Ông Giàng Seo Sẩu – một gia đình người Mông nấu rượu ngô có tiếng và lâu đời ở thôn Bản Phố 2A. Bản thân ông Sẩu là chủ nhiệm hợp tác xã nấu rượu ngô Bản Phố. Ông đang chuẩn bị làm mẻ rượu mới. 

Nguyên liệu để làm rượu là ngô tẻ vàng. Loại ngô này cho ra loại rượu nồng thơm ngon. Gian nhà trái của ông trữ gần 3 tấn ngô làm rượu.

Cây hồng mi - loại cây cỏ cho hạt làm men rượu được phơi trước hiên nhà.

Hạt hồng mi nhỏ, màu đen. Tháng 10 hạt chín, bà con cắt bông về phơi khô. Sau đó, họ đập bông lấy hạt. 

Người ta sẽ xay thành bột rồi đổ vào nước sôi cùng với một chút rượu, nhào thật nhuyễn. Sau đó, họ nắm thành từng nắm nhỏ, đặt lên rơm và phơi ở nơi thoáng gió. Phơi đến khi men khô trắng như vôi là có thể đem dùng.

Men rượu chính là bí quyết làm nên thương hiệu của rượu ngô Bắc Hà. 

Công đoạn ủ men ngô 

Bung ngô là một công đoạn quan trọng để làm men rượu.

Trong quá trình bung phải thay nước liên tục, lửa phải cháy đều để ngô nở hết. 

Để làm men rượu ngon, người Mông bung ngô trong 12 tiếng đồng.

Ngô nở mềm, vớt ra để ráo nước. Sau đó, rắc men hồng mi lên ngô rồi mang đi ủ. Tỷ lệ khoảng 60 cân ngô trộn với 6 lạng men.

Trời lạnh ủ 2 ngày, trời nóng ủ 1 ngày. Ngô lên men, đổ tất cả vào thùng lớn rồi ủ tiếp trong 3 tuần. 

Ngô ngấm men tiết nước thành bỗng rượu. Người Mông dùng bỗng rượu đó chưng cất thành rượu. Dụng cụ chưng cất là chiếc chõ cao ngang tầm người lớn.

Chưng cất khoảng 6 tiếng sẽ có mẻ rượu ưng ý.

60 cân ngô sẽ chưng cất được khoảng 20 – 25 lít rượu, nồng độ chừng 45 – 50 độ. 

Rượu nấu xong, mang ra chợ bán. Mỗi lít có giá từ 20.000 đồng. Rượu ngon tầm khoảng 50.000 đồng/lít. Rượu ủ càng lâu nước càng trong, uống càng thơm, càng nồng. Thứ rượu ấy sẽ khiến cho những ai uống một lần nhớ mãi./. 

Lâm Thanh/VOV4