Quý vị đừng ngạc nhiên nếu một ngày nào đó đến thăm nhà đồng bào Khơ Mú, thấy những miếng thịt trâu, bò, lợn và cả nội tạng treo ở gác bếp, ngả màu tím sẫm, bốc mùi hôi. Đó chính là nguyên liệu không thể thiếu đối với món canh Kính coong - canh khoai bon với thịt. Mà món canh này không phải lúc nào người ta cũng nấu đâu nhé, vì nó rất cầu kỳ, tốn thời gian. Chỉ khi nào có dịp lễ hoặc có khách quý đến thăm người ta mới nấu.

Món canh bon để tiếp đãi khách quý.  Ảnh: baomoi.com

Ông Cà Kha Sam, người Khơ Mú, sống ở tỉnh Sơn La, cho biết quy trình nấu món canh khoai bon với thịt thối, trước hết là việc chuẩn bị nguyên liệu: "Mua thịt về ý thì không phải làm ngay, phải treo trên gác bếp, để nó có mùi lên đã, sáng hôm sau người ta mới mang làm. Cái canh bon ý, người ta bảo thịt hơi mùi một tí thì ăn mới ngon".

Tùy từng vùng mà người ta chế biến các loại thịt khác nhau. Có nơi chỉ thích dùng thịt trâu, nhưng có nơi chỉ thích dùng thịt chuột. Họ cho rằng mùi của thịt chuột rất hợp với món canh này.

Thịt thái thành từng miếng nhỏ; nếu nấu bằng bì trâu, bò thì người ta nướng bì trên bếp than hồng cho miếng bì phồng lên rồi đập dập, thái nhỏ, đổ tất cả vào nồi ninh cho nhừ. Khi thịt nhừ, cho cây khoai bon vào. Khoai bon phải lựa chọn loại có chấm tim tím ở giữa lá. Bí quyết để nấu món canh khoai ăn không bị ngứa là không dùng dao cắt mà lấy cái cật nứa để cắt.

Sau khi cho lá khoai bon vào nồi thịt đã ninh nhừ, người ta sẽ đun cho đến khi cây bon nhũn ra, lấy đũa khuấy đều tạo thành một hỗn hợp sánh đặc, mới cho gia vị. Gia vị chính là tiêu rừng, gừng, tỏi, một số lá cây rừng và sả, ớt. Chính những thứ gia vị làm cho món ăn này trở thành vị thuốc chữa bệnh dạ dày, làm cho gan mật ổn định.

Chính vì được coi là món ăn – vị thuốc quý mà canh khoai bon chỉ có mặt trong những dịp quan trọng của người Khơ mú như dịp cưới hỏi hoặc lễ tết. Hoặc nếu khi đến chơi nhà người Khơ mú mà bạn được mời món canh khoai bon, thì trong quan niệm của chủ nhà, bạn là khách rất quý rồi đấy. 

Với người Khơ mú, trong bữa tiệc tiếp đãi khách quý mà thiếu món này thì coi như chủ nhà có lỗi. Còn nếu khách vì bất kỳ lý do gì mà từ chối không ăn thì cũng coi như đã phụ lòng gia chủ.

 Hoài Thu/VOV4