Tơdơi kơ hơdôm wơ̆t hơjan akŏ bơyan, boh sầu riêng amăng đang hmua bơn Y Bliêng Hmŏk, ƀuôn Tara, să Hòa Đông, tơring glông Krông Pač tañ prong kah hăng arăng bluh mơtam, boh sầu riêng dŏ mơda samơ̆ prong đơr hăng čơlŭ mŏng laih. Y Bliêng dŏ akă yôl hơdôm boh sầu riêng atŏng ƀu kjăp, čraih tơpung čur kô̆ ƀơi phun. Ñu brơi thâo, adai pơ-iă kơtang phang khôt bơyan phang phrâo anai, ngă kơ phun sầu riêng pơ-ai buai, mrô boh dŏ đôm glăi kơnong ha mơkrah đôč pơkă hăng thun hlâo, anun yơh sang anŏ pơtum wai lăng răk rem, pơgăn hŭi boh ñu luh hĭ soh sel yua pơmao kman ngă ƀudah joh than yua angin rơbŭ:
“Bơyan anai ta hyu pruih ia jrao đôč laih anun akă hĭ boh sầu riêng. Akă yôl pơđom kjăp ƀơi than pơpă ñu boh pơprong kơtrâ̆o đơi, hŭi hơjan angin luh boh răm rai soh đôč. Luh hĭ dua klâo boh lĕ ăt h’ưi biă mă”.
Hăng hơdôm sang anŏ hơmâo đang anet, kơnong hơdôm hơpluh phun đôč kah hăng sang anŏ bơn Y Bliêng, lêng kơ wai lăng mă pô đang boh sầu riêng, samơ̆ hơdôm sang anŏ pla lu, biă mă ñu boh sầu riêng sui thun, phun pơprong, khom apah mơnuih mă bruă djru hyu akă yôl boh sầu riêng hŭi kơ luh hĭ soh sel. Kah hăng sang anŏ ơi Phạm Dần, plơi Hòa Thành, să Hòa Đông, dơ̆ng mơ̆ng plah wah blan 5, lơ̆m boh sầu riêng kiah anet, ñu apah 6 čô mơnuih mă bruă đĭ phun sầu riêng ñu, akă yôl hĭ, hŭi angin pưh hơdai nao rai luh hĭ.
Ơi Dần brơi thâo, lơ̆m hơmâo hơjan na nao lĕ boh sầu riêng tañ prong, sa ƀĕ than boh sầu riêng dŏ yôl boh kơtrâ̆o truh mơkrah tă, anun khom akă yôl pơgang lui hŭi joh than luh hĭ boh:
"Bơyan hơjan truh laih, ta ƀu prăp lui hlâo lĕ ƀu hmao kru ôh. Yua kơ hơjan ñu juăt hơmâo tom angin, rơbŭ. Lơ̆m anun hă, boh sầu riêng ta pơprong laih, sit hơmâo angin lĕ joh than hăng luh boh yơh”.
Hăng sang anŏ ơi Nguyễn Đình Vượng, plơi Hòa An, să Hòa Đông, bruă wai lăng răk rem boh sầu riêng dĭk dăk laih. Đang boh sầu riêng ñu 18 thun, than tai, hla pum pam, ƀơi anŏ kiăng hơmâo mơnuih mă bruă truh 10 čô. Pô jah rơ̆k, pô akă pơgang jăng than boh sầu riêng hăng tơmeh kyâo ƀudah pơsơi ƀơi anih mơ̆ ơi Vượng pơčrâo brơi akă, pioh djru kơ phun boh sầu riêng dưi bong glăi hăng angin rơbŭ hơjan hlim. Tui hăng ơi Vượng lăi, pla boh sầu riêng lăng mơ̆ng bơyan ñu đôm adai boh truh kơ pĕ boh lĕ truh 130 hrơi, ră anai găn rơgao 60 hrơi laih, dŏ 70 hrơi dơ̆ng truh bơyan pĕ boh yơh, mơnuih ngă hmua glăk gir run pơgang kơ boh sầu riêng sang anŏ.
