Ƀơ̆t hơnăp hơnih teh tŏk bŏk oei sir hơlŭng păng ƀĕnh kơ ‘ngiĕt, ƀok  Điểu Tim, bơngai pơgơ̆r plei Bu N’Drung, xăh Đắk Búk So, apŭng Tuy Đức, tơbăt: Ŭnh hnam tŏk bŏk akŏm jơhngơ̆m choh hơmet ming teh dơ̆ng vă pơtăm ‘long mắc ca mưh pơyan ‘mi truh. Hơdrol sơ̆, 2 héc ta âu pơtăm tiu. Đơ̆ng rŏng ‘noh tiu đei pơrang jĭ lôch đĭ. Pŭn ai ‘noh ŭnh hnam oei  2 héc ta cheh phe tŏk bŏk ăn plei ‘lơ̆ng, kơna oei đei jên iŏk yua gơnang đơ̆ng kơjă cheh phe pơyan âu ki kŭm măk. Ƀok Điểu Tim pơma hơdăh; Pơm pơdrŏng ‘noh kăl kơ 2,3 sơnăm dơ̆ng, mă lei sut dơnuh hin ‘noh đĭ đăng dôm ŭnh hnam lơ̆m pơlei adoi jang đei: “Tơ̆ pơlei nhôn hrei ‘nâu kon pơlei đĭ băt trong jang sa vă hơtŏk tơiung mŭk drăm ŭnh hnam. Lơ̆m choh jang sa nhen jang chŭn na, pơtăm cheh phe, tiu... kon pơlei đĭ băt iŏk yua ki thuơ̆t vă đei plei lơ hloh. Dang ei đei lơ tơdrong kơtơ̆ng ang vă kon pơlei mơ̆ng, lăng hŏk kiơ̆ trong vei lăng ‘long pơtăm. Choh jang sahơtŏk tơiung, mŭk drăm kon pơlei hlôi sơđơ̆ng ƀiơ̆ kơ hơdrol sơ̆ tôch kơ lơ.”

Ƀok Trần Quốc Toàn, Phŏ Kơdră Anih vei lăng kon pơlei xăh Đắk Búk So tơbăt, tơ̆ tơring sơlam đei lơ kon pơlei kon kông arih sa, mă lei hăm tơdrong tơmơ̆t jên jang tôm tơdrong đơ̆ng teh đak păng hơdrin yak tŏk đơ̆ng kon pơlei, kơsô̆ ŭnh hnam dơnuh hin kơ xăh hlôi tơjur hrĕnh kiơ̆ rim sơnăm. Đơ̆ng hơnih kơ sô̆ ŭnh hnam dơnuh hin đei hloh 50% đunh kơ âu 5 sơnăm, dang ei lăp oei pă 8,5%. Kon pơlei kon kông hlôi pơ̆n tŏk iŏk jên vă tơmơ̆t jên jang hơtŏk tơiung ‘long kăp gĭt nhen tiu, cheh phe, mắc ca kơna iŏk yua mŭk drăm kŭm tŏk lơ. Ƀok Trần Quốc Toàn roi tơbăt, xăh Đắk Búk So hlôi jang đei 17 tơdrong hơgăt tơring tơrang ‘nao, păng tŏk bŏk hơdrin truh sơnăm 2025 gô jing xăh mă blŭng kơ apŭng tơring sơlam Tuy Đức đei drơ̆ng ăn xăh tơring tơrang ‘nao. “Dang ei đon hlôh vao đơ̆ng kon pơlei găh tơdrong joăt choh pơtăm hlôi tơplih. Kon pơlei hlôi tơmơ̆t yua, iŏk yua dôm trong jang khoa hŏk ki thuơ̆t găh hơtŏk ‘lơ̆ng tơmam. Hơdai hăm ‘noh anih jang tơmam drăm, trong nơnăm, dơnâu mong đak kơ pơlei kŭm đei tơmơ̆t jên jang ming man kŭm hlôi pơm lăp hăm ‘meh vă hơtŏk tơiung ăn kon pơlei.”

