Kual Dap Kơdư dik dăk tơgŭ ngă bruă hmua akŏ thun
Thứ tư, 07:19, 25/01/2023 VOV Tây Nguyên/Nay Jek-Siu H' Prăk pơblang VOV Tây Nguyên/Nay Jek-Siu H' Prăk pơblang
VOV4.Jarai-Tơdơi kơ hơdôm hrơi pơdơi pơdă ngă yang thun phrâo mơak Tết Qúy Mão, hrơi anai, tơlơi hok mơak abih bang djop plơi pla ala ƀôn tơgŭ mă bruă akŏ thun phrâo ik ăk laih.

 

 

Tơlơi čang rơmang amăng thun phrâo hlim rơnang phang mơak, ngă pưk brơi rơnang ngă sang brơi prong, bơwih ƀong huă klă hiam, mơnuih ƀôn sang djop plơi pla amăng kual Dap Kơdư ƀong têt samơ̆ ƀu wor rơbit ôh kơ bruă pưk hmua ia djuh, kih rơmet sang anŏ gŏ uă, ĕp lăng đang boh čroh, hmua pơdai.

Tơdơi hơdôm hrơi pơdơi mơ-ak Bơyan bơnga čơkă Tết, djuai ania Êđê tơring čar Daklak nao hmua ngă pơdai puih phang, bơwih brơi đang kơ phê, kơ su… Tơlơi pơwot glăi hăng bruă đang hmua hrơi akô̆ bơyan bơnga dik dak, mơ-ak, neh wa ngă đang hmua čang rơmang hmâo sa bơyan pơhrui glăi pơdai jor, pok tơbiă kơ sa thun phrâo hăng lu truh kih phrâo. H’Điêu Mlô (Aduôn Nhĭ), ƀơi ƀuôn Mui, să Čư̆ Nĕ, tơring glông Krông Ƀuk, tơring čar Daklak lăi pơthâo:

 “Amăng tal ƀong tết hơdôm bôh sang hmâo hmăi ƀiă ngă yang brơi tơlơi suaih drơi jăn pran jua kơ ană tơčô, kah hăng sang hmâo čeh tơpai, un, mơnŭ juăt ñu lĕ ngă yăng 3 drơi mơnŭ, 3 čeh tơpai kơ ană tơčô ƀudah sa drơi un hăng 5 čeh tơpai, ƀudah 7 bôh čeh tơpai. Tơdơi kơ ƀong tết pơphun pơwot glăi hăng bruă đang hmua. Đưm hlâo lĕ hyu koh kyâu, mă rok kiăng prăp lui tơjŭ pơdai, pla kơtor, bơ̆ ră anai lĕ nao mă rok kơ su, trơ̆i than kơ phê. Kâo čang rơmang amăng thun phrâo suaih pral, bơwih ƀong pơđĭ kyar, neh wa amăng plơi mơ-ak na nao”.

Treng jơlan mut nao pơ hơdôm boh să Ea Sin, Čư̆ Nĕ, Čư̆ Pơ̆ng...tơring glông Krông Ƀŭk, tơring čar Dak Lak, jua rơdêh ik ăk hrom jua măi ƀôp ia bruih phun kơphê, bơnga puh bă hră lŏn tơdron. Ơi Y Ƀran Mlô, ơi Ngok, Ƀuôn Dhiă, să Čư̆ Nĕ, tơring glông Krông Ƀŭk, Dak Lak lăi, thun rơgao kơphê đĭ đăi nua samơ̆ gơnam pơkŏn ăt đĭ nua soh, ñu čang rơmang thun phrâo Qúy Mão nua ia săng, ia jâo, kmơ̆k pruai hơđong ƀiă kiăng mơnuih ƀôn sang pla kơphê đah mơ̆ng hơđong pran jua mă bruă.

“Sang anŏ gơmơi pla 1 ha kơphê, pĕ pơhrui hơmâo 3 tơ̆n. Khă hnun hăng rơnoh tuh pơ alin prăk lu hăng prăk yua rĭm hrơi, sang anŏ gơmơi gir run biă mă kiăng pơkrem prăk yua yua rơnoh djop mơta gơnam đĭ soh. Amăng thun phrâo pơ anăp, kâo čang rơmang suaih pral hiam drơi jăn, mơak klă  gir run bơwih ƀong huă, biă mă ñu nua kơphê đĭ ƀiă, ia săng, ia jâo hơđong nua. Tui anun kah mơnuih ƀôn sang mơak ƀiă hăng mă bruă hur har mơ̆n”.

Ƀơi plơi A Dơk Kông, să A Dơk, tơring glông Đăk Đoa, tơring čar Gialai hơdôm hrơi akô̆ thun phrâo, gong gai plơi pla hrom hăng neh wa đing nao agaih rơmet kueng hnoh, hmua pơdai kiăng prăp lui rah pơtem pơdai puih phang. Ơi Y Xiu, Khua plơi brơi thâo: Hăng giăm truh 200 bôh sang anô̆ mnuih ƀôn sang, neh wa djuai ania Bahnar ƀơi plơi rah pơtem rơbêh kơ 70 ektar hmua pơdai hăng rơbêh kơ 200 ektar đang kơ phê. Neh wa amăng plơi mơ-ak pơphun bruă akô̆ thun hăng čang rơmang bơyan pơdai thun anai djơ̆ bơyan, kơ phê thun dơi hmâo nua sĭ yôm hloh dong.

