Ƀơi hơdôm tơring čar kual Dap Kơdư, sit truh hrơi huă pơsat ơi yă phun kơ lŏn ia rĭm thun, mah ƀu hơmâo anŏ gêh găl nao tơl Phú Thọ čuh  ñang h’ŭ kơ ơi pơtao Hùng ôh, rĭm mơnuih ƀôn sang lêng kơ hơmâo lu bruă mă pơdah rai  pran jua hơdor glăi hrơi huă pơsat ơi yă đưm kơ lŏn ia pơphun ƀơi plơi pla pô mơtam.

Jing sa tơlơi juăt yơh, sit truh lơ 10/3 blan tơƀang rĭm thun, yă Tạ Thị Ka, dŏ pơ phường Thống Nhất, plơi prong Ƀuôn Ma Thuôt nao yơh pơ pra yang Đình Lạc Giao, plơi prong Ƀuôn Ma Thuôt jơnum hrom huă pơsat ơi pơtao Hùng. Yă Tạ thị Ka brơi thâo, ñu plơi pla phun pơ Hưng Yên adih, nao dŏ hơdip mơda ƀơi tơring čar Dak Lak giăm 50 thun hăng anai. Hơdôm thun hlâo adih dŏ čơđai, dŏ dra ñu glăi pơ plơi pla Phú Thọ huă pơsat ơi yă dêh čar. Samơ̆ 10 thun giăm anai,  ñu jơnum hrom ƀing tha rơma juăt h’ŭ ƀơi pra yang Đình Lạc Giao. Yua kơ anun, giăm hrơi huă pơsat, bruă prăp lui apui diăn, rơ-i dưm mơnong ƀong huă jai dik dăk hloh.

“Kâo ƀuh arăng prăp lui ngă yang tơpă, pran jua pơpŭ sit nik laih anun ƀuh abih bang mơnuih ƀôn sang nao jơnum ngă yang lêng h’ŭ glăi kơ hrơi huă pơsat ơi yă dêh čar, prăp lui tơpă pơdah pran jua pơpŭ sit nik hăng giong ngui ngor mơak. Abih bang mơnuih ƀôn sang hok mơak kiăng ĕp anih ngă yang h’ŭ glăi kơ ơi yă dêh čar, glăi pơ anih pơsat phun ơi pơtao Hùng pioh nao čuh ñang hơdor glăi bơngăt jua ơi yă”.

Ƀơi anih gru grua dêh čar pra yang Đình Lạc giao, rĭm thun sit djơ̆ hrơi blan huă pơsat pơtao Hùng dưi pơphun ngă yang prong biă mă hơmâo khua mua tơring čar, djop gơnong bruă hăng djop mơnuih ƀôn sang ngă hrom. Rĭm čô mơnuih ƀôn sang h’ŭ pran jua čuh ñang, iâu lăi bơngăt jua ơi yă pơtao đưm dêh čar anun lĕ pơtao Hùng Vương. Nao jơnum ngă lơphet hrom hơmâo amai Nguyễn Ngọc Hà, dŏ ƀơi phường Thống Nhất, plơi prong ƀuôn Ma Thuôt lăi:

“Huă pơsat pơtao Hùng lơ 10/3 blan tơƀang hăng kâo lĕ sa čô hlăk ai mut phung, tơdăm dra amăng plơi prong Ƀuôn Ma Thuôt kâo hok mơak biă mă, pơ ư ang mơ̆n dưi rai jơnum. Mơ̆ng anun, ƀing gơmơi dưi hơmâo mông gêh găl sem lăng gru grua đưm mơ̆ng djuai ania Việt Nam, laih dơ̆ng ăt jing sa tơlơi gêh găl pioh kơ ƀing gơmơi ngă hrom gru grua hiam mơnuih mơnam djru hrom pơđĭ tui lu hloh gru grua hiam djuai ania Việt Nam”.

ƀu kơnong ƀơi Dak Lak đôč ôh, hơdôm tơring čar amăng kual Dap Kơdư, ngă yang huă pơsat ơi pơtao Hùng Vương dưo pơphun tơpă arăng hăng pơpŭ pơyôm biă mă. Ƀơi tơring čar Lâm Đồng, mơ̆ng thun 2002, prang yang Âu Lạc dưi man pơdong ƀơi čư̆ Phượng Hoàng,  gah anih anom gru grua jĕ drai ia Prenn, phường 3, plơi prong Đà Lạt, tơring čar Lâm Đồng. Tui hăng amai Phan Thị Thúy Vi, pô lăi pơthâo kơ ƀing tuai hyu ngui ƀơi plơi prong Đà Lạt lăi pơthâo, pra yang anai dưi man pơdong tui hăng gru anih ngă pơsat pơtao Hùng ƀơi Phú Thọ adih mơ̆n pơƀuh rup kah hăng rơman drung, rơmung bôn, ania čơgrai guên anăp nao rai, jing anih pơhưč lu tuai hăng mơnuih ƀôn sang nao h’ŭ huă pơsat ơi yă dêh čar rĭm thun.

