Sa bơyan bơnga phrâo dong rai, ia mơtah bă kơ mơta lăng mơ̆ng tơbâo glăk raih ƀơi đơ đam đang tơbâo ƀơi plơi Bờ, hmâo ha tal lĕ kual lŏn khôt ia, pla phun pla ƀiă ba glăi bôh tơhnal mơ̆ng să Kông Lơng Khơng, tơring glông Kbang, tơring čar Gia Lai. Ayong Đinh Yong, mơnuih ƀôn sang amăng plơi glăk pel ĕp măi koh tơbâo glăk koh tơbâo ƀơi kual lŏn mơ̆ng pô. Sang anô̆ ñu hmâo abih bang 3 ektar đang tơbâo amăng kual pla tơbâo prong mơ̆ng plơi, dưi pla mơ̆ng thun 2017 truh kơ ră anai, mrô tơbâo rim thun hơđong ƀơi rơnoh mơ̆ng 200 truh kơ 250 tơn. Đinh Yong brơi thâo, bruă pla tơbâo djru sang anô̆ ñu hmâo prăk pơhrui glăi hơđong.

 “Sang anô̆ kâo pla 3 ektar đang tơbâo mơ̆ng lu thun hăng anai, bơyan tơbâo thun hlâo sang anô̆ pơhrui hmâo rơbêh kơ 200 tơn tơbâo, sĭ hmâo rơbêh kơ 200 klăk prăk, tơdơi kơ pơsir prăk mă yua pla dô̆ glăi rơbêh kơ 100 klăk prăk. Tơbâo ƀơi anai neh wa pla sĭ tui hră pơkôl, dưi hrăm hơdră pruai kơmok, bơwih brơi phun tơbâo. Akô̆ thun anai sang măi ăt hmâo nao mơn pioh blơi tơbâo kơ neh wa, ăt dưi sĭ hăng nua hơđong mơn. Ră anai sang anô̆ ăt blơi prăp hmâo mơn lu gơnam hmâo nua yôm kah hăng tivi, kơtu pơkra pler, ăt amra blơi prăp dong mơn sa dua mơta gơnam pioh ƀong tết”.

Tui hăng anun, amai Đinh Thị Sách ăt gum hrŏm laih mơn pla 3 ektar đang tơbâo ƀơi kual lŏn prong mơ̆ng plơi Bờ. Pơ ala kơ truh bơyan koh tơbâo khom apah mơnuih koh tơbâo kah hăng hlâo lĕ, 2 thun hăng anai, anom pơhrui blơi tơbâo hmâo djru laih neh wa yua măi koh tơbâo tañ, koh er phun tơbâo tơpă hăng dưm kơnar. Tơbâo dưi pơgiăng truh sang măi hmao tlôn, pơhlôm dô̆ asăt hăng klă hiam hloh. Ăt tui hăng amai Sách mơn, bruă koh tơbâo hăng măi hmâo pioh glăi kơ đang tơbâo sa mrô hla dưi mah añĕ, jing kơnok klă kơ bơyan tơdơi.

 “Hlâo adih pla tơbâo ăt koh hăng gă, apah mơnuih mă bruă, samơ̆ mơ̆ng hrơi ba măi koh tơbâo neh wa plai ƀiă glêh glar lu biă. Dưm măi koh ƀơi glông tơbâo koh giong lăng hiam biă, djah pioh glăi ƀiă, rok ăt dưi yuă mơn anun neh wa plai ƀiă pran mă rok lu biă”.

Ơi Đinh Văn Thinh, Khua Grŭp đang tơbâo prong plơi Bờ brơi thâo, neh wa amra dưi ngă đang tơbâo prong lĕ gơnang kơ tơlơi gum djru phun mơ̆ng Rơwang bruă hrŏ trun ƀun rin kơjăp phik kual Dap Kơdư mơ̆ng thun 2017. Hơdôm mơnuih pla tơbâo amăng hơdră anai kah hăng abih bang lĕ mơnuih ƀun rin, hmâo lŏn samơ̆ hơdôm djuai kơtor rơtă kiăng lŏn pơplih klă ƀiă, tơbâo pioh djuai, hơdră pla hăng dưi hmâo bơnah blơi pơkôl pơhrui blơi abih bang lơm truh hrơi koh tơbâo, tui anun mơn lơm anun neh wa ăt dô̆ djưng djư mơn yua kơ huĭ gum hrŏm pơlir hơbit amra lup lăp anun kơnong hmâo 20 bôh sang gum hrŏm. Jai tơdơi anai, bôh tơhnal hăng tơhnal klă mơ̆ng đang tơbâo prong dưi ngă tui, ră anai hmâo truh 80 bôh sang anô̆ djuai ania Bahnar ƀơi plơi Bờ gum hrŏm pla tơbâo hăng abih bang prong truh 150 ektar. Ơi Đinh Văn Thinh brơi thâo:

