VOV4.Jarai-Thun blan rơgao, hơmâo tơlơi pơtô pơblang, jak iâu, lu sang anŏ mơnuih ƀôn sang kual djuai ania ƀiă dŏ thâo hluh lu laih kơ tơlơi yôm mơ̆ng bruă tơkeng ană ƀiă djơ̆ hơdră. Yua kơ anun, dưi hơmâo mông, gêh găl čem rông ba ană bă, pơtô hrăm, bơwih ƀong huă, pơblih đĭ tui tơlơi hơdip mơda. Tơlơi anai, ƀu kơnong djru hrom ngă hrŏ ƀiă tơlơi glăm ba mơ̆ng kơnuk kơna dŏ djru kơ mơnuih ƀôn sang pơblih klă tơlơi pơmin nao kơ bruă ƀă ană djơ̆ hơdră, djru hrom pơđĭ tui tơlơi hơdip mơda gơnam yua ƀong huă, pran jua mơak hlak kơ mơnuih ƀôn sang.

Đah kơmơi tơkeng ană tañ đơi, tơkeng lu ană bă ƀudah tơkeng ană sit thun lu laih lêng pơƀuh tơlơi ƀă ană ƀu djơ̆ hơdră. Tơlơi anai, ƀu kơnong pioh glăi tơlơi ƀu klă hiam kơ tơlơi suaih pral hăng pran jua kơ pô amĭ, ană bă đôč ôh dŏ bơbeč truh kơ boh tŭ yua hiam amăng tơlơi hơdip mơda. Lu krop rơkơi bơnai, bia mă ñu mơnuih djuai ƀiă dŏ pơ kual ataih, kual tơnap tap ăt dŏ mlâo, pơmin aka ƀu djơ̆ amăng bruă pơgang ƀă ană lu, ƀă ană ƀu djơ̆ hơdră, anun yơh bruă pơgang tơlơi ƀă ană hơmâo hơdră lĕ bưp lu tơlơi tơnap tap.

Tui hăng Anom bruă Mrô mơnuih-Bruă ngă tui ƀă ană hơmâo hơdră gah Ding jum ia jrao lĕ, mrô mơnuih tơkeng ană tal 3 hăng sang anŏ hơmâo lu ană bă ƀơi lu tơring čar, ƀôn prong kual mơnuih djuai ƀiă ăt dŏ lu. Kơnong ƀơi tơring čar Dak Lak, rĭm thun hơmâo giăm 20.000 čô čơđai nge arăng phrâo tơkeng, hơmâo truh 2.600 čô čơđai nge lĕ ană tal 3. Ơi ia jrao Trần Thị Thúy Minh, Khua anom pơjrao čơđai muai gah Sang ia jrao prong kual Dap Kơdư brơi thâo, hăng hơdôm sang anŏ tơkeng ană tal 3 pơngŏ lĕ ƀu kơnong ƀun rin đôč ôh, dŏ bơbeč djơ̆ kơ bruă wai lăng tơlơi suaih pral sang anŏ, ană bă ƀu hơđong ôh:

“Djop djuai ania ƀiă pơ kual anai ăt kah hăng ƀing đah kơmơi dŏ pơ kual ataih bruă ngă tui ƀă ană hơmâo hơdră lĕ tơnap biă, tơlơi anai yơh bơbeč djơ̆ tơlơi tŭ yua klă amăng tơlơi hơdip mơda mơ̆ng ƀing amĭ ama čơđai anun lu biă mă. Ƀing gơmơi ăt bưp hăng ƀuh lu čơđai muai ană bă ƀing anun lĕ čơđai nge pơ-ai buai, khen, hơmâo tơlơi dju djuăm duăm ruă yua hơdră wai lăng ƀă ƀem čem rông ƀu klă anun duăm ruă đih pơ sang ia jrao anih pơjrao anai lu”.

Kiăng pơsir hĭ tơlơi anai, sa amăng hơdôm hơdră pioh ngă tui klă bruă pơtô ngă tui ƀă ană hơmâo hơdră pơ kual plơi pla mơnuih djuai ƀiă lĕ, kơtưn gah bruă hyu pơtô pơblang, pôr pơthâo tơlơi phiăn yơh bruă mă phun: Ƀơk hră pơtô pơblang djă hyu, bơnal păng đĭ čih pôr, gru pơthâo hăng rup, tơlơi pơhing pôr amăng brô̆, pơdah amăng tivi, pôr amăng mikrô pơtui jua pơhiăp să, phường, tơring glông lăi nao kơ anŏ ngă pleh ploh ƀu klă aset lu kơplah wah ană đah rơkơi hăng đah kơmơi lơ̆m tơkeng ană bă; bruă kiăng biă mă brơi nao ĕp lăng, pơkă tơlơi suaih pral  kơ ƀing đah kơmơi hrơi pi kian, ƀă ană, ĕp lăng re se pơ sang ia jrao kiăng thâo tañ tơlơi ƀu klă đah mơ̆ng hơmâo hơdră pơjrao djơ̆, boh nik ñu ĕp lăng ană nge lơ̆m dŏ pi kian hlâo kơ truh blan, hrơi tơkeng, đih apui, ruah mă jơlan hơdră pơjrao lăp djơ̆, rơnuk rơnua kơ amĭ hăng ană nge.

Tui hăng lu mơnuih rơgơi kơhnâo, hơdôm hơdră bĕ hĭ tơlơi ƀă ană rơnuk anai arăng mă yua dưi ba truh pơ kual plơi pla mơnuih djuai ƀiă laih, kah hăng ia jrao kiăng huăi ƀă ană, ia jrao mơñum hăng tlâ̆o pơgang ƀă ană, biă mă ñu amăng hơdôm tơring čar kual Dap Kơdư. Amăng anun, hơmâo 35% mrô đah kơmơi ƀơi Kon Tum mă yua ia jrao tlâ̆o pơgang ƀă ană laih anun 36% mrô đah kơmơi yua ia jrao mơñum pơgang ƀă ană mơñum rĭm hrơi, laih anun hơdră anai dưi hơmâo ƀing đah kơmơi djuai ania Sedang mă yua lu.

Pơkơđai glăi, dưm kông pơgăn tơlơi ƀă ană lĕ hơdră dưi mă yua lu pơ hơdôm tơring čar gah kual pơ Kơdư dêh čar samơ̆ ƀiă đôč ƀơi tơring čar Kon Tum hăng Gia Lai ba yua, ƀiă đôč ƀing đah kơmơi djuai ania Tày yua ia jrao tlâ̆o yua gơñu kiăng dưm kông hloh. Ƀuh rơđah, hơmâo rơbêh 30% mrô đah kơmơi mă yua kông pơgang ƀă ană ƀơi Bắc Kạn hăng Lai Châu, lơ̆m anun pơkơđai glăi hăng ƀơi Gia Lai laih anun Kon Tum mă yua hơdră anai, kơnong 3% ƀudah 1% đôč.

Ră anai, bruă nao bưp ƀơi anăp mơta hăng bơ ră ruai nao rai hăng ƀing rơkơi ăt sa hơdră tŭ yua mơ̆n amăng bruă mă ngă tui ƀă ană hơmâo hơdră, lu tơring čar, ƀôn prong hlăk pok pơhai.

Jing mơnuih dŏ pơ kual plơi pla, đah rơkơi dơ̆ng, anun yơh ơi Tằng A Lộc pơ să Nam Sơn, tơring glông Ba Chẽ, tơring čar Quảng Ninh, gêh găl hloh hyu bưp, bơ ră ruai tom, kiăng pơtrut ƀing rơkơi mơnuih djuai ania Yao pơblih ƀiă tơlơi pơmin kah pơpha tơkeng ană đah rơkơi ƀudah đah kơmơi. Ơi Tằng A Lộc brơi thâo, bruă mă jak iâu, pơtô lăi mơnuih ƀôn sang kual čư̆ siăng, pioh ngă tui ƀă ană hơmâo hơdră lĕ tơnap biă mă.

Yua kơ anun, ƀing ngă bruă gah mrô mơnuih hrup hăng ñu kiăng pioh lu mông hloh, jak iâu, pơhiăp tom, pơtrut ngă tui klă jơlan hơdră pơtrun mơ̆ng kơnuk kơna brơi ƀă ană hơmâo hơdră amăng sang anŏ:

“Ƀing adơi ayong ngă bruă wai lăng mrô mơnuih ăt bưp ră ruai tom na nao đôč tơdruă.  Blung hlâo lĕ, khom bưp ƀing rơkơi, ung sang gơñu, tơña lăng anŏ gơñu kiăng amăng sang anŏ hiư̆m pă. Giong anun kah bưp bơnai ñu, kiăng jak iâu, pơtô brơi thâo hluh, ană đah rơkơi ƀudah ană đah kơmơi hai jing ană bă ta pô soh,  đah kơmơi tŭ, đah rơkơi tŭ rơnuk anai arăng lăng bơkơnar soh đôč”.

Tui hăng anom bruă Mrô mơnuih-Ƀă ană hơmâo hơdră dêh čar, amăng 5 thun rơgao, anom bruă gơñu pok 3 anih pơtô brơi djop tơring čar ngă tui jơlan hơdră djru kơ ƀing đah kơmơi ƀun rin jing mơnuih djuai ƀiă tơkeng ană djơ̆ hơdră ƀơi tơring čar Lạng Sơn, Quảng Nam hăng Trà Vinh. Pơphun 2 wơ̆t jơnum bơkơtuai, lăi pơthâo, pơtô hrăm tơlơi phiăn mơ̆ng kơnuk kơna kơ bruă djru đah kơmơi, sang anŏ ƀun rin sit tơkeng ană bă, pơtô brơi ƀing apăn bruă kơnuk kơna 20 boh tơring čar ƀơi Điện Biên hăng Hà Nội laih anun 2 wơ̆t jơnum bơkơtuai kơ boh yôm phun tơlơi phiăn jơlan hơdră ƀơi tơring čar Hòa Bình, Quảng Ngãi.

Ƀơi hơdôm tơring čar ngă tui tơlơi pơtô lăi anun, djop anom bruă pôr tơlơi pơhing hăng bơnah plăng internet website mơ̆ng Gơnong bruă ia jrao tơring čar, plăng tơlơi pơhing lăi nao mrô mơnuih-ƀă ană hơmâo hơdră ƀudah ngă hrom bruă mă pơtô hrăm pơđĭ tui tơlơi thâo hluh, tơlơi thâo mă bruă hăng jơnum kơ bruă pôr tơlơi pơhing brơi ƀing apăn bruă kơnuk kơna wai lăng mrô mơnuih, ƀing ngă bruă gah ia jrao mơ̆ng tơring čar truh pơ kual plơi pla thâo tong ten.

Ta dưi lăi, amăng thun blan rơgao, bruă mă pơtô lăi ƀă ană hơmâo hơdră kơ sang anŏ kual mơnuih djuai ƀiă dŏ, dưi tŭ mă boh tơhnal ngă bruă hiam klă. Ƀă ană hơmâo hơdră sang anŏ jing hĭ tơlơi  juăt, tơlơi ngă tui hiam amăng mơnuih ƀôn sang djuai ƀiă, mơ̆ng anun, ngă anŏ kơtang pơtrut pran jua bruă mă pioh djru bơwih brơi pơđĭ kyar, bơwih ƀong huă-mơnuih mơnam kual mơnuih djuai ania ƀiă dŏ.

VOV čih-Nay Jek: Pơblang