏh ‘nă ‘năi ‘long ‘nei lei đĕch bơih.”

Dôm jĭt sơnăm jang chĕh phe, ƀok Nguyễn Bá Luân, tơ̆ plei Đắk Thọ, xăh Đắk Lao, apŭng Đắk Mil, tơroi ‘nâu jĭ sơnăm tŏ phang pơđang krưp krenh hlŏh. Đĭ hlŏh 5 khei âu ki lơ̆m tơring ưh kơ đei đak ‘mi kiơ, tŏ hang đunh pơm ăn đak hrơ̆ đĭ. Unh hnam ƀok hlôi tơlĕch jên răt 33 kuăl đing (1 kuăl kơjung 50m) vă ƀôm iŏk đak đơ̆ng dơnâu hơtăih kơ hnam hlŏh 1,5km, adrin kôch hơmet đak oei oăi lơ̆m dơnâu vă pruih dŏng 2ha chĕh phe. Ƀât pŭng lŭng iĕ ioch tŏk bŏk dơnâu, đei truh dôm jĭt tŏ kơmăy ƀôm đak oei tơjur đing vă pruih, jing đei tơdrong tơgar băl đak đơ̆ng sơ̆ tam mă biơh ƀôh.

Ƀok Nguyễn Bá Luân, tơtok: “'Măng mă blŭng lơ̆m jơhnơr arih ƀôh phang pơđang, tŏ hang pơdui đunh thoi âu, tơ̆ yơ tơ̆ yơ kŭm ưh kơmăh đak. Ba athei chă trong dŏng ăn chĕh phe ba, dang ei ưh đei tơruih, ưh dŏng đei pơgar 'long lei jing đei tơdrong kơjă tŏk mă jang xa ưh đei kiơ, kơbăt thoi yơ hloi bơih.”

Apŭng Đắk Mil jĭ tơring pơtăm cheh phe tơm kơ dêh char Đắk Nông hăm teh pơtăm xă hlŏh 21.000ha. ‘Nâu kŭm jing tơring pŭ răm dêh hlŏh yoa đơ̆ng tŏ phang pơđang. 17/46 dơnâu đak đak hrơ̆ đĭ, dôm dơnâu oei đei dơ̆ng đak hrơ̆ vă ƀôh teh ‘năi bơih. Kơplăh ‘nŏh, hlŏh 5.100 tŏ sơlŭng mong đak pă đei đak ‘năi bơih, vă jê̆ 2.000 tŏ đak kuay khoan ưh đei măh đak vă tơruih ăn ‘long pơtăm. Lơ pơgar ‘long chĕh phe tơ̆ apŭng đĭ vă jô hŏnh, lôch kro đĭ.

Ƀok Phan Xuân Vinh, Pho kơdră vei lăng kon pơlei xăh Đắk Lao, 1 lơ̆m dôm xăh pơtăm chĕh phe tơm kơ apŭng Đắk Mil, pơngơ̆t: “Tơ̆ xăh dang ei tĕh pơtăm chĕh phe xă hlŏh 9.000ha, đei hloi pơgar ‘long chĕh phe đơ̆ng Công ty jang chĕh phe Đức Lập. Tơdăh tŏ phang đei dơ̆ng dang 1 giĕng truh 10 năr dơ̆ng ‘nŏh gô đei dang 85% pơgar chĕh phe tơ̆ xăh ưh đei plei. Lơ̆m 85% ‘nŏh, rŏ năng đei dang 60% ưh đei plei hloi, oei đei dơ̆ng ‘nŏh plei tŏ sĕt đĕch.”

Lơ̆m dêh char Đắk Nông đei dang 140.000ha cheh phe. Anih chŏh jang xa dêh char jô̆ hơlen dang ei đĭ đei 10.000ha ‘long pŭ răm đơ̆ng tŏ phang pơđang păng hơgăt tĕh âu gô tŏk hrĕnh lơ̆m dôm năr truh yoa ưh pă đei đak vă tơruih ăn ‘long. Dang ei 31 lơ̆m kơsô̆ 307 dơnâu đak pă đei đak bơih. Dôm dơnâu đak oei đei dơ̆ng đei đak dang 40% păng oei hrŏ tôch hrĕnh.

Ƀok Nguyễn Tường Duy, Phŏ Kơdră chĕp kơ̆l Công ty vei lăng dơnâu đak dêh char Đắk Nông ăn tơbăt, khei hơdrol ki, anih oei gơ̆h pơchoh đak đơ̆ng dôm dơnâu tih ăn dôm tơring jŭm dăr vă dŏng ‘long pơtăm. Mă lei kơplăh dang ei, tơdrong pơchoh đak pă gơ̆h bơih. Dôm tơring oei đei đak athei mong đak vă pơyoa ăn tơdrong yoa đak tơ̆ tơring. Dôm tơring pă đei đak bơih, athei pră hơchăng lê̆ đĕch bơih, vă băt pơm liơ dơ̆ng: “Dôm trong jang nhen ƀôm pơtruh đak đơ̆ng apŭng âu truh apŭng to kơplăh dang ei pă gơ̆h jang bơih, yoa đak tơ̆ lơ dơnâu hrơ̆ đĭ. Hloh 2.400ha ưh pă đei đak vă tơruih. Tơdăh tŏ phang pơđang pơdui truh đĭ khei 4, ƀât blŭng khei 5 ‘nŏh rŏ năng gô đei hiong răm tôch lơ.”

Tam mă đei sơnăm yơ yă chĕh phe tŏk hơnơ̆ng nhen sơnăm ‘nâu mă lei kŭm tam mă biơh đei sơnăm yơ mă bơngai pơtăm chĕh phe tơ̆ Đắk Nông tơtŏ đon yoa phang pơđang nhen thoi âu. Khul kơdră tơring păng kon pơlei oei adrin tơlĕch lơ trong vă dŏng ‘long pơtăm mă lei lơ tơring pă băt pơm thoi yơ bơih, lăp tơnhong pơglăn năng pơgar chĕh phe jô hŏnh vă lôch kro yoa đơ̆ng tŏ phang čhông. Yă tŏk tôch lơ pơyan ‘nâu ưh kơ kĕ kla tôm ăn tơdrong hiong răm yoa đơ̆ng tŏ phang krưp krĕnh dang ei.