Ƀơi tơring glông Đăk Hà, tơring čar Kon Tum, hơdôm bôh sang anô̆ hmâo lŏn pla glăi kơ phê kiăng lu ia pruih lĕ kah hăng dô̆ hăng dlông anga apui yua kơ ayuh hyiăng pơ-iă hang mơ̆ ia pioh pruih lĕ kơƀah. Ƀu djop ia pruih, pơ-iă hang lĕ ƀu hơđong anun đang kơ phê pla glăi mơng thun tal 2 truh thun tal 5 mơng sang anô̆ amai Nguyễn Thị Hồng, Thôn 2, să Hà Mòn krô hĭ than, hlung hla. Amai Hồng brơi thâo, kiăng pơtlaih brơi đang kơ phê, sang anô̆ khom apah abih bang, kơnong kơ đing ia dlông giăm truh 1.700 m kah mơng truh pơ̆ dơnao ia sang anô̆ dưi rơkâo mă mơ̆ ia pioh pruih lĕ ƀu hmâo lu ôh:

 “Hơdôm bôh sang anô̆ kah hăng ƀing gơmơi anai lĕ ƀơi tơkai ia khom tơguan arăng pruih hlâo. Tơjuh, dua rơpăn hrơi kah mơng truh pơ̆ ƀing gơmơi, lom anun kơ phê gliu hla laih. Đang kơ phê kâo anai juăt ñu 20 hrơi truh 25 hrơi khom hmâo ia pruih sa wot pioh pơhlôm hmâo bôh ăt kah hăng phun mơ̆ truh ră anai lĕ sa blan laih. Kơƀak ia ƀu dưi rơkâo ia ôh pioh pruih anun kơ phê krô kreñ abih. Ră anai puih kơnong kơ rông phun ñu đôč ƀu čang hmâo bôh ôh, ƀuh brŭ hăng hlung abih laih”.

Să Hà Mòn, tơring glông Đăk Hà ră anai hmâo abih bang 440 ektar đang kơ phê pla glăi. Amăng anun, lŏn pla mơng mơnuih ƀon sang lĕ 173 ektar hăng mơng Sang bruă kơ phê Đăk Uy rơbêh kơ 270 ektar. Ơi Trịnh Văn Hân, Kơ-iăng Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang să Hà Mòn, tơring glông Đăk Hà brơi thâo, hăng kual lŏn pla glăi kơ phê, truh mông anai mơnuih ƀôn sang glăk pruih ia tal 6. Tơlơi kơƀah ia pruih hrom hăng ayuh hyiăng pơ-iă ƀu hơđong ngă sat rah bruă bơwih ƀong kơ mơnuih pla kơ phê laih anun pioh glăi anô̆ sat kơ đang pla rah:

 “Sa dua lŏn ia ataih mơng dơnao bơnư̆, ƀơi tơkai hnoh ia ƀu hmâo ia anun mơnuih ƀôn sang khom pruih ia ataih biă. Măi dui, pơtrut đing ia mơng 1.200m truh 1.500m. Djơ̆ anô̆ ñu giăm truh 2km tơnap biă. Lu đang pla krô kreñ hla hăng amra bơdjơ̆ nao prong truh bôh kơ phê, amra brŭ hĭ lu”.

Ră anai hơdôm ring bruă dơnao ia, bơnư̆ hnoh ia ƀơi tơring glông Đăk Hà, tơring čar Kon Tum ƀu dưi pơđoh pruih dong tah kơ đang kơ phê pla glăi ƀơi hơdôm bôh să: Hà Mòn, Đăk Mar hăng tơring kual Đăk Hà, tơring čar Kon Tum.

Lom anun, ƀơi kual Yŭ Kơdư, pơ-iă hang sui hrơi bơdjơ̆ nao prong laih lŏn ngă hmua pơdai hăng phun bôh troh. Sang anô̆ ayong Hà Duy Thành ƀơi ƀôn Nong Ảng, să Chiềng Ngần, plơi prong Sơn La, tơring čar Sơn La hmâo rơbêh kơ 2.000 met kơ rê pla bôh jơmâu hậu hăng phun bôh pơ-ô̆. Djơ̆ hrơi phun bôh pơ-ô̆, bôh jơmâu hậu bluh bơnga, hơdai bôh, samơ̆ adai phang khôt, pơ-iă hang kơtang sui hrơi ngă bơnga hlung hĭ.

 “Dong mơng Tết truh ră anai phrâo hmâo hơjan mă mơng 1 – 2 wot, mrô ia hơjan ăt ƀu lu mơn anun phun ƀu hmâo ia lu ôh; hloh kơ anun dong pơ-iă kơtang sui hrơi, adai pơ-iă hang ba truh phun pla ƀu dưi hơdai bôh hăng krô, gliu hĭ, djai krô than mơda hăng bơnga phun pla”.

Ƀơi tơring glông Phù Yên – anih anom hmâo hmua pơdai prong hloh tơring čar Sơn La, khă hơdôm jơlan gah pơgang pơgăn kơƀah ia dưi pok pơhai klă; samơ̆, anô̆ bơdjơ̆ nao mơng pơ-iă hang hăng ƀu hmâo hơjan sui hrơi ngă laih giăm truh 7 ektar hmua pơdai kơƀah ia, amra rơngiă pưh tơngan. Tơdah hơdôm hrơi pơ̆ anăp ăt ƀu hmâo hơjan dong, kual lŏn ngă hmua pơdai kơƀah ia amra đĭ truh 70 ektar. Kiăng pơtlaih brơi kơ hmua pơdai glăk kơƀah ia, mơnuih ƀôn sang hơdôm bôh plơi hơdip rôk tui kual dơnao ia pơkĕ apui lơtrik Hòa Bình yua măi ƀô̆p ƀô̆p ia mơng hlung dơnao ia nao pơ̆ hơdôm blah hmua pơdai giăm ia krông hăng čang rơmang dưi pơtlaih brơi kơ hmua pơdai. Ơi Cầm Văn Chiêng, Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang să Tường Tiến, tơring glông Phù Yên brơi thâo:

 “Pơkă lăng hlâo ayuh hyiăng phang khôt 2 blan đôč, samơ̆ bôh nik ñu truh ră anai truh blan tal 3 laih anun tơnap tap biă. Hơdôm anih hơpă ƀu dưi pla kah hăng phun hơbơi plum, phun kơtor lĕ khom pơdơi hĭ kiăng tơguan ia hơjan truh kah hăng mơng dưi ngă”.

Pơ-iă hang kơtang, ayuh hyiăng hang kơtang, hmâo anih đa đĭ mơng 40-42 đô̆ C hmâo bơdjơ̆ nao prong laih bruă đang hmua, đang kyâu mơnuih ƀôn sang. Ră anai ia hmâo ƀơi 83 bôh dơnao ia kŏng amăng tơring čar leng kơ akă truh ha mơkrah; lu dơnao kŏng ia prong ƀu pơhlôm bruă puih ia kơ đang hmua. Ơi Trần Dũng Tiến, Kơ-iăng Khua Gơnong bruă đang hmua hăng pơđĭ kyar ƀôn lan tơring čar Sơn La brơi thâo:

 “Gơnong bruă hmâo pơtô brơi laih neh wa, bĕ bruă rah pla amăng hơdôm hrơi ƀu lăp, ngă rơngiă đôč pơjeh pla, khom tơguan truh hrơi lăp djơ̆, kơnong kơ kual dưi gơgrong ia yua dưi rah pla hluai tui hnoh ia, pruih pơđoh amăng hmua. Bơ̆ sui thun, amra kơsem min dong kiăng ruah mă hơdôm djuai phun pla, hlô rông lăp djơ̆, biă ñu hơdôm pơjeh pla dưi gơgrong hăng kơƀah ia kiăng tơjŭ pla”.

Ră anai hơdôm gơnong bruă tơring čar Sơn La glăk pơtô brơi klă mơnuih ƀôn sang pok pơhai hơdôm bruă bơwih brơi phun pla, hlô rông amăng tơlơi kơƀah ia sui hrơi. Hrom hăng anun pel ĕp, hơkrŭ pơsir kual lon pla hơdôm phun pla răm rai hăng pơplih pơjeh, bơyan pla, ƀu pioh lok glăi anô̆ răm rai amăng hơdôm thun tô̆ tui./.