Rơbêh 20 thun rơgao rông hni, ayong Vũ Hữu Cường, ƀơi să Čư̆ Suê, tơring glông Čư̆ M’gar, tơring čar Dak Lăk ăt găn rơgao lu tơlơi tơnap tap mơn. Tui hăng ayong Cường, dua thun hăng anai, bruă rông hni bưp lu tơlơi tơnap yua nua rơgêh, mơnuih blơi aset mơn. Yua hnun, kiăng ba tơlơi bơwih ƀong găn rơgao tơnap tap, rơngiao kơ ĕp anih blơi amăng dêh čar, bruă ĕp anih blơi hni či rông pơhlôm hơmâo ia hni jơman, hơdjă jing tơlơi mơ̆ sang anŏ ñu kơđiăng nao:
“Bruă rông hni yôm hloh lĕ khŏm hơdjă, rơgoh, mơng kơthung rông truh kơ gơnam pioh ia hni, khŏm hơdjă, rơgoh, huăi hơmâo ia jrao pơgang phun pla, khut khăt ƀu dưi brơi ƀong ia jrao pơgang. Ta tơbiă gah rơngiao ngă bruă ta črâo brơi, pơtă pơtăn tong ten kơ hơdôm kual ngă hmua prong, kual plơi pla arăng pruih ia jrao đơr hơr, hlâo či pruih, pruih giong ƀhiao baih ta nao jing ñu plai mơn hơmâo jrao măt”.
Tui hăng ayong Vũ Nam Trường, ƀơi tơring glông Čư̆ M’gar, amăng blan 3, blan 4 jing hrơi blan hni ñu hơmâo lu ia hni hloh, ia hni amăng bơyan anai ăt jơman hloh mơn. Ayong Trường brơi thâo, bruă rông hni kiăo tui adai mơn, amuñ rơngiă soh sel, anun jing tơdah kiăng rông hni, pô rông hni khŏm pioh pran jua, pioh prăk kăk, amăng anun boh thâo kĭ thuâ̆t hăng pran jua hor kơ bruă jing tơlơi yôm hloh.
“Amăng mông mă ia hni khŏm kiăo tui ayuh hyiăng mơn. Tơdah hơjan prong ta khŏm krư̆ hĭ laih anun pơdơi hĭ kiăng hrơi tơdơi mơng dưi mă, tơdah hơjan anet lĕ ta brơi pơdơi amăng ha mơkrah mông, sa mông thơ, giong anun kah mơng pŏt glăi, ƀu brơi ñu pơrơpuk nao rai ôh. Adai pơ-iă, ayuh hyiăng găp ƀrô jing mă ia hni klă hloh”.
Ăt hơmâo hrơi blan rông hni sui rơbêh 20 thun, tui hăng amai Vũ Thị Kim Thi, ƀơi thôn 1, să Băng Adrênh, tơring glông Krông Na, kiăng ia hni jơman, hơdjă lĕ rim bơyan ñu amra pơkra anih rông ƀơi lu anih phara. Bơyan bơnga vải lĕ ñu ba nao rông pơ tơring čar Bắc Giang; bơyan bơnga kơsu ba nao pơ tơring čar Bình Phước, Gia Lai hăng bơyan bơnga kơphê lĕ ba glăi pơ Dak Lăk. Amăng anun, ia hni bơnga kơphê hăng bơnga vải hơmâo mơnuih amăng dêh čar ta amuaih blơi biă yua hnun amai Thi pioh sĭ amăng dêh čar. Ia hni bơnga kơsu ñu phĭ phit phit hơmâo dêh čar tač rơngiao amuaih blơi hloh anun pioh sĭ kơ čar rơngiao:
“Kiăng hơmâo hruh hni tui anai ƀu amuñ ôh, bơyan ƀơi lĕ hơmâo ia hni bơyan anun. Jing bơyan kơphê lĕ kâo mă hni bơnga kơphê hăng bơyan bơnga vải lĕ hơmâo ia hni bơnga vải, bơnga boh ƀrô yuan lĕ kâo mă ia hni boh ƀrô yan, bơyan ƀak ha lĕ kâo nao pơ kual kơdư mă ia hni ƀak ha. Kâo kiăng gơnam pơkra rai lêng kơ hơdjă”.
Ƀơi Dak Lak hơmâo lu sang anŏ rông hơni hăng anai lĕ tơring čar rông hơni pơđĭ kyar hloh amăng đơ đam dêh čar. Hrŏm hăng anun bruă rông hăng mă ia hơni, djă pioh ia hơni lăp djơ̆ lĕ tơlơi kiăng hloh, kiăng kơ djă pioh ia hơni brơi kơ sui ƀiă, pơhlôm klă hloh lơ̆m sĭ brơi abih bang mơnuih hăng anom bơwih ƀong sĭ mơdrô. Mông bơră ruai kiăo tui anai hăng ơi Trần Ngọc Sơn, Kơ-iăng khua anom bruă wai lăng rông hlô mơnong tơring čar Dak Lak amra lăi pơthâo dong kơ hơdôm tơlơi lơ̆m mă ia hơni hăng djă pioh ia hơni brơi kơ klă hloh.
