Gơ̆ng ga lơ̆m tơdrong hơrih kon pơlei Tây Nguyên
Chủ nhật, 06:00, 21/04/2024 H’Za Wut/Lan chih tơblơ̆  H’Za Wut/Lan chih tơblơ̆
VOV4.Bahnar – Hăm kon pơlei Tây Nguyên, lơ̆m tơdrong et xa, soi plang kơ pơlei pơla, ‘nguaih kơ jơva chĭng chêng, ge tơdrô ƀâu phu tru hŭt, noh ưh gơh kơƀah gơ̆ng. Lơ̆m dôm tơdrong et soi kơ pơlei pơla, gơ̆ng jĭ kăp gĭt hloh. Um pơrŏ, ‘long tơ-iung gơ̆ng tơƀôh tơdrong et xa tih dah mă iĕ. Gơ̆ng jĭ um pơtih ăn đon lui tơroh plenh – teh, kon bơngai – yă ƀok dơnơm mă lei rim hơdrung bơngai đei dôm tơdrong pơrŏ kăp gĭt phara kơdih.

Mưh nhen gơ̆ng kơ bơngai Êđê đei um pơrŏ kăp gĭt vă pôk bơnê kơ yang hơpang, hơpơi ăn rim tơdrong ‘lơ̆ng hơ-iă truh hăm kon pơlei, gơh đei tŏ ‘mi kial ‘lơ̆ng sơđơ̆ng, ‘noh hăm kon pơlei Bahnar gơ̆ng đei pơtih nhen jơhngơ̆m pran, tơdrong pơdrŏng krên dên. Ngê̆ nhơ̆n Yung, 74 sơnăm, oei tơ̆ pơlei Đê Kjiêng (xah Ayun, apŭng Mang Yang, Gia Lai) ăn tơbăt, hăm tơpang ti hơbĕch hơbal kơ po, bơngai Bahnar trah, troch, pơrŏ blit jing lơ um rŭp kăp gĭt tơbang đon lui kơ yang hơpang.

Ah tơ-iung gơ̆ng rim tơdrong jang nai kơ pơlei pơla athei pơdơh vă akŏm ăn tơdrong tơ-iung gơ̆ng: “Gơ̆ng đe pơm hăm ‘long dap, ‘long ƀlang, ah pơgơ̆r et xa kơpô, et hơtŏk rông ‘nao, noh đe tơ-iung gơ̆ng. Khôi âu đei đơ̆ng kră sơ̆ bơih, athei tơ-iung gơ̆ng vă ‘măn ăn tơdrong et xa kơpô, et hơtŏk rông ‘nao”

Oei ngê̆ nhơ̆n Rơ Čăm Chú, oei tơ̆ pơlei Rưng Ama Nin, xah Ea Rbor, thĭ xah Ayun Pa, dêh char Gia Lai ăn tơbăt, hăm bơngai Jarai gơ̆ng ‘noh pơhngol kơ tơdrong et soi. Pơnĭk đak tơm đei blit pơrŏ gơ̆ng kơ bơngai Jarai noh găm, brê, kok. Hơdrol kơ tơ-iung gơ̆ng ăn tơdrong et soi kơ pơlei pơla, kră pơlei, pơjau soi kơ yang păng đe mih pơla lơ̆m pơlei akŏm pơđăp, asong tơdrong jang vă chă blit pơrŏ păng gô soi kơ yang ‘mơ̆i hơdrol kơ tơ-iung gơ̆ng. Gơ̆ng pơtih ăn tơdrong hơpơi ‘meh đơ̆ng kon pơlei pơtruh hăm yang hơpang vă gơh đei tơdrong hơrih jơnap phĭ tơtŏ:  “Đe tơ-iung gơ̆ng ah pơgơ̆r et soi apinh đak ‘mi (et jur jang), mă 2 gô tơ-iung gơ̆ng ah pơlei pơla et soi kơpô. Gơ̆ng ‘noh kăp gĭt hăm tơdrong hơrih kơ kon pơlei Jarai”

