Ơi Hà Văn Mừng ƀơi plơi Lũng Vân, să Ia Lâu, tơring glông Čư̆ Prông phrâo koh lui abih ha bơnah đang phun bôh ñông 3 ektar. Lu thun kĕ phĭ hăng phun bôh ñông, ơi Mừng ăt ƀu hreh mơn koh lui, samơ̆ amăng 3 thun jê̆ hăng anai, nua bôh ñông hrŏ trun ha mơkrah, mrô ñu dô̆ 30% anun sang anô̆ ƀu dưi djă pioh. Ƀơi anăp ñu pơmin amra ngă hmua pơdai ƀơi lŏn ngă đang bôh ñông phrâo koh lui kiăng pơhlôm tơlơi hơdip mơda sang anô̆:

 “Hơdôm thun hlâo adih, 3 ektar lĕ pơhrui hmâo 200 klăk prăk. Samơ̆ mơng hrơi ƀu djơ̆ bơyan 3 thun jê̆ hăng anai, nua ñu pơplih kâo koh lui ƀơƀrư̆. Bơnư̆ Plei Pai hmâo ia yua kơ 500 ektar đang hmua lĕ kâo čuk ngă hmua pơdai, pơhrui hmâo 8 tơn pơdai lom sa ektar”.

Bruă koh lui phun ñông glăk pơphun ƀơi djop hơdôm bôh să giăm guai dêh čar Ia Lâu, Ia Ga, Ia Piơr, tơring glông Čư̆ Prông, tơring čar Gia Lai. Kơnong ƀơi să Ia Piơr, mơng rơnuč thun 2022 truh ră anai, hmâo laih 300 ektar hmâo koh lui laih pioh hơdai nao pla phun pla ƀiă hrơi, biă ñu lĕ pơdai, hơbơi plum, kơtor... Ơi Bùi Văn Tiến – Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang să Ia Piơr brơi thâo, ră anai, să akă pơsit jơlan gah rơđah ôh hăng djru gum ba glăi bôh tơhnal kơ mơnuih ƀôn sang amăng pơplih phun pla. Bruă pla phun pla ƀiă hrơi ƀơi anih pla phun bôh ñông hơđăp kơnong kơ jơlan gah ƀơi anăp đôč:

 “Tơlơi pơmin mơng să lĕ să pơsur, lăi pơhing mơnuih ƀôn sang, lŏn hơpă mơ̆ ba glăi bôh tơhnal lĕ djă pioh bơwih brơi kiăng phun pla huăi djai, ƀu lui lơi đôč. Hơdôm kual lŏn hơpă tơpă tơthar, dưi kai čuar lĕ pla phun hơbơi plum, kơtor... lĕ phun pla ƀiă hrơi. Bơ̆ lŏn mơ̆ pơhlôm hmâo djop ia lĕ pla phun bôh troh".

Tơlơi koh lui - pla, pla - koh lui bưp tơlơi pơplih wot nua gơnam hmâo ha tal truh hăng lu gơnam mă mơng đang hmua phun ƀơi Gia Lai kah hăng kơ su, tiu, kơ phê... ră anai lok glăi hăng phun bôh ñông. Tơlơi anai sa wot dong kiăng gơnong bruă đang hmua ngă tui bruă pơsit jơlan gah amăng pơplih hơdră phun pla hăng pơjing jơlan pơlir hơbit gơnam mă mơng đang hmua kơjăp phik ƀơi plơi pla.

Tơlơi pơhing mơnuih ƀôn sang dŏ ƀơi kual giăm guai dêh čar či tơring glông Čư̆ Prong, tơring čar Gia Lai hlăk koh drôm lui phun boh ñông lu biă mă. Mơnuih ngă hmua pơblih pơjeh phun pla hăng lu mơta phun pla phara phara. Khă tui anun, ngă hiư̆m pă pơblih pơjeh djuai phun pla djơ̆ găl, tŭ yua, anom bruă đang hmua tơring čar Gia Lai gum hrom mơnuih ngă mua hơnĭ ñu? Ơi Trần Xuân Khải-Khua anom bruă wai lăng bruă pla pơjing hăng pơgang phun pla tơring čar Gia Lai lăi glăi tơlơi tơña tui anai:

-Ơ ơi, hơdôm thun giăm anai, rơnoh sĭ asar boh ñông ta juăt lăi boh đào anun noh trun lu bia mă, adai hyuh hyiăng ăt ƀu gêh găl lơi, anun ƀu pơboh ôh, ngă kơ lu mơnuih ngă hmua khom koh drôm lui hĭ, pơblih phun pla pơkŏn. Ih pơmin nao kơ tơlơi anai hiư̆m lĕ ?

-Ơi Trần Xuân Khải: Ơ lah! Boh ñông lĕ sa amăng hơdôm phun pla yôm mơ̆ng lu plơi pla amăng tơring čar, thun 2022, đơ đam đang boh ñông tơring čar Gia Lai hơmâo truh 23.320 hektar. Hơdôm thun rơgao, phun boh ñông djru lu biă amăng bruă lui rơmŏn kŏn rin, pơsir tơlơi bơwih ƀong huă laih anun bruă mă hơđong kơ hơdôm rơbâo čô mơnuih mă bruă amăng tơring čar. Khă tui anun, lu đơ đam lŏn hmua pla boh ñông amăng tơring čar mơ̆ng thun 2005 pơ hlâo adih, pla hăng pơjeh rah anah, pla pơsir ƀơi lŏn hong rŏng kơdư kla, lŏn čư̆ čan ƀu hơmâo ia bruih.....Hrom hăng anun, bruă wai lăng răk rem, pơkra pơjing klă hiam aka ƀu đing nao ôh, tuh pơ alin ƀiă đơi, anun yơh phun kyâo ñu tha pơ-ai hĭ, arong aruač hlăt čao pơčram, pơboh hrŏ trun anŏ tŭ yua hăng rơnoh jor ñu.

Hơdôm thun giăm anai dơ̆ng yua bơbeč djơ̆ hyuh hyiăng, hơjan ƀu lê̆ anŏ. Hơjan amăng bơyan phang, phun boh ñông bơnga hĭ laih anun adai pơđiă luh hĭ soh sel, boh dŏ glăi aset đôč. Lơ̆m anun, boh ƀiă, rơnoh sĭ rơgêh, trun nua na nao, tơlơi hơdip mơnuih ngă hmua pla boh ñông bưp tơlơi tơnap tap, anom bruă ngă hmua kơnuk kơna ăt ƀuh hăng pap mơ̆n kơ mơnuih ngă hmua amăng tơring čar. Yua mơ̆ng tơlơi kiăng, anih anom sĭ mơdrô, bruă pơhrŏ hĭ đơ đam pla boh ñông, pơblih pơjeh djuai phun pla kiăng ba glăi boh tŭ yua lu hloh, hơmâo rơnoh pơmă ƀiă, sĭ mơdrô hơmâo anih blơi, kah hăng phun boh čroh, phun boh kruăi hrĕ, hơbơi prang, phun pla pơkra ia jrao akha kyâo, pla kơtor pơjing mơnong ƀong čem hlô mơnong rông...jing anăp ngă bruă mơ̆ng lu mơnuih ngă hmua pla boh ñông ƀơi lu plơi pla, biă mă ñu kah hăng ƀơi tơring glông Čư̆ Prong, tơring čar Gia Lai, sa tơlơi hơmâo ƀu dưi bĕ ôh.

-Hnun hă, tơdah kơ anŏ tŭ yua bơwih ƀong huă mơ̆ng bruă pơblih pơjeh djuai phun pla anai, boh nik ñu hơdôm hmua phun boh ñông tha laih, ƀu pơboh dơ̆ng tah, hơdră pơblih anai djơ̆ biă yơh. Tui anun, anom bruă ngă hmua hơmâo tơlơi pơtă pơtăn hơgĕt mơ̆n hăng mơnuih ƀôn sang ngă hmua kơ bruă pơblih pơjeh phun pla phrâo ?

-Ơi Trần Xuân Khải: Ơ lah, kiăng bĕ hĭ anŏ ƀu klă răm ƀăm, gơnam sĭ lu hloh kơ anŏ kiăng blơi, jing rơbêh đơi, rơnoh sĭ rơgêh lĕ amra jing tơlơi hơmâo lok nao lok rai mơ̆ng bruă pla kơsu, pla tiu laih anun khom djru pơklaih brơi kơ bruă kơđông sĭ mơdrô tơmun mơkai, hơbơi čên hlâo adih, bruă pơblih phrâo pơjeh phun pla anai ƀơi đơ đam hmua boh ñông ƀu tŭ yua, mơnuih ƀôn sang khom ngă tui djơ̆ hơdră pơkă hnong, akŏ bruă mơ̆ng tơring glông, tơring čar, tơlơi pơtă pơtăn mơ̆ng sang bruă hơmâo tơlơi thâo gah kơnuk kơna pơtô brơi. Anăm pla ôh kiăo tui gơ̆p ta, pơđĭ kyar đang hmua aka ƀu hơmâo anih sĭ mơdrô gơnam tam đang hmua hơđong kơñ pơgi anai.

Mơnuih ngă hmua pơblih hĭ phun pla, pơjeh djuai hơgĕt tui hluai samơ̆ yôm hloh lĕ khom hơmâo anih blơi laih anun khom găn rơgao hĭ bruă ngă kiăo tui, raih daih, tŭ kơ hơmâo laih anun khom gum hrom ngă hrom ta juăt lăi ngă ƀong hrom. Ngă hmua pla pơjing ăt khom hơmâo hră pơkôl bơwih ƀong huă. Amăng rơnuk bơrơsua, pơhno kơtang ră anai, kiăng hơmâo boh čroh, gơnam tam lu, tŭ yua hiam, djơ̆ anŏ pơkă mơ̆ng jar kmar, jao gơnam djơ̆ hrơi mông, rơnoh ăt pơhno nao rai mơ̆n.

Mơnuih ngă hmua raih daih, phara hơjăn ƀu anăm ngă tui ôh hơdră anai. Yua kơ anun, ngă hmua pla pơjing hai ăt khom hơmâo tơpuôl, grup, ngă hmua hơmâo hră pơkôl pơkă, ngă tui bruă lu mơnuih gum hrom. Mơnuih ngă hmua pơphun ngă bruă dăp ruăi, akŏ klon, hlâo hăng tơdơi, ngă hrom kah hăng sa blah đang hmua prong. Hơdră pla pơjing, truh kơ rơnăk rơ̆k hăng pĕ boh, răk lui ba sĭ mơdrô akŏ pơjing khul grup ngă hrom hăng sang bruă sĭ mơdrô ba truh pơ anih blơi. Ngă tui anun kah dưi ĕp anih blơi, sĭ mơdrô hơđong, pơhlôm brơi ngă hmua hơđong kjăp.

-Tui anun, pơ anăp adih, anom bruă ngă hmua hơmâo akŏ bruă hơgĕt mơ̆n djru, pơkă hnong kơ mơnuih ngă hmua amăng kual pơblih pơjeh phun pla ƀu hiam, pioh pla phun pla pơkŏn?

-Ơi Trần Xuân Khải: Lơ 14/3/2023, anom bruă ngă hmua hăng djop tơring glông, plơi pla, sang bruă amăng tơring čar pơdah thâo laih hăng Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar Gia Lai ngă hră pơtrun kiăng pơsit brơi Kơčăo bruă pơblih pơjeh djuai phun pla hlô mơnong rông mơ̆ng anih ngă hmua ƀu tŭ yua, kiăng ba pla hăng rông pơjeh djuai djơ̆ găl hăng hyuh hyiăng pơblih mơ̆ng thun 2023-2025, anăp nao pơ thun 2030. Tui hăng anun, Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar Gia Lai git gai anom bruă ngă hmua, hơmâo hră čih pơtô rơđah rơđong djop tơring glông, plơi pla jŭ yap glăi, pơtong rơđah, dăp hơdră hăng hơmâo hră pơtô ba djơ̆ găl. Wai lăng bruă pơblih phrâo pơjeh phun pla, djuai hlô mơnong rông kiăng hơmâo rơnoh sĭ mơdrô pơmă hăng hơđong.

Hrom hăng anun, git gai pơtô brơi lu mơta bruă mă tơhnal pơkă mơ̆ng dêh čar brơi pơblih pơjeh djuai phun pla, pơtrut pơsur djop sang anŏ mơnuih ƀôn sang, sang bruă sĭ mơdrô ngă hrom pơkra ming, pơjing rai gơnam sĭ mơdrô hiam, pơgang pioh sui pơđĭ rơnoh sĭ. Brơi hơdai gum hrom djop sang bruă gah Gơnong bruă đang hmua hăng pơđĭ kyar plơi pla ngă tui hơbô̆ bruă ba gru hlâo, pơblih pơjeh phun pla, mă yua lŏn hmua, đơ đam lŏn pla amăng tơring glông, plơi pla kiăng ba glăi boh tŭ yua yôm, ngă djơ̆ anŏ kiăng rơnuk mut phung, pơblih glăi bruă mă ngă hmua pla pơjing, man pơdong plơi pla phrâo, djop tơring glông amăng tơring čar.

-Hai,  bơni kơ ih hŏ!