VOV4.Jarai - Ƀu djơ̆ kơnong ngă tui pran gơgrong lĕ mơnuih ngă akŏ, ba gru, pơtrut pơsur neh met wa gum hrŏm pơđĭ kyar bơwih ƀong huă, pơhrŏ trun ƀun rin, ƀing apăn bruă Ping gah ƀơi kual mơnuih djuai ania ƀiă ƀơi Dak Lak ăt jê̆ giăm hăng mơnuih ƀon sang pơsir hĭ abih djop tơlơi gun găn, tơnap tap amăng mơnuih mơnam. Mơng anun, ba glăi tơlơi tŭ ư hrŏm, man pơdong plơi pla thâo gum pơgôp, hơđong, ha pran ba glăi tơlơi đăo gơnang kơplah wah mơnuih ƀon sang hăng Ping gah.

Amăng bơyan anai, neh met wa ƀơi să Ea Tiêu, tơring glông Čư̆ Kuiñ, tơring čar Dak Lak glăk yak nao bơyan pĕ pơhrui tiu. Yua ayuh hyiăng ƀu gêh gal lơ̆m tiu truh bơyan mơboh yua anun thun anai tiu hrŏ trun giăm 30% pơhmu hăng bơyan hlâo anun, samơ̆ mơnuih ƀon sang amăng să ăt čang rơmang nao bơyan tơdơi dong. Yua ră anai ƀu djơ̆ pla kơnong sa phun tiu amăng sui thun đôč ôh, lu mơnuih hơdai nao pla pơplah lu phun kyâo boh troh pơkŏn mơng anun amra hơmâo lu gơnam pơhrui amăng sa blah hmua amăng ha thun. Amăng sa blah hmua, hơdôm thun giăm anai, prăk pơhrui mơng neh met wa hơmâo đĭ mơng 30-40%. Tơlơi hơdip kơ mơnuih ƀon sang hơmâo pơplih mơng anun pơgôp ngă pơhrŏ trun sang anŏ ƀun rin amăng plơi pla. Kiăng kơ ba truh tơlơi anai, hơmâo tơlơi gum pơgôp prong prin mơng ƀing mơnuih apăn bruă Ping gah ƀơi djop plơi pla amăng bruă pơtô pơblang, kiăng mơnuih ƀon sang pơplih tơlơi pơmĭn amăng bruă ngă hmua, khin hơtai tuh pơ alin pơđĭ kyar bơwih ƀong huă. Ơi Y Bom Byă, Khua apăn bruă Ping gah Ƀuôn Ê Bung, să Ea Tiêu, tơring glông Čư̆ Kiuñ brơi thâo:

“Rĭm wŏt jơnum abih bang hơmâo khul wai lăng mă pô, anih anom kơđi čar lêng kơ pơtô pơblang brơi neh met wa kơtưn amăng bruă ngă hmua anun lĕ: bruă blơi kmơk, mă yua boh thâo phrâo amăng pla pơjing. Plơi gơmơi ƀu djơ̆ pla kơnong kơphê, tiu, sầu riêng đôč ôh, mơ̆ ăt pla pơplah hăng phun kyâo pơkŏn dong kiăng kơ hơmâo lu dong prăk pơhrui. Črâo brơi neh met wa kiăng pơđĭ kyar bơwih ƀong amăng sang anŏ”.

Ơi Y Bom Byă (tong krah) pơblang brơi mơnuih ƀon sang ngă tui hơdră pơgang klin Covid-19