“Pra yang gah ngŏ lĕ anih h’ŭ kơ ơi Lạc Long Quân hăng yă Âu Cơ, arăng dưm ƀơi anih dlông hloh, kơdư kơčong čư̆, pơkă hăng jơlah ia rơsĭ dlông truh 1.250 met, rơbat tơkai đĭ nao mơ̆ng yŭ tui boh rơñan truh pơ ngŏ kơčong čư̆ abih bang 630 boh rơñan tủh pơ kơčong čư̆ anăn čư̆ Phượng Hoàng čim grư̆. Tơdơi kơ pra yang gah ngŏ hloh juătw lăi Đền Thượng  trun pơ Đền Trung anih tong yong tơkai čư̆, anih h’ŭ kơ ơi pơtao tal tơjuh hăng trun pơyŭ tơkai čư̆ lĕ đền Hạ, jing pơsat gah yŭ hloh, anih h’ŭ kơ pơtao tal rơnuč mơ̆ng hơdôm rơnuk pơtao Hùng. Pơ anai, anih dŏ ngui, hyu ĕp lăng prong biă mă, juăt pơphun tơlơi ngui ngor tăp pơdai, hroh braih pơkra ƀañ pŏ hla pơtơi, ƀañ čưng ƀañ giầy. Bơ pra yang gah ngŏ dlông hloh sit truh lơ 10/3 lĕ juăt ngă yang čuh ñang h’ŭ kơ hơdôm pơtao rơnuk ană tơčô pơtao Hùng”.

Akŏ thun anai, Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar Dak Lak hơmâo ngă hră rơkâo Khua dêh čar kiăng man pơdong anih pơdong pra yang rup pơsat pơtao Hùng ƀơi kual Dap Kơdư. Tơring čar amra jak iâu mơnuih ƀôn sang djru pơčruh prăk man pơdong pra yang ngă rup pơsat pơtao Hùng ƀơi anih kơčong čư̆ rơhaihn  20 ha, dưm ƀơi čư̆ Mblĭm, gah să Ea Kao, plơi prong Ƀuôn Ma Thuôt hăng să Ea Tiêu tơring glông Čư Kuin. Bruă tuh pơ alin man pơdong pra yang ngă pơsat pơtao Hùng kiăng hơdor tơngia prong prin kơ ƀing ơi yă đưm dêh čar ta hơmâo akŏ pơjing hăng pơđĭ kyar lŏn ia, pơtô hrăm rơnuk ană tơčô mô yâo dĭ da gla kơñ thoâ hơdor tơngia “Ƀong boh hơdor kơ pô pla, mơñum ia hơdor kơ pô klơi”. Laih dơ̆ng bơwih brơi bruă mă jơnum ngă yang bơngăt jua, đăo kơ bơngăt atâo ơi yă djuai ania, sa tơlơi kiăng mơ̆ng lu mơnuih ƀôn sang amăng tơring čar Dak Lak ăt kah hăng amăng djop tơring čar ƀơi kual Dap Kơdư. Ơi Lại Đức Đại, Kơ-iăng Khua Gơnong bruă gru grua boh thâo pơrơguăt drơi jăn hăng tuai čuă ngui tơring čar Dak Lak brơi thâo, anom bruă kơnuk kơna hơmâo lăi glăi tơlơi rơkâo mơ̆ng tơring čar Dak Lak pơdjơ̆ nao hră pơar rơkâo.

“Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar ăt jao kơ gơnong bruă Gru grua boh thâo pơrơguăt drơi jăn hăng tuai čuă ngui pô rơkâo tơlơi pơgôp hiăp djop gơnong bruă, anom bruă bơlăi brơi, kiăng ngă tui dơ̆ng hơdôm bruă tŏ tui pioh man pơdong pra yang rup pơsat pơtao Hùng kual Dap Kơdư ƀơi Dak Lak. Truh ră anai, djop bruă prăp lui hlăk ngă pơgiong tơhnal bruă tuč rơnuč laih tui hăng anom bruă kơnuk kơna dêh čar pơčrâo brơi. Gưl tơring čar lĕ, jơnum giong laih, djop gơnong bruă, sang bruă rơkâo rơkâo glăi tơlơi pơgôp hiăp hăng hơmâo tŭ ư hơdôm yak bruă tŏ tui či rơkâo Khua dêh čar pơsit brơi man pơdong”.

Mơ̆ng thun 2012, Anom bruă UNESCO pơsit tơlơi ngui ngor ngă yang huă pơsat pơtao Hùng jing gru grua hiam bơngăt jua ƀơi Phú Thọ, Việt Nam, kah hăng gru grua hiam mơak pran jua ia rơgơi ană mơnuih mơnam lŏn tơnah. Tơlơi anai, jai ƀuh anŏ yôm pơpŭ bơngăt jua tơlơi đăo yang rơbang atâo ơi yă đưm djop djuai ania Việt Nam yôm biă mă. Tơlơi ngă yang huă pơsat pơtao Hùng jing sa gru grua hiam, tơlơi đăo hiam pran jua thâo hơdor tơngia, lăp pơpŭ mơ̆ng djuai ania Việt Nam. Ăt kah hăng mơnuih ƀôn sang amăng dêh čar ta mơ̆n, hơdôm hrơi hăng anai, mơnuih ƀôn sang ƀơi kual Dap Kơdư anăp nao kơ hrơi huă pơsat ơi bung yă bai phun akha dêh čar hăng pran jua pơpŭ, đăo gưt hơdor tơngia na nao.