Wơ̆t hăng mơnuih mă bruă apah hăng pô đang hmua hai, lêng kơ pơyôm biă mă rim phun sầu riêng kah hăng dram gơnam yôm ia hŏu hang, ia mơta mơ̆ng ta jruh trun:
“Ih lăng tong ten kah hăng phun anai hŏ. Kâo dŏ ƀơi gŭ phun anun lăi arăng pơdơi bĕ anăm đĭ dơ̆ng tah, arăng ăt đĭ đôč. Đĭ nao truh pơ hơjŭng kyâo hơmâo dua boh dŏ ding dung anun. Tơdah ƀu akă hĭ ôh, sit mơ̆n amra rơngiă soh đôč. Angin pưh sa wơ̆t đôč than ñu amra joh mơtam, yua dua boh anun rơnoh pơkă mơ̆ng 7 kg, hiư̆m ñu ƀu joh than lĕ. Samơ̆ akă tui anun dưi pơgang pioh dua boh anun. Dua boh anun tơdah huăi răm hă, djop prăk tla kơ dua hrơi mă bruă apah dua cô mă bruă baih, wơ̆t prăk ƀong huă ăt djop laih mơ̆n, rơbêh dơ̆ng wŏ, laih anun pơsir bruă mă kơ arăng ăt ta mơak mơ̆n”.
Tui hăng ơi Đỗ Văn Thưởng, Khua Khul mơnuih ngă hmua să Hòa Đông, bơyan không phrâo anai, pơ-iă kơtang biă mă ngă kơ boh sầu riêng luh hĭ lu biă mă amăng đang. Samơ̆ tơlơi thâo thăi, juăt mă bruă ƀơi tơring glông pla boh sầu riêng lu hloh Dak Lak hăng tơlơi hur har jĕ giăm, hrăm tui tơdruă mơ̆ng ƀing ding kơna amăng khul mơnuih ngă hmua, lu pô đang ƀơi să ăt hơmâo tơlơi čang rơmang pĕ pơhrui boh sầu riêng lu mơ̆n:
"Truh ră anai boh luh ăt dŏ lu samơ̆ djơ̆ hăng tơlơi jŭ yap mơ̆ng ta mơ̆n, amăng phun dŏ glăi hơdôm anun. Hơdôm blah đang wai lăng răk rem ƀu tong ten hă boh luh abih, ră anai ăt dŏ luh đôč, samơ̆ ƀing wai lăng răk rem tong ten lĕ mrô boh dŏ glăi amăng phun man ƀrô hăng lu hloh”.
Dak Lak lĕ tơring čar pla boh sầu riêng lu hloh amăng dêh čar truh 32 rơbâo hektar (ha). Bơ tơring glông Krông Pač lĕ tơring glông pla lu hloh amăng tơring čar Dak Lak, giăm 10 rơbâo ha. Phun boh sầu riêng ƀu kơnong djru mơnuih ngă hmua ƀơi tơring glông jing lu sang anŏ pơdrong đôč ôh, dŏ ba glăi kơ kual lŏn anai hơmâo mông jơnum rim thun pơkă pơphun mơak čơkă ngui bơyan boh sầu riêng pơhưč pran jua lu mơnuih đing nao, jơnum ngui bơyan sầu riêng tơring glông Krông Pač dưi pơphun 2 thun sa wơ̆t. Hăng tơlơi greh gruñ, triăng kơ bruă mă, mơnuih ngă hmua pla boh sầu riêng ƀơi să Hòa Đông, tơring glông Krông Pač ăt kah hăng ƀơi tơring čar Dak Lak, hlăk găn rơgao lu tơlơi tơnap tap yua ayuh hyiăng hlim hơjan bơyan pơ-iă ƀu gêh găl, anăp nao sa tơlơi čang rơmang bơyan pĕ boh čơkă jơnum ngui prong bơyan sầu riêng mơak klă ƀơi tơring glông Krông Pač dưi pơphun tal 2, amăng akŏ blan 9 pơ anăp adih.
Viết bình luận