Tơlơi pơhing amăng mông jơnum, thun 2024, tal blung a kơphê Việt Nam sĭ kơ dêh čar tač rơngiao hmâo rơbêh kơ 5 klai dolar Mi, pơtŏng sit anih gơgrong lĕ pô sĭ kơphê prong dŏng tal dua ƀơi rŏng lŏn tơnah, kơnong kơ tơdơi kơ dêh čar Brazil. Amăng anun, Dak Lak – “Anih phun kơphê mơ̆ng Việt Nam” gum hơgôp năng ai ñu 18% mrô prăk pơhrui glăi; anăn păn hăng anih anom “Kơphê Buôn Ma Thuột” hmư̆ hing ƀuh ƀô̆ laih ƀơi rơbêh kơ 100 bôh dêh čar hăng kual lŏn ia ƀơi rŏng lŏn tơnah.

Tui hăng yă Vanusia Nogueira, Khua Khul Kơphê Rŏng lŏn tơnah, hăng phiăn juăt ngă kơphê rơbêh kơ 100 thun hăng tañ tŭ mă bôh than măi mok phrâo amăng pơkra, hrŏm hăng anom mă yua klă, gơnam pơkra pơplih pơđĭ dlông, bruă pơlir nao rai, tơlơi găn rơgao hăng tơlơi rô nao rai sĭ mơdrô... lĕ hơdôm anô̆ gal brơi Dak Lak dưi pơđĭ kyar truh kih kơphê Robusta phara ha jăn. Khă nun hai, kiăng pơđĭ kyar bruă kơphê kơjăp phik, Dak Lak lăi ha jăn hăng Việt Nam lăi hrŏm khom đing nao hloh dong bôh than gêh gal, anih anom, mă yua hơdră măi mok phrâo amăng bruă pla pơkra. Yă Vanusia Nogueira brơi thâo: Ƀu djơ̆ ƀing ta kơnong kơ kiăng lăng glăi nua sĭ ôh mơ̆ ƀing ta ăt kiăng lăng glăi mơn kơphê pioh pơkra blơi mut, nua kơphê yôm sit ñu mơnuih pla amra ƀu hmâo kơmlai lu ôh yua kơ prăk yua bơwih kơ phun pla lu. Dua lĕ lŏn pla, lu dêh čar glăk bŏng glăi hăng tơlơi kơƀah lŏn pla kơphê. Rơngiao kơ anun ƀing ta ăt kiăng lăng glăi mơn kơ hơdră pla ăt kah hăng hơdră măi mok pơplih phrâo pơčeh phrâo pioh ba glăi bôh tơhnal klă hloh.

Ơi Lê Đình Tư, Khua Blok đang Aeroco Coffee, plơi prong Buôn Ma Thuột, tơring čar Dak Lak lăi pơthâo, hơdôm thun jê̆ hăng anai, tơring čar hmâo pơlir laih bruă pơjing sa kual kơphê klă hiam. Samơ̆ bruă ngă juăt hăng anih anom sĭ mơdrô pioh kơphê dưi hmâo nua lăp djơ̆ lĕ akă ƀu pơhlôm abih bang ôh. Ơi Lê Đình Tư čang rơmang:

“Ƀing gơmơi hmâo gum hrŏm laih jơlan hơdră pla pơkra kơphê klă hiam mơ̆ng tơring čar, truh ră anai kơphê mơ̆ng ƀing gơmơi dưi hmâo laih sa dua anih anom pioh sĭ tơnap tŭ yap. Ră anai ƀing gơmơi kiăng djru lăi pơhưč kơphê klă hiam mơ̆ng Buôn Ma Thuột lăi ha jăn hăng Việt Nam lăi hrŏm. Anun lĕ sa amăng hơdôm bôh than phun pioh ƀing juăt bruă, ƀing hna mah kơphê, mơnuih mơñum kơphê hor kơ kơphê klă hiam dưi tŭ mă, mơ̆ng anun ƀing ta amra dưi lăi pơhưč hơdôm kơphê pơkra klă hloh mơ̆ng kơphê Việt Nam kơ dêh čar tač rơngiao”.

Lăi kơ bruă lăi pơhưč anăn kơphê, ƀing khua pơ ala lăi lĕ, hơdôm gru phara ha jăn hăng gru pơđom pioh anih anom jing yôm phăn biă. Dak Lak hmâo laih hăng glăk hmâo tơlơi gir run pơjing gru rup “Buôn Ma Thuột anih nao mơ̆ng kơphê rŏng lŏn tơnah”. Samơ̆ rim anih anom, anom bơwih ƀong amăng anun abih bang dưi lăi pơhưč kơphê mơ̆ng pô kơ jar kơmar hăng pran jua gir run mơ̆ng pô hăng gru phara ha jăn.

Ơi Vũ Bá Phú, Khua Anom pơtrut sĭ mơdrô, Ding jum sĭ mơdrô lăi lĕ, hrŏm hăng tơlơi gum djru mơ̆ng Gong gai dêh čar, hơdôm ding jum gơnong bruă kơ pơtrut lăi pơhưč anăn păn dêh čar lĕ, hơdôm anih anom pô khom pơjing rai gru phara ha jăn pioh pơđĭ dlông pran gơgrong kơphê mơ̆ng pô:

“Hơdôm anih anom ĕp tơbiă anô̆ phara mơ̆ng pô amăng kơphê pơkra rai. Bruă pơjing hơdôm anô̆ mơngưi phara, anô̆ jơman phara hăng gru pơđom pioh dơlăm amăng mơnuih blơi yua amra jing pran kơtang lăi pơhưč kơphê Việt Nam kơ dêh čar tač rơngiao”.

Amăng mông jơnum, hơdôm bôh anom bruă, anom bơwih ƀong, anih pơkra sĭ mơdrô gơnam mơ̆ng tơring čar Dak Lak hmâo kĭ pơkôl 18 pok hră hơdor pioh hăng hơdôm khul grŭp jar kơmar, anom bơwih ƀong dêh čar tač rơngiao kơ bruă sĭ kơphê tơdơi kơ pơkra kơjăp. Hrŏm hăng anun pơjing glông jơlan ba hyu sĭ kơphê, gơnam mă mơ̆ng đang hmua kơ dêh čar Khač; Anom mă bruă hrŏm pioh pơdŏng Dak Lak jing kual hmâo kơphê hơđong pơhlôm prong djơ̆ tui Tơlơi pơkă kơ bruă pla pơkra kơphê ƀu ngă rơngiă glai klô hăng răm rai glai klô mơ̆ng kual Mi Kô̆ (EUDR) hăng hơdôm tơlơi kiăng mơ̆ng pô blơi, pơplih tơlơi bơwih ƀong huă hơdip mơda kơ mơnuih ngă đang hmua./.