Sang anŏ ayong Võ Thanh Tiếc, dŏ ƀơi phường Thiện An, plơi prong Buôn Hồ hơmâo rơbêh 1ha đang kơphê pla mơ̆ng thun 1995. Yua kơphê ñu tha laih, ƀu mơboh đơi dong tah, nua hai ƀu hơđong, ƀơi rơgêh ƀơi ñu pơmă, anun jing sui mơ̆ng anai 4 thun ñu drôm hĭ abih či pla phrâo dong. Tơdơi kơ 1 thun pơkra lŏn kiăng hyôk, pla djuai phun ƀiă hrơi kiăng lŏn ñu hiam, thun 2020, ñu pla djuai phrâo TR4 - anai lĕ djuai kơphê mơboh lu, dưi pơgang hlăt kman, hơmâo arăng kiăng blơi biă. Ră ruai kơ hrơi ñu pơkra lŏn hăng pla phrâo, ayong Võ Thanh Tiếc brơi thâo:

“Hlâo či pla kơphê sang anŏ gơmơi bơngơ̆t mơn, yua dah drôm hĭ kơphê tha pla kơphê phrâo hăng pơkra glăi lŏn. Hlâo či pla kâo pruai sa phun 2kg kmơk djah djâo pơkra mă. Tơdơi kơ anun kâo pruai thim đạm, lân, kali kiăng phun ñu hiam”.

Ăt pla phrâo phun kơphê rơbêh kơ 3 thun, đang kơphê mơ̆ng sang anŏ ơi Phan Minh Vũ ƀơi tơring kual Buôn Trấp, tơring glông Krông Ana truh thun mơboh laih. Yua phun anet, aka ƀu đah than prong ôh anun jing mơboh aset đôč. Khă hnun, ơi Phan Minh Vũ lăi, mrô anai dưi pơplih mơn pơhmu hăng hlâo adih. Tui hăng ơi Vũ, sang anŏ ñu hơmâo pla phrâo kah hăng čoh sur lŏn hlâo či pla, pla nao phun kyâo tơ-ui dong, ƀu jik rok rơgoh mơtăm ôh, kơnong jah rok hăng măi đôč. Khă hnun, truh ră anai, hơmâo phun ñu kơñĭ hla mơn, kaih prong, đa djai tui laih.

“Kơphê klă mơn samơ̆ klă mă ƀiă mơn. Laih dong ta ƀu pruih ia jrao ôh, pruih ia jrao tơdơi anai akha ñu răm abih, tơdah pơdjai abih arong aroač amăng lŏn lĕ tơdơi anai lŏn ñu khăng mơn. Hla kơphê ñu kơñĭ, giong anun hlung trun, djai phun hlao”.

Ăt pơsit pơplih phrâo, pơkra hiam hlăi đang kơphê tha, plih hĭ hơdôm ƀĕ phun ƀu dưi pơkra glăi, ayong Trần Văn Đạt, dŏ ƀơi să Ea Kao, plơi prong Buôn Ma Thuột lăng bruă pla phrâo ƀu djơ̆ tui tơlơi kiăng ôh. Ñu lăi ñu ngă djŏp bruă laih, mơ̆ng klơi luh, pruai eh rơmô...samơ̆ hlăt kman ăt hơmâo mơn, jing ñu ƀu thâo ngă hiư̆m pă.

“Phun kơphê tha biă mă yơh, ƀu mơboh tah. Phun tha baih ñu ƀu hiam dong tah. Laih dong phun kơphê phrâo pla, thun anai thun tal 2, tal 3 laih, phun ñu prong dơ̆ ƀơi lĕ hla ñu hlung abih mơn, yua kman amăng lŏn ăt hơmâo đôč, ƀu thâo pơkra ôh”.

Kiăng djru brơi neh met wa thâo rơđah dong hơdôm bruă lơm pla glăi kơphê, kiăo tui črăn hơdră, Nai prin tha Phạm Công Trí, mơnuih rơgơi gah bruă wai lăng pla pơjing hơđong kjăp amra lăi pơthâo brơi neh met wa hăng ƀing gơyut sa, dua bruă bơdjơ̆ nao pơhlôm brơi kơ lŏn hiam amăng ngă hmua. Rơkâo kơ neh met wa hăng ƀing gơyut čơkă hmư̆ hrŏm.

- Ơ Nai prin tha Phạm Công Trí, tơlơi hơget lĕ tơlơi yôm hloh lơ̆m pla glăi phun kơphê ?

Nai prin tha Phạm Công Trí: "Tơlơi neh met wa ngă hmua kiăng đing nao lơm pla pơjing kah hăng pla glăi, anun lĕ pơhlôm brơi lŏn hăng phun pla bluh đĭ hiam hăng kiăo tui lăng na nao kah mơng ba glăi boh tŭ yua. Tơdah kiăng lŏn hiam ? Kiăng pơhlôm brơi kmơk pruai hơdjă hăng hơdôm djah djâo pơđăm pơluk hrŏm. Hơdôm tơlơi anai kiăng pơhlôm ƀuh ƀiă hlăt mŏt pơčrăm ƀudah ƀu hơmâo ôh. Tơdah dưi ngă tui anun amra pơhlôm brơi lŏn, phun pla bluh đĭ hiam hloh”.

