Djuai ania Mông ƀơi kual Yŭ Kơdư dêh čar dong mơ̆ng đưm đă ră hlâo hmâo sa phiăn anun lĕ mơnuih djai ƀu brơi pioh mut amăng bông mơ̆ pioh drơi jăn atâo amăng añuai ƀơi krah sang. Anai lĕ sa phiăn juăt sô hơđăp, ƀu kơnong kơ ngă hơƀak ôh mơ̆ ñu dô̆ ngă bơdjơ̆ nao mơnuih amăng sang hăng plơi pla mơnuih mơnam. Kơnung djuai Thào gah djuai ania Mông ƀơi plơi Suối Chín Ván, să Lũng Phìn, tơring glông Đồng Văn, tơring čar Hà Giang lu thun hăng anai hmâo ba jơlan hlâo amăng bruă pơplih phiăn juăt pioh atâo, dưm mơnuih djai mut amăng bông. Anai lĕ sa yak lăp yap ba amăng bruă pơgang tơlơi suaih pral plơi pla hăng pơdah tơlơi pơpŭ pioh kơ mơnuih rơngiă. Ơi Thào Mí Sò, pô thâo rơđah phiăn juăt kơnung djuai Thào Mí ƀơi plơi Suối Chín Ván brơi thâo, kơnung djuai ñu hmâo gơgrong lui mă phiăn juăt pioh drơi jăn atâo ƀơi añuai amăng krah sang lu hrơi. Phiăn jôk atâo ăt pơphun tum djop tui phiăn juăt đưm mơ̆ng djuai ania Mông mơn.

Bruă pơplih anai lĕ bôh tơhnal mơ̆ng tơlơi gir run gum hrŏm kơplah wah gong gai plơi pla hăng tơlơi pơplih klă mơ̆ng mơnuih tha rơma amăng kơnung djuai. Biă ñu, bruă rŏng lui phiăn juăt sô hơđăp hăng hơdai nao phiăn juăt phrâo mơ̆ng kơnung djuai Thào Mí, gah kơnung djuai Thào hmâo pơjing laih phun than klă kơ plơi pla. Amai Hoàng Thị Xiêm, Khua Khul đah kơmơi să Lũng Phìn brơi thâo:

 “Kơnung djuai Thào ƀơi plơi Suối Chín Ván anun lĕ ră anai hmâo mơnuih djai lĕ hmâo dưm mut amăng bông laih. Bơ̆ hơdôm kơnung djuai pơkon khă hmâo lăi pơhing lu laih samơ̆ arăng ăt akă ngă tui mơn, ră anai hơdôm grŭp hyu lăi pơhing ăt glăk pơsur hăng lăi pơhing hyu dong mơn”.

Mơ̆ng ngăn rơnoh tuh pơplai mơ̆ng Rơwang bruă 8, Jơlan hơdră pơkă mơ̆ng lŏn ia pơđĭ kyar bơwih ƀong mơnuih mơnam kual neh wa djuai ania ƀiă hăng kual čư̆ siăng anun Khul đah kơmơi să hmâo pơjing hơdôm grŭp hyu lăi pơhing plơi pla ƀơi abih bang hơdôm bôh plơi pla; mơ̆ng anun hmâo djru pơplih tui tơlơi pơmin hăng pơplih bruă ngă mơ̆ng mơnuih ƀôn sang. Amai Hoàng Thị Xiêm brơi thâo dong:

 “Dong mơ̆ng hrơi grŭp gơmơi pơdŏng hơdôm khul hyu lăi pơhing anun, gơmơi ăt hyu lăi pơhing pơhrua hrŏm mơn amăng hơdôm mông jơnum plơi, bơhmutu ñu ƀơi plơi hmâo hơdôm bôh yôm hơget ƀu mơ-ak amăng mơnuih ƀôn sang anun, ƀudah hơdôm mơta hră pơ-ar črâo ba mơ̆ng să kâo amra nao gum hrŏm hơdôm grŭp lăi pơhing kiăng pơphun jơnum plơi pioh lăi pơhing kơ neh wa mơnuih ƀôn sang”.

Amăng plơi mơ̆ hmâo mơnuih djai thơ grŭp gơmơi kah hăng abih bang leng nao pioh lăi pơhing pơsur neh wa dưm drơi jăn atâo amăng bông laih anun ƀu pioh atâo sui hrơi, ƀu čuh lu hlô mơnong lơm pioh atâo.

Bruă hơdôm bôh yôm pơsur lăi pơhing jing djơ̆ biă hăng tơlơi hơdip mơda neh wa hloh hăng ba glăi bôh tơhnal prong hloh lĕ sa gru nam lăp mơ-ak. Tơlơi anai brơi ƀuh hơdôm grŭp lăi pơhing hmâo thâo hluh hăng thâo tơlơi kiăng, čang rơmang ăt kah hăng hơdôm tơlơi tơnap, tơlơi lông mơ̆ neh wa glăk bưp. Mơ̆ng anun, tơlơi pơhing dưi pôr hyu amuñ thâo hluh, juăt hăng sit nik hloh, djru mơnuih ƀôn sang amuñ ngă juăt hăng mă yua amăng tơlơi hơdip mơda rim hrơi. Ơi Thào Và, Kơ-iăng Khua git gai Ping gah să Lũng Phìn pơsit:

 “Hăng Khul đah kơmơi lĕ bruă lăi pơhing anun ră anai hăng să ăt glăk ngă tui tơlơi pơtrun pơsit 27 mơ̆ng Grŭp mă bruă Ping gah tơring čar Hà Giang mơn, Khul đah kơmơi ăt ngă djơ̆ hăng bruă yôm phăn biă amăng sut lui phiăn sô hơđăp pơdô rơkơi bơnai mơ̆ng muai, agaih anih anom dô̆, laih anun yôm phăn hloh lĕ dưm drơi jăn atâo amăng bông. Bôh yôm anun pioh kơ khul đah kơmơi lĕ hmâo bruă mă yôm phăn biă amăng bruă lăi pơhing”.

Pơwot glăi hăng plơi Suối Chín Ván, đơ đam plơi ră anai hmâo 6 kơnung djuai gah ƀing Mông lĕ Thào, Sùng, Ly, Vàng, Mua hăng kơnung djuai Giàng. Bruă pơplih phiăn juăt đưm mơ̆ng kơnung djuai Thào ƀơi plơi ƀu djơ̆ ngă giong mơtăm ôh mơ̆, khom hmâo tơlơi gir run prong mơ̆ng ping gah hăng gong gai plơi pla; hluai tui lu bruă jơnum pioh pơsur, pơanur hăng pơjing tơlơi djơ̆ pran jua hrŏm amăng plơi pla. Tơlơi anai pơdah rơđah tơlơi gir run hăng pơsit pran jua mơ̆ng gong gai plơi pla amăng bruă sut lui phiăn juăt sô hơđăp, ba hơdôm bôh thâo phrâo truh hăng neh wa djuai ania ƀiă. Hrŏm hăng anun, ăt pơdah mơn tơlơi hrưn đĭ hăng amra tŭ mă tơlơi phrâo mơ̆ng mơnuih ƀôn sang kơnung djuai Thào. Ơi Thào Và brơi thâo dong:

 “Kơnung djuai ăt lăi pơhing mơn, kâo ăt ngă tui mơn. Tui hăng kâo lĕ dưm drơi jăn atâo amăng bông klă hloh. Dưm amăng bông lĕ ñu djă djong. Kơnung djuai Thào lĕ hlơi hlơi leng kơ kiăng ngă tui sôh. Kơnung djuai pơkon lĕ ƀu brơi drơi jăn atâo mut amăng bông ôh. Gơñu lăi hlâo adih ơi yă gơñu ƀu brơi ôh. Ăt čang rơmang mơn hơdôm kơnung djuai anun tơdơi anai brơi dưm drơi jăn atâo amăng bông, ñu hơdjă djong ƀiă”.

Hăng kơnung djuai Thào Mí ƀơi plơi Suối Chín Ván, bruă abih bang hơdôm bôh sang anô̆ amăng kơnung djuai leng kơ tŭ ư hrŏm pơplih phiăn juăt lĕ sa anô̆ pơdah rơđah kơ pran kơtang mơ̆ng tơlơi gum hrŏm hăng pran jua gum hơgôp. Anai lĕ sa tơlơi hrăm tui yôm phăn kơ lu tơlơi gir run pơplih phiăn juăt sô hơđăp, ƀu tŭ yua ƀơi hơdôm bôh kual pơkon. Čang rơmang lĕ hơdôm grŭp lăi pơhing amra ngă tui dong bruă mă mơ̆ng pô, jing glông tô nao rai kơjăp kơplah wah gong gai hăng mơnuih ƀôn sang, djru pơtrut tơlơi pơđĭ kyar bơwih ƀong mơnuih mơnam mơ̆ng kual neh wa djuai ania ƀiă hăng kual čư̆ siăng. Bruă pơphun mông pioh atâo tum djop tui phiăn djuai ania tơdơi kơ hmâo prăp rơmet dưm amăng bông brơi ƀuh lĕ bruă pơplih phiăn juăt ƀu djơ̆ lui hĭ gru grua bôh thâo đưm mơn. Kơđai glăi, ñu dô̆ djru pơgang hăng ngă tui hơdôm nua yôm phiăn juăt đưm klă hiam mơ̆ng djuai ania dong./.