 “Hơdôm hrơi kâo gum hrŏm ngă đang tơbâo lĕ ƀu hmâo lu neh wa gum hrŏm kah hăng ră anai ôh yua kơ djop mơnuih huĭ kơ hơdră mă yua măi, ƀudah nua sĭ ƀiă. Tui anun mơn ƀơƀrư̆ hơdôm bôh sang anô̆ ba jơlan hlâo ngă hăng hmâo prăk pơhrui glăi hơđong lĕ neh wa ƀuh ƀơi mơta pô anun ăt pơsit pran jua pơplih hơdră hơdai nao pla tơbâo. Hơdôm bôh sang anô̆ gum hrŏm pla tơbâo hăng nua sĭ hơđong kah hăng ră anai lu hloh lu wot biă bơhmu hăng pla hơbơi plum kah hăng hlâo adih, tơlơi hơdip mơda đĭ gŏ amŏ ƀuh rơđah biă”.

Kbang lĕ sa amăng hơdôm đang tơbâo prong hloh ƀơi tơring čar Gia Lai hăng lŏn pla prong năng ai ñu 10.000 ektar. Lu thun hăng anai, anom pơhrui blơi tơbâo kơ neh wa ƀơi anai – Sang măi pơkra sik An Khê hmâo djru mơnuih pla hăng hơdră mă yua măi mok ƀơi đang tơbâo prong pioh đĭ tui rơnoh tơbâo pơhrui, mrô sik ƀơi sa anih pla pioh đĭ dong prăk pơhrui glăi kơ mơnuih pla tơbâo, pơjing kual pla kơjăp sui thun kơ sang măi. Ơi Nguyễn Hoàng Phước, Kơ-iăng Khua Sang măi pơkra sik An Khê brơi thâo:

 “Lơm pơjing đang pla prong lĕ sang măi pơkra sik An Khê hmâo laih hơdôm hơdră hrŏ trun prăk mă yua kơ hơdôm grŭp sang anô̆ gum hrŏm amăng đang pla prong mơ̆ng 3% truh 10% tui hluai kual lŏn pla. Sang măi hmâo jơlan gah pơsit pơđĭ tui rơnoh mơ̆ng 20 rơbâo truh 25 rơbâo tơn tơbâo sa hrơi, yua anun yơh tơlơi anun mơnuih mă bruă jai hrơi jai ƀiă hăng sang măi amra đing nao lu jơlan hơdră mă yua đang pla prong. Kiăng dưi ngă tơlơi anun, rơngiao kơ jơlan hơdră tuh pơplai ƀu yap kơmlai lĕ rim thun sang măi kơsem min hrŏ trun dong prăk mă yua kơ rim bruă mă mơ̆ng bruă kai ƀưa, pla... truh kơ koh tơbâo kơ mơnuih pla, pơhlôm djru gơñu hơđong pran jua gum hrŏm ƀơi kual đang pla prong ba glăi bôh tơhnal lu hloh”.

Pok pơhai mơ̆ng thun 2017, truh ră anai, tơring glông Kbang hmâo pơjing 8 blah đang pla tơbâo prong hăng kual lŏn prong rơbêh kơ 500 ektar hăng giăm truh 500 bôh sang anô̆ gum hrŏm, amăng anun, pơlir hơbit đang tơbâo prong hmâo giăm truh 90% mrô sang anô̆ djuai ania Bahnar gum hrŏm. Hơdôm kual đang hmua rơnuk anai glăk prong tui ƀơƀrư̆ ƀơi tơring glông kual ataih mơ̆ng tơring čar Gia Lai, kiăo tui anun, ƀu pơdơi pơđĭ tui bôh thâo bruă ngă đang hmua mơ̆ng neh wa hơdôm bôh plơi pla, pơjing bruă bơwih ƀong kơjăp sui thun./.