- Yua anun ngă hiưm pă kiăng brơi lŏn hiam, ơ nai prin tha ?

Nai prin tha Phạm Công Trí: “Ƀing ta ăt ƀuh ƀu djơ̆ kơnong phun kơphê pla glăi đơ đam đôč ôh wŏt hơdôm phun kơphê pla glăi raih daih amăng đang hmua, ƀing ta lêng kơ mă yua kmơk hơdjă hăng yua kmơk NPK ăt pơhlôm ba glăi tŭ yua mơn. Bruă pruai kmơk hơdjă brơi anah kơphê hlâo kơ ba nao pla lĕ yôm biă mă kiăng pơhlôm lŏn hiam hơdjă hloh.

Đang pla glăi kơphê kiăng klơi pơsăn lŏn, pruai kmơk hơdjă kiăng pơgang hĭ hơdôm djuai hlăt mŏt pơčrăm. Yua anun lơm ƀing ta rŭ hĭ kơphê, lŏn pla ăt dŏ hiam mơn. Hăng tơdơi kơ klơi pơsăn lŏn, rŭ hĭ akha hăng ƀhu lŏn kiăng pruai kmơk hơdjă. Ƀing ta ăt ƀuh tơdơi kơ sui thun pla amra ngă lŏn krô kreñ. Yua anun kiăng pruai pơhrua kmơk lĕ sa amăng hơdôm bruă kiăng pơhlôm brơi lŏn hiam. Sa tơlơi dong lĕ lơ̆m pla glăi kiăng pruai kmơk pơhlôm brơi kơ akha kơčao hyu kơtang, tơlơi anai amra ngă lŏn hiam tui.

Tơdơi kơ klơi pơsăn lŏn lĕ pruai kmơk pơluk mơng djah djâo kiăng pơgang hlăt mŏt amăng luh pla kơphê, tơlơi anai amra ngă hiam lŏn. Amăng hơdôm thun pla glăi kiăng prap lui pruai kmơk hơdjă mơng sa truh pơ dua wŏt, sit biă ñu lĕ pruai 2 wŏt amăng bơyan không phang lơm pruih ia kah hăng amăng bơyan hơjan hlim, amra ngă hiam akha kah hăng lŏn. Mă yua hơdôm kmơk pơluk hăng djah djâo pruai brơi phun pla lĕ klă hloh, pơtrut phun pla bluh đĭ hiam hăng ba glăi tŭ yua amăng ngă hmua pla pơjing”.

- Ih hơmâo lăi nao lu wŏt kơ bruă pruai kmơk kiăng pơhlôm hiam lŏn lơm pla glăi. Yua anun kmơk vô cơ ăt kiăng mơn lơm pla glăi kơphê, ơ ơi ?

Nai prin tha Phạm Công Trí: “Bruă pruai kmơk vô cô brơi phun pla ăt yôm mơn hăng ƀing ta năm pruai kmơk raih daih tơlơi anai amra ƀu pơhlôm brơi kmơk amăng lŏn ƀudah ngă lŏn krô kreñ. Ƀing ta mă yua kmơk juăt pruai, kmơk pruai brơi kơ djop, gap ƀrô kiăng phun pla bluh đĭ hiam. Ƀing gơmơi pơmĭn, ƀu kiăng pruai kmơk lu đơi ôh mơ̆ pruai brơi kơ djơ̆ hăng gap ƀrô tui hơdră pla glăi klă, ƀing gơmơi ăt ngă tui djơ̆ mơn”.

- Rơngiao kơ kơ bruă pruai kmơk, neh met wa kiăng đing nao hơget dong lơm pla glăi kơphê, ơ ơi ?

Nai prin tha Phạm Công Trí: “ Sa amăng hơdôm tơlơi mơ̆ ƀing gơmơi ƀuh lĕ kiăng tŭ yap anun lĕ pla pơplah phun kyâo boh troh brơi bơkơnar kiăng pơhlôm pơging tơ-ui jum dar, kiăng brơi rơk tok bluh đĭ kah dưi pơhlôm brơi lŏn hiam. Tơdah tui anun, lơm ngă tui hơdră pla pơjing klă tui hơbô̆ bruă wai lăng pla pơjing hơđong kjăp hơmâo lu tơlơi dưi. Hluai tui jơlan hơdră anai tơdah neh met wa ngă klă ƀing ta amra pơjing kual pla djop djuai hơđong kjăp hăng lơm ƀing ta hơmâo tơlơi pơsit tŭ yap kual pla djop mơta hơđong kjăp tui anun, djop gơnam đang hmua lêng kơ dưi sĭ mơdrô tui hăng gơnam GAP ƀudah gơnam hiam hơdjă. Yua anun amra ba glăi pơhrui lu ƀiă dong.

Hai bơni kơ ih hŏ!