VOV4.Jarai-Mrô rơnoh jŭ yap mă yua CPI blan 8 đĭ tui pơkă hăng blan hlâo; yap abih bang 8 blan CPI đĭ aset hloh pơkă hăng tal anai 5 thun rơgao; pơkă dưm dưm rĭm blan hơmâo giăm 11 rơbâo boh anom bruă sĭ mơdrô ƀu dưi bong kjăp ôh; rơnoh sĭ mơdrô raih daih gơnam tam hăng prăk pơhrui glăi mơ̆ng sĭ mơdrô gơnam yua-pơdŭ pơgiăng tuai-rơnoh pơkra ming mơ̆ng măi mok…lêng kơ hrŏ trun soh. 

Mrô rơnoh bơwih ƀong huă blan 8 hăng 8 blan phrâo dưi hơmâo Anom bruă jŭ yap, Ding jum Akŏ bruă hăng Tuh pơ alin brơi ƀuh, klin Covid 19 ngă bơbeč truh lu mơta, tơlơi sat truh lu bruă, pơkra ming. Lăi hnun, kŏn lơi lăi tơlơi bơwih ƀong huă ƀơi Việt Nam ta hơdôm blan rơgao amăng kơnam mơmŏt mơtam. Bruă ngă pơkra ming sĭ mơdrô ăt hơmâo lu tơlơi klă, anŏ bơngač mơ̆n kiăng djă bong hăng pơđĭ tui, djru hrom pơtrut abih bang tơlơi bơwih ƀong huă amăng dêh čar dưi hơđong.

Hơdôm rơnoh jŭ yap blan 8 hăng 8 blan rơgao pơƀuh rơđah tong ten biă mă hăng tơlơi tơnap atur bơwih ƀong huă dêh čar hlăk dŏ bưp. Tum teč biă ñu, hră lăi pơthâo jŭ yap brơi ƀuh, anŏ hrŏ trun gah bruă pơkra ming mơ̆ng măi mok, bơwih bơwăng hăng bruă ngă hmua mah ăt djă hnong pơđĭ kyar; Bruă sĭ mơdrô hăng tač rơngiao lĕ hrŏ trun amăng blan 8 năng ai rơbêh 53 klia USD rơnoh anun huăi bơngơ̆t đơi mơ̆n amăng mông klin hơđuh glăi tal 4.

Mrô sang bruă sĭ mơdrô bơwih ƀong huă tơbiă anăn mơ̆ng anom sĭ mơdrô jai hrơi lu-pơkă dưm dưm rĭm blan giăm 11 rơbâo; mrô sang bruă sĭ mơdrô čih anăn  mut anom sĭ mơdrô ăt hrŏ trun mơ̆n, ƀuh rơđah tơnap tap biă mă, boh nik ñu ƀơi sa dua boh tơring čar, ƀôn prong kah hăng HCM, Bình Dương….Hrom hăng anun, rơnoh sĭ mơdrô hăng prăk pơhrui glăi mơ̆ng tơlơi sĭ mơdrô yua gơnam tam ƀuh rơđah tơlơi bơwih ƀong huă hrŏ trun- rơnoh mă yua hrŏ trun amăng dêh čar. Laih anun rơgao črăn blan tal 8 laih amăng thun, samơ̆ rơnoh prăk tuh pơ alin kơ bruă čar kơnong rơbêh 50% ƀuh rơđah mơ̆n tơlơi tơnap tap, lông lăng amăng atur bơwih ƀong huă dêh čar ta.

Samơ̆, hơdôm ƀing mơnuih rơgơi kơhnâo lăi, anai lĕ rup lăng kiăng thâo mrô rơnoh pơdah ia iom jŭ uai kơnam mơmŏt. Amăng mông klin kheng hơđuh rai kơtang, kiăng lăng tong ten laih anun pơtong lăng djơ̆ laih anun tŭ yap hrom hăng mrô rơnoh djơh hăng anai. Bơhmutu, kiăng pơkă bơkơnar rơnoh prăk kơnuk kơna, rơnoh prăk ƀu hơmâo nua ăt dưi pơgang djơ̆ hnong, tơlơi bơwih ƀong huă lăng nao kơ abih bang ăt hơđong; rơnoh prăk tuh pơ alin mơ̆ng tač rơngiao-prăk čih anăn rơkâo ngă bruă phrâo, rơkâo čih pơkra glăi pơđĭ trun nua pơčruh prăk čan, blơi rơnoh pơkôl prăk pơčruh tuh pơ alin mơ̆ng tač rơngiao hơmâo rơbêh 19 klai dolar Mi mah aset hloh tal anai pơkă hăng thun hlâo, samơ̆ amăng hrơi blan klin ngă kah hăng ră anai brơi ƀuh tơlơi đăo kơnang mơ̆ng ƀing tuh pơ alin sĭ mơdrô dêh čar tač rơngiao hăng atur tơlơi bơwih ƀong huă Việt Nam hơđong mơ̆n. Kiăng djă pioh hnong anai,  mơnuih kơhnâo kơhnăk bơwih ƀong huă ơi Nguyễn Trí Hiếu lăi:

"Amăng bruă FDI amăng 8 blan rơgao ƀuh sa anŏ bơngač mơ̆n atur tơlơi bơwih ƀong huă laih anun rơnoh jă yap prong tui. Samơ̆, kiăng kơđiăng lăng, hrơi blan giăm anai, sa, dua boh anom bruă sĭ mơdrô FDI phara ƀơi ƀôn prong HCM hăng hơdôm tơring čar gah dơnung tơ̆i dơnuai hĭ sĭ mơdrô hăng kơƀah mơnuih mă bruă apah lu biă mă, gơñu hlăk pơphun glăi bruă mă sĭ mơdrô ƀơi Việt Nam laih anun tơdah tơlơi pơhing djơh hăng dŏ sui đôč sit mơ̆n ƀu khin ôh lăi ƀu tơbiă anăn mơ̆ng anom sĭ mơdrô. Tơlơi truh sat prong biă, kiăng kơđiăng tong ten".

Tơlơi anun kah hăng kiăng lăi, kiăng hơmâo hơdră pơsỉ klă hloh khom djă hnong pơđĭ tui anŏ bơngač mơ̆ng atur tơlơi bơwih ƀong huă hrơi blan pơ anăp, ngă tơhnal blung pioh amăng črăn bơwih ƀong tŏ tui dơ̆ng.  Tŭ ư hăng tơlơi pơmin anai, mơnuih kơhnâo kơhnăk bơwih ƀong-nai prin tha Lê Duy Binh-Khua git gai anom kơsem min bơwih ƀong huă Economica Việt Nam lăi lĕ, prăp lui yak nao amăng 3 blan tal 4 thun anai jing hrơi blan anŏ kiăng gơnam sĭ mơdrô lu hăng hơdôm mơta gơnam tam mơ̆ng Việt Nam đĭ lu, biă mă ñu djop mơta gơnam bơwih brơi mơak Noel, ngă yang thun phrâo.

Tơdah kơnuk kơna, djop ding jum, anom bruă tañ rŭ glăi pơphun mă bruă hơmâo jơlan hơdră pơsir klă hloh, ngă atur kơ djop sang sĭ mơdrô tañ rŭ glăi tơgŭ ngă bruă-tŭ mă tơlơi gêh găl anai amăng hơdôm blan rơnuč thun, tơlơi kiăng rŭ glăi kơtang hloh mơ̆ng 3 blan tal rơnuč thun dŏ glăi. Ơi Lê Duy Binh lăi:

"Dưi pơgăn hĭ klin hrom hăng bruă pok pơhư tlâ̆o vaccine pơgang djop sa tơlơi gêh găl prong hloh. Samơ̆ amăng mông klin kheng ƀing ta kiăng jŭ yap, kiăng pơjing hơdră bong glăi tơlơi lông lăng phrâo. Dưi pok pơhư prong boh pia; ƀu dưi pơjưh glăi dơ̆ bruă akŏ pơjing anom bruă mơtah hăng pơgang tơlơi hơđong kơ bruă pơkra ming amăng kual lŏn mơnai kơ 1 boh sang sĭ mơdrô ƀudah sa anih pơkra ming, pla pơjing mơnong mơnuă pơkra ming gơnam sĭ mơdrô đôč ôh, kiăng akŏ pơjing sa ruăi, dơnuai mă bruă ba gơnam mơtah mơda kơ”sa boh kual hơđong.

Bơhmutu, hơdôm bruă pơkra ming gơnam sĭ mơdrô kiăng yua ječ ƀudah hơdôm anom bruă hơmâo tơlơi gêh gal prong kah hăng pơkra tơkhŏ jep, tơčoh eng ao, rơwơi mơñam...nao jĕ tŭ mă anih blơi gơnam ba glăi pơkra ming mơ̆ng phun blung, truh pơ anom bruă sĭ mơdrô pơkra ming, anom bruă sĭ mơdrô blơi, ba hyu sĭ glăi, truh pơ tơdrun kompăn pơdŭ pơgiăng ƀơi ia rơsĭ. Ngă hnun kah amra pơtruh nao rai gơnam sĭ mơdrô abih amăng sa anom bruă. Klă ƀiă pơphun mơ̆ng anom bruă phun tơdơi kơ anun pok prong kơ abih bang atur tơlơi bơwih ƀong huă''.

Lăng nao kơ mơnuih ngă bruă sĭ mơdrô-anom  bruă sĭ mơdrô, ơi Nguyễn Đình Thắng-Kơ-iăng Khua Khul tơlơi hrăm komputơr Việt Nam lăi lĕ, Mah hlăk bơngơ̆t kơ bruă pơhlôm, pơgang klin duăm ruă samơ̆ ăt khom hơmâo hơdră dăp lui hlâo kiăng rŭ glăi bruă pơkra ming gơnam sĭ mơdrô hơdôm blan rơnuč thun hăngsui hloh pơ anăp adih:

“Kiăng kơ djop sang bruă sĭ mơdrô rŭ glăi, bơkơtưn hăng hrơi blan pơsir glăi bruă mă ba gơnam sĭ mơdrô, ngă tui abih bruă jao pơhlôm pơgang klin rah, laih anun pơđĭ kyar bơwih ƀong huă rah, kiăng akŏ pơjing sa akŏ bruă, ƀu kơnong dăp hơdră bong glăi đôč ôh, akŏ pơjing akŏ bruă djru, akŏ bruă rŭ glăi pơđĭ kyar mơtam tơdơi kơ abih klin Covid 19, bơhmutu, rĭm kơ kual pơpă thơ dưi pơphun glăi bruă mă, rĭm kơ plơi pla, anom bruă sĭ mơdrô dưi rŭ glăi. Kiăng dưi rŭ glăi, khom gleng nao bruă pơtruh nao rai amăng ruăi dơnuai ngă hrom ba gơnam sĭ mơdrô laih anun pơđing nao kơ mơnuih mă bruă yua dah hrơi blan rơgao klin kheng ngă kơƀah mơnuih mă bruă kơtang biă mă”.

Lăng nao kơ rup bơwih ƀong huă blan 8 hăng 8 blan rơgao ƀuh lu ia iom uai jŭ hĭ samơ̆ tơlơi anai sit mơ̆n, ƀu dŏ gah rơngiao kơ anŏ ƀuh lui hlâo mơ̆ng ƀing mơnuih rơgơi kơhnâo bơwih ƀong huă hăng wơ̆t pô hlơi, mơnuih sĭ mơdrô hlăk dŏ lăng tui tơlơi pơhing bơwih ƀong huă, mơnuih mơnam hơdôm hrơi rơgao. Amăng anun, hơdôm hơdră ngă hrom, pơsir bruă mă, tơlơi thâo hluh tŭ ư hrom kiăng hơđong bơwih ƀong huă abih bang-pơjing anŏ juă hrưn đĭ pơđĭ kyar pơ anăp; gir run ngă tui lu hơdră pơsir brơi mơnuih mă bruă apah tơdu, pioh kơ gơñu hrưn đĭ mă bruă pơkra ming, pơčeh phrâo, djru tơlơi ƀong huă, ngă pran jua gum hrom atur bơwih ƀong huă.

 Hơdôm anih bơngač laih, khom djă bong kjăp, pơtrut djop sang bruă sĭ mơdrô, anom bruă, kiăng hơmâo hơdră prong hloh git gai pơkra ming hơđong, rơnuk ronua ba sa ruăi, dơnuai pơtruh gơnam sĭ mơdrô pơ anih phun-ngă anŏ juă blung a akŏ pơjing atur tơlơi bơwih ƀong huă Việt Nam hơđong amăng mông aka ƀu hơmâo tơlơi lăng pơsit tong ten pơđut hĭ klin kheng prong djơh hăng anai.

Nay Jek: Pơblang