- Ơ ơi, kiăng dưi mă lu ia hơni hăng pơhlôm hiam hơdjă hloh, mơnuih rông hơni kiăng ngă hiưm pă ñu?
- Ơi Trần Ngọc Sơn: Kiăng mă ia hơni hiam hơdjă hloh mơnuih rông hơni kiăng răng kơđiăng: Blung hlâo, mơnuih rông hơni kiăng ngă tui hơdră wai lăng hơni pơhlôm brơi gơnam ƀong djop, hiam hloh. Tal dua lĕ kiăng pơgang kman lăp djơ̆ kiăng kơ pơhlôm hơni hiam hloh. Hlâo kơ mă ia hơni kiăng kiăo tui lăng tong ten, ba nao hruh hơni ƀơi anih gêh gal hloh hơmâo lu phun kyâo bluh bơnga kiăng kơ hơni dưi hyu hrĭp hăng sit biă ñu ataih mơng anih hơƀak jrak kar hăng anih tuh asuk ruk, ia ƀâo brŭ ƀơi hơdôm drông war rông hlô mơnong, amăng anun đing nao kual mơ̆ mơnuih ƀon sang glăk pruih jrao pơgang phun pla.
- Kiăng pơhlôm klă hloh lơ̆m mă ia hơni, djet ia hơni hăng pơhlôm brơi hiam hơdjă, ta kiăng ngă hiưm pă ñu, ơ ơi ?
- Ơi Trần Ngọc Sơn: Kiăng pơhlôm brơi ia hơni djơ̆ hăng tơlơi rơkâo ia hơni hiam hơdjă, bruă kuar mă ia hơni hăng pơhlôm brơi hiam hơdjă kiăng đing nao hơdôm tơlơi tui anai: Blung hlâo lĕ gơnam dưm ia hơni brơi rơgoh amra pơhlôm brơi ia hơni hơdjă. Dua dong lĕ mơnuih kuar mă ia hơni kiăng buh sum ao agaih rơnăk. Kơ hrơi mông mă ia hơni tui ƀing gơmơi, klă hloh lĕ neh met wa mă ia hơni lơ̆m hơni pok 100% ƀudah ƀiă biă mă ñu 70% kiăng pơhlôm brơi klă hloh. Kơ bruă kuar mă ia hơni neh met wa kuar mă ia hơni gap ƀrô kiăng pơhlôm hŭi ia hơni kơjrač hyu amăng kơthung, samơ̆ ăt ƀu dưi hmar đơi yua tơdah kuar hmar đơ boh ñu amra lê̆ trun amăng ia hơni, tơlơi anai amra ngă ia hơni ƀu hiam. Sa tơlơi dong neh met wa kiăng đing nao lơ̆m kuar mă ia hơni lĕ kiăng pơgăn sir ƀơi anih kuar mă ia hơni kiăng pơhlôm brơi hơdjă kah hăng huăi ƀuh ruai djam. Kơ bruă djă pioh neh met wa mă yua hơdôm gơnam dưm ia hơni rơgoh hơdjă, anăm dưm amăng kơthung kyâo, anăm dưm ƀơi anih pơ-iă. Neh met wa kiăng dưm ƀơi anih rơ-ơ̆ mơng 18 truh pơ 25 độ C lĕ lăp djơ̆ hloh.
- Sa tơlơi sit nik lĕ lơ̆m ba hơni hyu hrĭp mă ia hơni gah rơngiao amuñ ngă hơni amra hrĭp mă sa, dua phun kyâo bluh bơnga arăng pruih ia jrao pơgang phun pla, tơlơi anai amra ngă ia hơni ƀu hiam ôh. Yua anun ngă hiưm pă kiăng kơ bĕ hĭ hơdôm tơlơi anai, ơ ơi ?
- Ơi Trần Ngọc Sơn: Bruă anai tui kâo pơmĭn kiăng pơsir hĭ ha amăng plĕ, gah anom bruă kơnuk kơna hăng anom bơwih ƀong sĭ mơdrô, ƀing gơmơi kiăng kơtưn pơtô pơblang, lăi pơthâo neh met wa hơdư̆ biă pruih ia jrao pơgang phun pla. Dua dong lĕ anom bơwih ƀong sĭ mơdrô hăng kơnuk kơna kiăng ngă tui hơdôm hơdră boh thâo kiăng pel ĕp ia hơnai tañ hloh kiăng ĕp ƀuh ia hơni hơmâo lu ia jrao pơgang phun pla, lăp djơ̆ lui hĭ ia hơni ƀu pơhlôm hiam hơdjă, ƀu pơhlôm mơnong ƀong huă hơdjă tui tơlơi pơkă mơng kơnuk kơna. Gah ƀing mơnuih rông hơni kiăng kiăo tui lăng tong ten, thâo ĕp anih dưm hruh hơni, ƀơi anai hlâo anun huăi pruih ia jrao pơgang phun pla ƀudah glăk prap lui pruih pơgang phun pla kiăng kơ ĕp anih pơkŏn dong kah pơhlôm ia hơni hiam hơdjă.
- Hai, bơni kơ ih hŏ!
Viết bình luận