Ngê̆ nhơ̆n Y-Se, oei tơ̆ pơlei Ja Rah, xah Nâm Nung, apŭng Krông Nô, dêh char Dak Nông jĭ bơngai hlôh vao kloh klĕch gah gơ̆ng M’Nông ăn tơbăt, gơ̆ng ưh hơdrô̆ tơguăt kon bơngai hăm yang hơpang mă oei kăp gĭt gah joh ayŏ kon bơngai. Bơngai đei asong tơ-iung gơ̆ng noh bơngai đei lui yom lơ̆m pơlei, bơngai hlôh vao kloh klĕch gah blit um pơjing rŭp tơ̆ gơ̆ng. Gơ̆ng tơpă jing anih dăng oei kơ yang hơpang ah akŏm et xa kơ pơlei pơla.

Ngê̆ nhơ̆n Y-Se ăn tơbăt: “Tơdrong kăp gĭt kơ gơ̆ng âu noh vă soi kơ jơhngơ̆m jăn gơh grăng pran, tơpuh tơdrong jĭ pơlŏ trŏ tơngiĕt, sơ̆ ki bơ̆n hin dơnuh ưh đei jên, jang mir ƀa năm tĕch vă răt nhŭng, răt kơpô rơmo ‘nhăk brŏk rong vơ̆ tih, mưh ‘meh vă pơdrŏng jơnap noh athei soi apinh jơhngơ̆m jăn gơh grăng pran tơ̆ hnam hăm rơmo. Mưh soi apinh đak ‘mi (et jur jang) vă apinh gơh đei tŏ ‘mi kial ‘lơ̆ng sơđơ̆ng noh pơgơ̆r tơ̆ hơdrơ̆m đak tơ-iung gơ̆ng vă apinh yang hơpang asong ăn”

Hăm bơngai Xơ Đăng, gơ̆ng noh um ai kơ tơm ƀa. Blŭng sơnăm ‘nao, kon pơlei XơĐăng hơnơ̆ng pơgơ̆r et sŏng ƀa ‘nao (et jur xa) păng athei đei gơ̆ng tơ-iung ah hơnê̆ cham pơgơ̆r et xa.

Ngê̆ nhơ̆n A Bloi, oei tơ̆ pơlei Kon Hrĭng, xah Ea Hđinh, apŭng Čư̆ Mgar, dêh char Dak Lak tơroi, bơngai Xơ Đăng hơnơ̆ng rơih tơm rơde nhen pơ-o tơpăt ‘lơ̆ng vă pơm gơ̆ng. Goi gơ̆ng đei chô̆ rŭp rơdje ƀa hăm tơdrong hơpơi ‘meh pơlei pơla đei tơdrong hơrih phĭ tơtŏ dơnŏ ‘lơ̆ng, ƀa đei ƀei sum ƀenh pơk: “Goi gơ̆ng đei blit rŭp 5 tŏ hơnglŏng, ah hơla đei rŭp sem grơ̆, tơ̆ hơla đei tơmui pơm đơ̆ng kram, blit lơ kơmau ‘lơ̆ng, đang kơ noh đei tơmui mă 2. Ah tơm gơ̆ng noh đei tơnă tanh hăm kram vă ‘măn tơmam soi plang ăn kơ yang hơpang”.

Gơ̆ng kơ kon pơlei Tây Nguyên đei kơjă kăp gĭt, chrah pơrŏ phara kơdih đơ̆ng đe ngê̆ nhơ̆n păng ưh gơh kơƀah lơ̆m dôm tơdrong akŏm kơ pơlei pơla. Gơ̆ng lơ̆m tơdrong et xa noh tơbang tơdrong hơpơi ‘meh đei dôm tơdrong ‘lơ̆ng hơ-iă hloh lơ̆m tơdrong hơrih kơ kon pơlei Tây Nguyên.

H’Za Wut/Lan chih tơblơ̆

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC