Vụ ngộ độc tập thể xảy ra tại bản Tả Chải, xã Ma Ly Chải, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu, nguyên nhân là do người dân uống phải rượu có nồng độ methanol quá cao, làm 9 người tử vong, hơn 100 người bị ảnh hưởng. Sau đó, chính quyền địa phương đã tạm thời cấm mua bán rượu ở khu vực chợ Sì Lở Lầu, nhưng rượu vẫn thường xuất hiện trong các bữa cơm ở nhiều gia đình. Đó đã là thói quen của đồng bào.

Bệnh nhân cấp cứu vì ngộ độc rượu

Ông Tẩn Sài Khoa, ở bản Lản Nhì Thàng, xã Sì Lở Lầu, cho biết: Bà con xem ti vi thấy bác sĩ khuyến cáo, cán bộ cũng đã đến bản để tuyên truyền về tác hại của rượu đối với sức khỏe, nhất là rượu không rõ nguồn gốc. Nghe rồi, thấy rồi, lúc đó bà con cũng sợ lắm, nhưng rồi đâu lại vào đó. Không chỉ nhà có đám tang, đám cưới, mà trong mỗi bữa cơm ở nhà, ở lán nương, bà con cũng uống rượu. Nhà nào có tiền thì tự nấu rượu, mua rượu của bà con nấu. Nhà nào không có tiền, ham rẻ thì tìm mua rượu bên kia biên giới về uống.

“Rượu lấy ở bên kia biên giới bản mình cũng có, bản khác cũng nhiều lắm” – ông Khoa nói.

Ở vùng Tây Bắc Các, việc bà con dùng món ăn chế biến từ cá, thịt có nguy cơ ngộ độc cao vẫn diễn ra khá phổ biến. Như món mẳm cá của bà con sống dọc sông Đà, huyện Quỳnh Nhai, tỉnh Sơn La, chế biến từ cá sống, ủ gia vị một thời gian rồi mang ra sử dụng. Vào mùa hè, xuất hiện nhiều ao tù nước đọng, cá nhiễm vi sinh độc, gây ngộ độc cho người ăn.

Bà con đi nương, hái các loại nấm rừng về ăn, cũng đã gây ra nhiều vụ ngộ độc đáng tiếc. Riêng trong năm 2016, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Sơn La tiếp nhận hơn 100 trường hợp ngộ độc cấp tính.

Ở Lai Châu, tại các chợ phiên, thực phẩm đông lạnh không rõ nguồn gốc vẫn bán công khai

Ngộ độc thực phẩm ở Yên Bái xảy ra nhiều còn do người dân vùng cao ăn cóc, ngóe, nấm, cây và các loại hoa quả rừng: Tại huyện Văn Yên, 7/2016, người dân đun cây rừng làm nước uống làm 4 người bị ngộ độc, 1 ngưởi tử vong. Vụ ngộ độc do ăn cóc nướng tại huyện Trạm Tấu, khiến 4 người nhập viện, 1 người chết; hay vụ ngộ độc làm 1 cháu bé chết do ăn quả hồng trâu…

Theo tập quán, người dân vùng cao thường lựa chọn các loại thực phẩm có trong tự nhiên theo thói quen, qua việc quan sát màu sắc và mùi hương nên chuyện nhầm lẫn nhiều khi xảy ra. 

Ông Giàng A Kỷ, xã Khao Phạ, huyện Mù Cang Chải, bảo: “Mình không biết có bao nhiêu loại nấm độc đâu, nấm ăn được thì biết một số loại. Mình lấy nấm thì không lấy loại nấm lạ, lấy nấm thấy đẹp về ăn thôi”.

Theo đánh giá của các cơ quan chức năng, nguy cơ xảy ra ngộ độc luôn tiềm ẩn. Đầu tiên là từ nhận thức của người dân. Những thói quen như ăn tiết canh, uống nhiều rượu, ngâm rượu bằng rễ cây hay côn trùng, ăn nấm rừng… là rất nguy hại và có thể dẫn đến ngộ độc thực phẩm bất cứ lúc nào.

Bà Nguyễn Thị Hải Anh, Chi cục trưởng Chi cục An toàn Thực phẩm tỉnh Lào Cai, cho biết: “Bà con có thể vẫn dùng các vỏ chai thuốc diệt cỏ để đựng rượu, đựng tương ớt chẳng hạn, do họ nhận thức rằng cứ ngâm rửa kỹ là đã đảm bảo. Hay là hái nấm, bà con cho rằng cứ nấm nào mà sâu bọ hay chim ăn được thì người cũng ăn được, dù thực tế không phải vậy. Chính vì lẽ đó nên luôn luôn tiềm ẩn nguy cơ dẫn đến ngộ độc thực phẩm”.

Tình trạng ngộ độc thực phẩm tập thể ở vùng cao đang ở mức báo động. Câu hỏi đặt ra là công tác quản lý của ngành chức năng trong công tác phòng ngộ độc như thế nào? Câu trả lời sẽ có ở bài  2: “Hậu quả thấy rõ, nhưng trách nhiệm quản lý của ngành chức năng vẫn còn xa vời”.

VOV Tây Bắc