Tơdơi kơ ha thun boh sầu riêng dưi ba sĭ pơ tač rơngiao tui glông sĭ phun pơ dêh čar Khač, mơnuih ngă hmua ƀơi tơring čar Dak Lak hur har pran jua lơm bơyan pơhrui thun 2023 hmâo hmăi, sĭ hơmâo nua, ba glăi pơhrui lu amăng bơwih ƀong. Mơng anun, lu mơnuih čang rơmang ngă pơdrong asah mơng phun pla anai. Rơnuč thun hlâo, ơi Bùi Quang Tuân dŏ amăng tơring kual Phước An, tơring glông Krông Pač phă hĭ 7 ar đang pla kơphê hơdai nao pla boh sầu riêng.

“Ră anai glăk pơplih phun pla mơng pla kơphê hơdai nao pla sầu riêng. Yua phun pla anai dưi sĭ mơdrô pơ tač rơngiao tui jơlan phun yua anun pơhrui glăi ăt lu biă mă mơn”

Ƀu ah gơnah nao ôh tơlơi pơhŭi mơng gơnong bruă bơdjơ̆ na, lu mơnuih ngă hmua ƀơi Dak Lal glăk phă hĭ lu phun pla hơdai nao pla sầu riêng amăng bơyan hơjan anai. Ơi Trần Xuân Quyền, khua jơnum min mơnuih ƀôn sang să Ea Tar, tơring glông Čư̆ Mgar brơi thâo, tui tơlơi pơkă, truh thun 2025, đang hmua pla phun boh troh amăng să giăm 500 ektar, lu hloh lĕ phun sầu riêng. Samơ̆, truh ră anai đang hmua pla rơgao hăng mrô pơkă hlâo.

“Amăng hơdôm thun laih rơgao, đang hmua pla phun boh troh amăng să, sit biă ñu lĕ pla phun sầu riêng đĭ lu biă mă. Mơng 500 ektar ră anai lĕ 800 ektar, amăng anun giăm 500 ektar sầu riêng pla hajăn. Dŏ glăi pla pơplah hăng plun kơphê, tiu hăng phun boh troh pơkŏn”.

“Tui mrô jŭ yap phrâo hloh mơng anom bruă jŭ yap Dak Lak, truh blan 6/2024, đơ đam tơring čar hơmâo giăm 33.000 ektar phun sầu riêng, đĭ giăm 10.000 ektar pơhmu hăng thun 2022. Hăng đang hmua pla anai, pơhrui glăi amra rơgao hăng mrô pơkă ba tơbiă hăng glăk đĭ tui na nao. Samơ̆ hăng bruă pơplih phun pla raih daih, tui hluai hor amra ngă glêh tơnap amăng wai lăng gơnam pla hiam hơdjă, gơnam pla amra ƀu djơ̆ hơnong pơkă amăng sĭ mơdrô pơ tač rơngiao, bơbeč nao gơnong bruă sầu riêng dong. Ơi Nguyễn Hắc Hiển, khua anom bruă wai lăng phun pla hăng wai pơgang phun pla tơring čar Dak Lak bơngŏt brơi thâo:

“Mrô kual pla pơjing pơkă ƀiă bă mă ñu 10 ektar, pla pơjing tui hră pơsit hăng kiăng pơlir hơbit, čih glăi tong ten bruă pla pơjing…Đang hmua pla anet, raih daih dong kiăng kơ djơ̆ hơnong pơkă sĭ mơdrô pơ tač rơngiao tơnap tap biă mă. Him lăng kual pla hôi, raih daih, bruă mă yua boh thâo pla pơjing tơnap tap. Anun lĕ mơng bruă pơgang hlăt mŏt, bruă wai lăng gơnam pla hiam, bruă yua ia jrao laih dong bruă dưm dăp kual pla pơjing tơnap tap biă mă”.

Tui ơi Đặng Bá Đàn, Khua anom bruă pơsur ngă hmua kual Dơnung tong krah hăng Dap kơdư gah Ding jum ngă hmua hăng pơđĭ kyar ƀon lan brơi thâo, bruă pơplih phun pla hơdai nao pla sầu riêng ƀu pơmĭn nao tơnap tap pơ anăp, ƀu thâo wai lăng, ƀu kiăo tui tơlơi črâo ba mơng hơdôm anom bruă bơdjơ̆ nao tui ră anai amra ngă glêh tơnap tap biă mă. Aka ƀu lăi nao bruă, rơngiao kơ Việt Nam, ba boh sầu riêng sĭ pơ dêh čar Khač ră anai ăt hơmâo hơdôm boh dêh čar ba nao sĭ dong hơmâo dêh čar Thái Lan, Philippines….kơ bruă pơđĭ kyar gơnong bruă sầu riêng, ơi Đặng Bá Đàn brơi thâo:

“Kiăng kiăo tui jơlan pla pơhlôm hiam hơdjă, yua kmơk mơng djah djâo, hơmâo hơnong pơkă tui mrô kual pla, bruă pơkra pơjing klă tui. Sit biă ñu bruă pơphun kiăng pơlir hơbit hăng anom bơwih ƀong sĭ mơdrô pơ tač rơngiao, anom bruă pơkra hăng mơnih ngă hmua”.

Tui Ding jum ngă hmua hăng pơđĭ kyar ƀon lan, thun 2023, Việt Nam sĭ mơdrô rơbêh 600.000 tơ̆n sầu riêng, pơhrui glăi 2,2 klai đôlar Mi. Samơ̆, bruă sĭ mơdrô pơ tač rơngiao lu tui ngă lu mơnuih luh nao pla, rơgao hơnong pơkă amăng pla pơjing. Pơhlôm sầu riêng hiam hơdjă lĕ bruă kiăng đing nao ră anai kiăng sầu riêng Việt Nam dưi ba sĭ mơdrô hơđong amăng rŏng lŏn tơnah, sit biă ñu pơ dêh čar Khač, ƀơi anăp kơ lu tơlơi bơkơtưn jai hrơi kơtang tui mơng Thái Lan, Malaysia…Tui anun, ƀơi anăp kơ bruă lu mơnuih luh nao pla sầu riêng ƀơi hơdôm boh tơring čar đơ đam dêh čar hrơi blan rơgao, hơdôm anom bruă bơdjơ̆ nao gah ding jum ngă hmua hăng pơđĭ kyar ƀon lan kiăng gum hrŏm hăng djop ƀon lan pel ĕp glăi kual pla sầu riêng, sem lăng hơdôm kual lăp djơ̆ kiăng pơđĭ kyar phun pla anai, pel ĕp glăi bruă pla pơjing phun sầu riêng./.