 “Amăng plơi ƀing gơmơi iâu pơthưr plơi pla, ala ƀôn, hlâo kơ prăp lui čơkă thun phrâo anai, ƀing gơmơi jah agaih, rơmeh set kuăi hnoh ia kơ hmua pơdai, tơdơi kơ anun kai ƀưa, laih anun rah pơdai. Neh wa plơi pla ră anai gơñu mă yua pơjeh pơdai hmâo lu bôh, yap him lăng 1 ar pơhrui hmâo mơng 40-50 tạ sa thun, mơng kơmok pruai, pruih jrao neh wa ăt ngă tui hmâo akô̆ tlôn mơn, rim hrơi nao čuă hmua pơdai, lăng ia anun pơdai bluh đĭ klă hiam biă”.

Amai Rmah H’Peng, plơi Thơh Hñueng, să Ia Phang, tơring glông Čư̆ Pưh, Gia Lai brơi thâo, hlâo adih, tơlơi hơdip mơda mơnuih ƀôn sang hăng lu sang anŏ tơnap biă mă. Samơ̆ mơ̆ng bruă pok pơhai man pơdong plơi pla phrâo, plơi anai arăng tuh pơ alin pơkra jơlan ƀêtông, man pơkra sang juă glai kơ lu mơnuih ƀôn sang yua hrom, sang hră gưl sa amăng plơi ăt man pơdong phrâo mơ̆n...

Hrom hăng anun, mơnuih ƀôn sang amăng plơi dưi hơmâo khua mua apăn bruă đang hmua pơtô brơi hơbô̆ bruă pla kơphê, pla tiu, pơblih pla boh troh, ngă hrom sang bruă ngă ƀong hrom lu ding kơna. Sang anŏ amai, hơdôm thun giăm anai, ăt pơblih rah pơtem pơjeh pơdai hơđăp rah pơtem pơjeh pơdai phrâo dơ̆ng anăn J02 phrâo, mơboh lu hloh. Tơlơi pơblih phrâo amăng plơi pla, tơlơi hơdip mơda sang anŏ ñu ăt dưi pơblih phrâo mơ̆n. Mơak thun phrâo 2023 hăng hrom hăng sang anŏ pơphun tơgŭ mă bruă mơ̆ng akŏ thun mơtam:

“Amăng thun gơmơi hơmâo pơdong sang hăng rơnoh 350 klăk prăk. Thun phrâo anai, ngă yang thun phrâo ƀong têt mơak yơh. Gơmơi ngă hmua ia kơnuk kơna djru pơjeh djru pơtô ba hơdră wai lăng, kơnuk kơna hmao kru mơtam. Thun pơ anăp, gơmơi gir run hloh ngă hmua ia kiăng hơmâo lu pơdai hloh”.

Ayong Klil, ƀơi plơi Wâu, să Čư̆ Á, plơi prong Pleiku, Gialai thun 2022 pơhrui ha rơtuh klăk prăk sa thun gơnang kơ khin hơtai tuh pơplai pơplih hơdôm hmua pơdai hơdai nao pla añăm. Ră anai, plơi Wâu jing plơi juăt pla añăm mơng să, hmâo lu sang anô̆ pơhrui mơng 100 klăk prăk hăng lu hloh rim thun. Lăi kơ tơlơi pơmin amăng thun phrâo, ayong Klil lăi tui anai:

 “Tơdơi kơ Tết neh wa ƀing gơmơi pơwot glăi mơtăm hăng bruă pla añăm, anai amra lĕ phun pla phun mơng neh wa, yua kơ ră anai ngă hmua pơdai kơƀah ia, ƀu hmâo pơhrui glăi anun neh wa djuai ania ƀơi plơi Wâu ngă tui pơplih phun pla, rơđah biă ñu pơplih hmua pơdai hơdai nao pla añăm, kah hăng añăm puang, bôh pia, pơhăng, laih anun pla kơtor, pla tơmun… Neh wa amăng plơi pơsit anai lĕ jơlan pơđĭ kyar bơwih ƀong amăng hơdôm hrơi pơ̆ anăp”. 

Thun 2022, sang anŏ Rưm, 48 thun plơi Kơtu, să kual III Kông Chêng, tơring glông Mang Yang, Gia Lai hơmâo rơnoh prăk pơhrui glăi truh 200 klăk prăk mơ̆ng 1,5 ha kơphê sang anŏ, rơbêh 2 ha hơbơi plum hăng 1.600 phun kơsu reh kơtăk laih. Hăng tơlơi čang rơmang amra tŭ mă lu boh tơhnal hloh amăng bruă pơđĭ kyar bơwih ƀong huă, mơ̆ng akŏ thun ơi Rưm hơmâo akŏ bruă wai lăng pơgang phun pla, bruih ia djop, biă mă ñu tơdơi kơ bơyan adai không sui hrơi, phun pla kiăng ia bruih yơh:

“Sang anŏ gơmơi lĕ sang anŏ ngă hmua đôč anun yơh pơphun ƀong têt kơnong 2 hrơi hrơi tal sa hăng hrơi tal 2. Tơdơi kơ anun, pơwơ̆t glăi mă bruă ngă hmua, pla pơjing, wai lăng phun tiu, kơphê...yua kơ bơyan têt lĕ adai pơ-iă laih anun khom bruih ia, pruai hơbâo djop hnun kah truh bơyan hơjan ñu đĭ hiam, ba glăi boh tŭ yua lu”.

 

VOV Tây Nguyên/Nay Jek-Siu H' Prăk pơblang

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC