Lu hruê hŏng anei, Rơ Com Reng ti ƀuôn prŏng Pleiku, čar Gia Lai dôk hlăm klei ênguôt hnĭng kyua jih jang 126 êklăk prăk čhĭ kphê mơ̆ng gŏ sang ñu lĕ hlăm klei arăng mplư jih knŏng ƀiă mnĭt. Ñu yăl dliê, hlăm sa tlam knhal jih mlan 3/2025, mâo arăng iêo đĭng blŭ kơ ñu lač dah mnuih mă bruă knơ̆ng bruă pui kmlă, brei ñu tlam prăk pui leh anăn brei ñu tla hŏng hdră online čiăng găl leh anăn ênưih hĭn. Đăo klei anăn jing sĭt, mâo klei mtô klă nik, ñu hluê ngă jih leh anăn đru kơ pô ƀai mâo klei dưi mă hĕ jih prăk ñu:

 “Diñu lač mă đĭng blŭ anak kâo, mtô mă app mơ̆ng knơ̆ng bruă pui kmlă. Mi măi tĭng pô mdar rup, mtô brei tla prăk pui kmlă sơnei sơdih. Leh anăn mă rup ƀô̆ mta, mrô QR. Anak kâo dlăng prăk, luč jih 126 êklăk prăk, amâo lŏ adôk sa êbâo ôh”.

Mơ̆ng thŭn 2025 truh kơ ară anei, kluôm čar Gia Lai mâo leh 14 klei duah mplư̆ hŏng internet hŏng klei hmăi truh 12,9 êklai prăk. Knŏng klei duah ngă mgưt phung mă bruă knơ̆ng bruă pui kmlă mâo leh 6 čô hưn, hmăi hiăm 400 êklăk prăk. Hluê si klei čih yap mơ̆ng adŭ bruă klei êđăp ênang mạng leh anăn gang mkhư̆ phung ngă soh yua kdrăp mrâo mrang, kahan ksiêm čar Gia Lai, 3/4 phung lĕ hlăm klei mplư jing phung mniê leh anăn 1/3 klei mlpư mâo ti ƀuôn prŏng Pleiku. Jih jang kčưm mơ̆ng internet yang ƀuôn, lu jing yua dŭm account mgưt hlăm facebook hŏng klei hưn mdah, mplư hlăm klei duh bi liê amâodah ngă mgưt gŏ sang, anôk bruă djŏ tuôm. Sa mta ngă kơ klei ksiêm duah dleh hĭn jing lu account knơ̆ng prăk mă prăk mplư jing account knơ̆ng bruă. Dŭm account anei kreh mâo arăng mưn amâodah blei hŏng hră mơar mgưt, ngă truh klei dleh dlan hlăm bruă kwar dar ngăn prăk, boh nik êjai prăk mơĭt leh kơ ala tač êngao knŏng ƀiă mnĭt mmông.

Ară anei, êpul kahan ksiêm čar bi mguôp hŏng dŭm knơ̆ng bruă prŏng msĕ si Vietcombank, BIDV, MBBank… čiăng thâo klă account đing, mă kơ̆ng prăk leh anăn đru mgaih msir klei hmăi. Kyuanăn, hlăm thŭn 2024 leh anăn akŏ thŭn 2025, dưi hrui leh anăn ba wĭt êbeh 10 10 êklai mơ̆ng dŭm klei duah mplư msĕ sơnăn. Ƀiădah, ăt dôk mâo lu klei dleh dlan hlăm klei bi mguôp, boh nik hŏng dŭm knơ̆ng prăk êngao čar. Thiếu tá Phạm Học – knuă druh ksiêm duah hlăm adŭ bruă klei êđăp ênang mạng leh anăn gang mkhư̆ phung ngă soh yua kdrăp mrâo mrang, kahan ksiêm čar Gia Lai brei thâo:

 “Amâo đa đa mnuih ƀuôn sang mâo klei mĭn rŭng, hŭi, mơĭt lu prăk, hmei mñă kơ knơ̆ng prăk bi kdung hĕ, hưn kơ mnuih ƀuôn sang thâo. Mbĭt anăn hưn mtam hŏng phung knuă druh čiăng hlăk mblang leh anăn hmao gang hĕ. Ƀiădah, mâo đa đa knơ̆ng prăk êngao čar, bruă mkăp brei klei hưn dôk êmưt, ngă truh klei dleh dlan hlăm bruă ksiêm duah, duah phŭn agha prăk, tui duah pô anăn”.

Adŭ bruă klei êđăp ênang mạng leh anăn gang mkhư̆ phung ngă soh yua kdrăp mrâo mrang, kahan ksiêm čar Gia Lai mtă kơ mnuih ƀuôn sang čiăng hdơr hdră bhiăn 4 amâo mâo – 4 srăng ngă msĕ si khil mgang čiăng răng mgang pô ti anăp phung mplư yua kdrăp mrâo mrang. 4 amâo mâo ngă mâo: Amâo mâo ngă msĕ hŏng klei mtô mơ̆ng arăng êgar hlăm đĭng blŭ amâodah internet yang ƀuôn, amâo mâo ngă găp hŏng arăng êgar hlăm internet yang ƀuôn, boh nik hlăm facebook, amâo mâo duah tŭ klei arăng jak nao mă bruă hdjul prăk lu, duh bi liê mâo prăk mnga lu, amâo mâo brei klei čih hưn pô kơ arăng, account, mrô OTP, mâodah iêo video hŏng phung amâo mâo kral.

4 srăng mâo: Srăng bi klă klei hưn êlâo kơ mơĭt prăk, wăt phung hlăm gŏ sang, Srăng răng êjai nao hgŭm hlăm internet yang ƀuôn, blŭ hrăm hŏng arăng êgar, srăng hưn mtam hŏng kahan ksiêm amâodah gŏ sang tơdah đing lĕ hlăm klei arăng mplư, Srăng ksiêm duah klă êlâo kơ duh bi liê amâodah tla prăk online. Thượng tá Đinh Văn Sơn – k’iăng khua adŭ bruă klei êđăp ênang internet leh anăn gang mkhư̆ phung ngă soh yua kdrăp mrâo mrang, kahan ksiêm čar Gia Lai brei thâo:

 “Hmei lŏ dơ̆ng kčĕ hŏng khua kiă kriê kahan ksiêm čar mâo dŭm hdră mtrŭn, hdră ngă bruă, gĭt gai dŭm anôk bruă ti alŭ wăl boh nik jing kahan ksiêm nah gŭ lŏ dơ̆ng ngă jăk bruă thâo klă boh sĭt čiăng hmao ƀuh. Êngao kơnăn, hmei jêñ jêñ thâo klă dŭm hdră êlan, mnêč mplư mơ̆ng phung ƀai čiăng hâo hưn kơ mnuih ƀuôn sang hmao ƀuh, gang mkhư̆, bi mguôp hŏng dŭm êpul bruă hlăm leh anăn êngao bruă kahan ksiêm čiăng bi kdơ̆ng hŏng phung ngă soh yua kdrăp mrâo mrang, leh anăn bi êdah dŭm kdrăp yua mrâo mrang čiăng bi kdơ̆ng tŭ dưn hŏng phung ngă soh anei”.

Hlăm wưng klei mrâo mrang mrô đĭ kyar grăp gruê, êngao kơ klei hưn brei răng, ksiêm duah mơ̆ng anôk bruă djŏ tuôm, klei thâo săng leh anăn čŏng pô mâo klei răng mơ̆ng grăp čô mnuih ƀuôn sang jing khil mgang kjăp čiăng čŏng răng mgang pô leh anăn gŏ sang ti anăp mnêč mplư̆ mơ̆ng phung ngŏ soh êlan internet./.