Kŭm hăm tiu, cheh phe, dôm sơnăm tơ jê̆ âu, apŭng Tuy Đức hlôi tơmơ̆t ‘long mắc ca lơ̆m hơmet ming ‘long pơtăm, hơnhăk ăn iŏk yua mŭk drăm lơ. Đơ̆ng 2 héc ta pơtăm pơ long lăng lơ̆m sơnăm 2010, truh dang ei lơ̆m apŭng Tuy Đức hlôi đei hloh 3.100 héc ta mắc ca. Lơ̆m noh 1.350 héc ta mắc ca hlôi ăn plei, tơmam sơnăm 2023 ‘noh 1.800 tấn gar. Ƀok Đinh Ngọc Nhân, Kơdră Anih vei lăng kon pơlei apŭng Tuy Đức tơbăt, lơ̆m apŭng hlôi đei 10 tơmam OCOP, lơ̆m noh đei 2 tơmam iŏk đei pơkăp 4 hơ nglŏng ‘noh ƀum yuăn păng mắc ca. “Apŭng tŏk bŏk lăng kiơ̆ lơ̆m đei yua pơting băl găh teh, tŏ ‘mi kial tôch kơ hiôk ăn tơdrong choh jang sa, dôm ‘long choh jang sa tơmam đei kơjă mŭk drăm lơ nhen cheh phe, tiu, mắc ca. Mă loi ‘noh jĭ ‘long mắc ca, lơ tơring pơtăm đei mă lei Tuy Đức đei tơdrong ‘lơ̆ng hloh.”

Kiơ̆ kơ ƀok K’Khét Atô, Phŏ kơdră Anih vei lăng hơdrĕch kon kông dêh char Dak Nông, iŏk đơ̆ng pơjing dêh char sơnăm 2004 truh dang ei, dêh char ling lang băt hơdăh tơjur dơnuh hin ‘noh jĭ hơnăp jang tơm. Kŭm hăm tơdrong bơ̆jang kiơ̆ dôm trong jang tơgŭm đơ̆ng teh đak hăm tơring mơmat tat, tơring kon pơlei kon kông, dôm tơdrong jang tơm teh đak, dêh char oei đei dôm tơdrong jang tơgŭm hơdrô̆ hăm bơngai kon kông, tơgŭm kon pơlei pơđĭ hloi găh mŭk drăm, pơtho pơhrăm, joh ayŏ... Kơsô̆ ŭnh hnam dơnuh hin kơ dêh char jur đơ̆ng 33,7% lơ̆m hơtuch sơnăm 2004 truh dang ei lăp oei pă 5,2%. Ƀok K’Khét Atô tơbăt: Dak Nông tơlĕch tơdrong hơgăt sơnăm 2024 jur 3% ŭnh hnam dơnuh hin, păng hơdrin truh đĭ sơnăm 2025 ưh pă đei ŭnh hnam dơnuh hin kiơ̆ pơkăp ‘nao. “ ‘Ngoăih kơ dôm tơdrong jang tơgŭm đơ̆ng Trung ương ‘noh dêh char Dak Nông oei đei tơdrong jang tơgŭm hơdrô̆ đơ̆ng tơring, nhen tơdrong jang tơgŭm jên cheh mưh kon pơlei tŏk iŏk jên pơm tơlĕch tĕch mơdro, tơdrong jang tơgŭm hŏk pơhrăm ăn kon oh bơngai kon kông, tơdrong jang vei răk tơƀăk tơmong joh ayŏ đơ̆ng bơngai kon kông kơ dêh char Dak Nông....Đĭ đăng dôm tơdrong jang tơgŭm ‘noh hlôi tơgop hơtŏk ‘lơ̆ng tơdrong arih sa tơmam drăm jơhngơ̆m đon ăn kon pơei. Khei ‘năr âu ki, dêh char Dak Nông đei lăng ‘noh jĭ tơ jur ŭnh hnam dơnuh hin hrĕnh hloh lơ̆m tơring Tây Nguyên”.

Dôm tơdrong hơdrin păng lơ trong jang đơ̆ng dêh char hlôi hơnhăk ăn đei yua tôch kơ chhôk hơiă ƀơ̆t chih jô̆ lơ̆m 20 sơnăm âu ki, Dak Nông jĭ 1 lơ̆m 10 dêh char đei kơ sô̆ tơjur dơnuh hin hrĕnh hloh lơ̆m teh đak păng dơ̆ng hơdrol tơring Tây Nguyên./.