Bruă djru braih kơ sang anô̆ gum hrŏm pla kyâo bơwih ƀong huă hăng pơlar đang kyâo gah rơngiao kơ mă kyâo ƀơi tơring čar Kon Tum ră anai ăt akă dưi ngă tui mơn. Anai lĕ tơlơi dưi hmâo khua pơ ala Khul khua pơ ala mơnuih ƀôn sang tơring čar Kon Tum tal 12 đing nao, tơña amăng Tal jơnum lok 7 glăk pơphun ƀơi plơi prong Kon Tum. Khua pơ ala Ka Ba Thành, Khua git gai Ping gah tơring glông Tŭ Mrông pơdah bơngot pran jua, yua kơ hơdră bruă anai gah Rơwang bruă 3 Jơlan hơdră pơkă mơ̆ng lŏn ia pơđĭ kyar bơwih ƀong – mơnuih mơnam kual neh wa djuai ania ƀiă hăng kual čư̆ siăng, ră anai tơring čar ăt akă dưi ngă tui mơn:

“Hơdră anai rơwang mơ̆ng thun 2021-2025 ră anai giăm abih thun 2024 laih mơ̆ hơbin mơ̆ng ngă tui? Kâo rơkâo đing nao črâo ba bôh yôm anai pioh kơ neh wa djuai ania ƀiă hăng sang anô̆  neh wa djuai ania Yuan tơnap tap hmâo tơhnal gal čơkă mă hơdră bruă gum djru hăng hơdră bruă anai mut amăng tơlơi hơdip mơda”.

Thun 2024 lŏn djru pla kyâo mơ̆ng tơring čar Kon Tum tui kơčăo bruă lĕ rơbêh kơ 2.100 ektar hăng tơlơi kiăng djru braih kơ sang anô̆ gum hrŏm pơgang, pla kyâo lĕ rơbêh kơ 1.000 tơn braih. Tui hăng ơi Nguyễn Hữu Tháp, Kơ-iăng Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar Kon Tum, bôh than akă dưi ngă tui lĕ hơdôm tơlơi gun bơdjơ̆ nao tơlơi pơkă amăng Mơta tơlơi 22, Tơlơi pơhing mrô 12 lơ 20/9/2022 mơ̆ng Ding jum đang hmua hăng pơđĭ kyar ƀôn lan dêh čar:

“Tơlơi gun ƀơi anai lĕ, ră anai akă hmâo pơkă rơđah pơsit rơnoh djru braih tui kual lŏn, mrô mơnuih lăp djơ̆ hăng bôh nik ƀơi anai. Akă hmâo tơlơi pơkă kơ ƀirô hmâo tơlơi dưi pơsit rơwang bruă pha brơi braih pơgang hăng pơlar glai klô. Akă hmâo tơlơi pơkă gưl hmâo tơlơi dưi lăi pơthâo nua braih ƀơi gưl tơring čar, gưl tơring glông, plơi prong hăng ƀirô lăi pơthâo”.

Bơdjơ̆ nao truh hơdôm tơlơi gun phrâo lăi anun, dưi thâo tơring čar Kon Tum hmâo laih lu hră pơ-ar lăi pơthâo glăi hơdôm Ding jum, Gơnong bruă dêh čar rơkâo pơtô brơi kiăng pơtlaih. Khă hnun hai truh ră anai hơdôm Ding jum, Gơnong bruă ăt akă hmâo pơtô ba rơđah mơn anun tơring čar akă dưi ngă tui hơdră bruă djru braih kơ sang anô̆ gum hrŏm pla kyâo bơwih ƀong huă hăng pơlar glai kyâo gah rơngiao kơ mă hnal kyâo. Lu tơlơi gum pơhiăp mơ̆ng khua pơ ala Khul khua pơ ala mơnuih ƀôn sang tơring čar lăi lĕ, bruă hơdră pơtrun, hơdră bruă hmâo samơ̆ kaih mut amăng tơlơi hơdip mơda glăk bơdjơ̆ nao truh tơhnal pơkă pơđĭ kyar bơwih ƀong – mơnuih mơnam ăt kah hăng bruă pơplih phrâo tơlơi hơdip mơda mơnuih ƀôn sang.

Ăt amăng Tal jơnum mơ̆ng Khul khua pơ ala mơnuih ƀôn sang tơring čar Kon Tum anai mơn, tơlơi sang anô̆ djuai ania ƀiă lŏn dô̆ hăng lŏn ngă đang hmua glăk ngă hang tơngia mông bơkơtuai. Lu tơlơi gum pơhiăp mơ̆ng khua pơ ala lăi lĕ, hmâo rơnoh hleh hloh prong kơplah wah tơlơi lăi pơthâo glăi hăng bôh nik tơlơi hơdip mơda mơ̆ng mơnuih ƀôn sang. Tui tơlơi lăi pơthâo glăi mơ̆ng Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar Kon Tum, pơkă hlâo amăng 6 blan akô̆ thun 2024, mrô sang anô̆ djuai ania ƀiă mơ̆ng tơring čar hmâo lŏn dô̆ hăng lŏn ngă đang hmua leng kơ hmâo 99,3%. Samơ̆ yă Phan Thị Thủy, Khua Grŭp bôh thâo - mơnuih mơnam pơdah pran jua akă rơđah kơplah wah mrô čih hăng bôh nik tơlơi hơdip mơda mơ̆ng mơnuih ƀôn sang:

“Bôh nik glăk pơphun, sa bôh sang dô̆ hmâo 2, 3 bôh sang anô̆ amăng anun. Ăt kơnong kơ ƀong huă, dô̆ ngui đôč mơn ƀu djơ̆ yua kơ ƀu hmâo lŏn ngă đang hmua mơn. Lăi biă ñu lĕ tui anun. Khom pơmin lăng hiưm hơpă pioh pơsir sa črăn, tơdah ƀu tui anun dơnong kơ tui hơdôm mrô lĕ ăt tơnap mơn”.

Khua pơ ala Khul khua pơ ala mơnuih ƀôn sang tơring čar Kon Tum lăi lĕ, bruă pơsir tơlơi kơƀah lŏn dô̆, lŏn ngă đang hmua kơ sang anô̆ djuai ania ƀiă ƀu kơnong kơ sang anô̆ ƀun rin hơđong tơlơi hơdip mơda ôh mơ̆ đĭ dong tơlơi đăo kơnang kơ bruă git gai mơ̆ng Ping gah, Kơnuk kơna; djru kơtưn đĭ, hơkrŭ đĭ pran gum hrŏm hơbit djuai ania, djă kơjăp tơlơi rơnuk rơnua kơđi čar, hơđong pơhlôm mơnuih mơnam kual djuai ania ƀiă, kual guai dêh čar mơ̆ng lŏn ia. Yua anun, bruă ngă tui hơdră bruă anai kiăng pơhlôm djơ̆, tơpă hăng tơlơi hmâo sit. Khua pơ ala Xiêng Thanh Phúc tơpă ară lăi, ñu ƀu hmâo tơlơi đăo kơnang kơ mrô đơ đam tơring čar kơnong kơ dô̆ giăm 1% mrô sang anô̆ djuai ania ƀiă kơƀah lŏn dô̆ hăng lŏn ngă đang hmua ôh:

“Kâo ƀu tui ôh mrô anai. Tơlơi pơmin mơ̆ng kâo ƀuh akă ƀu đăo tui ôh, ƀuh ñu ƀu rơđah ôh. Bôh nik ƀing ta ƀuh kual neh wa djuai ania ƀiă nao pơ̆ hơpă leng kơ ƀuh kơƀah lŏn dô̆. Laih anun lŏn ngă đang hmua lu biă. Wot đơ đam plơi Nông Nội, plơi hmâo tơlơi gal hloh să Đăk Nông lĕ ăt hmâo lu sang anô̆ kơƀah lŏn dô̆, lŏn ngă đang hmua mơn. Ƀing ta ngă hiưm hơpă ƀing ta nao truh mrô hmâo tơpă sit”.

Tơlơi pơhing mơ̆ng gơnong bruă apăn tơring čar Kon Tum brơi ƀuh, rơbêh kơ 20 thun rơgao ngă tui hơdră pơtrun, hơdră bruă mơ̆ng Ping gah, Kơnuk kơna, tơring čar hmâo djru laih lŏn dô̆ hăng lŏn ngă đang hmua brơi rơbêh kơ 16.100 bôh sang anô̆ djuai ania ƀiă. Ră anai, đơ đam tơring čar dô̆ giăm truh 3.900 bôh sang anô̆ djuai ania ƀiă hăng ƀu hmâo lŏn dô̆, lŏn ngă đang hmua./.