Tơdah mơnuih mut Ping gah sui thun kar hăng ơi Y Bom lĕ mơnuih găn rơgao amăng bruă pơtrut pơsur mơnuih ƀon sang, ƀing mơnuih apăn bruă Ping gah hlăk ai mơnuih djuai ania ƀiă lĕ ƀing mơnuih hur har pran jua mơng pran hlăk ai, thâo pơmĭn, khin ngă. Ayong Y Khăn Niê, thun tơkeng 1991, Khua apăn bruă Ping gah Ƀuôn Knir lĕ sa čô mơnuih ba gru. Mơng hrơi blung a hơmâo arăng ruah ngă Khua apăn bruă Ping gah, ñu thâo rơđah tơlơi glăm ba prong prin mơng ñu pô. Ƀu djơ̆ kơnong abih pran jua amăng bruă mă, ñu lêng kơ pơhrăm mă kiăng hơdip hiam klă mơng anun ngă kơ mơnuih ƀon sang đăo gơnang. Ƀuôn Knir, hơmâo 90% lĕ mơnuih djuai ania ƀiă, 98% tui tơlơi đăo hiam phrâo, samơ̆ hơdôm thun laih rơgao, bruă kơđi čar, bruă pơhlôm rơnuk rơnua amăng plơi pla lêng kơ hơđong soh. Huăi ƀuh mơnuih klĕ dŏp, hlăk ai huăi riă mơñum ƀong, bơrơataih dong tah. Sit biă ñu, lu hlăk ai amăng plơi pla thâo pơmĭn, gir bơwih ƀong huă hơmâo hơdôm khul grup đing nao, pơtô pơhrăm brơi, laih anun jing ding kơna amăng khul hlăk ai mơng anun lăi pơthâo brơi anom bruă Ping gah ƀơi ƀon lan. Ayong Y Khăn Niê, Khua apăn bruă Ping gah Ƀuôn Knir, să Ea Tiêu, tơring glông Čư̆ Kuiñ brơi thâo:

“Anom bruă Ping gah Ƀuôn Knir amăng thun blan laih rơgao gir rin kiăng kơ pơmut lu dong mơnuih apăn bruă Ping gah, ră anai ăt ruah lu dong sa, dua mơnuih apăn bruă Ping gah amăng thun hlăk ai. Gir run pơtrut pơsur mơnuih ƀon sang pơđĭ kyar bơwih ƀong huă, lăng mơnuih apăn bruă Ping gah jing ƀing mơnuih ba gru, ba jơlan hlâo kiăng mơnuih ƀon sang kiăo tui, pơtô pơblang kiăng mơnuih ƀon sang thâo hluh rơđah hăng ngă tui hơdôm tơlơi črâo trun, hơdră bruă mơng Ping gah hăng Kơnuk kơna.

Mông jơnum mơng khul apăn bruă Ping gah ƀuôn Ea Bung, să Ea Tiêu, tơring glông Čư̆ Kuiñ, tơring čar Dak Lak pok pơhai hơdôm tơlơi črâo trun, hơdră bruă mơng Ping gah

Ơi Y Min Enuôl, Khua apăn bruă Ping gah să Ea Tiêu, tơring glông Čư̆ Kuiñ brơi thâo: đơ đam să hơmâo 37 khul grup Ping gah, ƀơi 24 boh plơi pla, hăng 645 čô mơnuih apăn bruă Ping gah. Amăng anun, hơmâo 125 čô mơnuih apăn bruă Ping gah lĕ mơnuih djuai ania ƀiă. Hăng lĕ kual hơmâo 100% mrô plơi pla lêng hơmâo mơnuih djuai ania ƀiă dŏ hơdip, yua anun ƀing apăn bruă Ping gah djuai ania ƀiă lĕ ƀing ană plơi pla, ƀing gơyut gơyâo gum hrŏm neh met wa djop djuai ania ƀơƀrư̆ hrưn đĭ pơđĭ kyar bơwih ƀong huă, pơhrŏ trun ƀun rin, man pơdong plơi pla phrâo. kiăng kơ djru brơi mơnuih apăn bruă Ping gah djuai ania ƀiă hăng hơdip jê̆ giăm hăng ană plơi pla, Ping gah să hơmâo jao bruă brơi ƀing apăn bruă nao jơnum pơƀut hrŏm amăng grup Ping gah amăng plơi pla. Mơng pran hơdip jê̆ giăm, đing tơngia hmư̆, pơsir hĭ hmao tlôn hơdôm tơlơi rơkâo đĭ mơng mơnuih ƀon sang, ƀing mơnuih apăn bruă Ping gah jing mơnuih ngă gong, ba glăi tơlơi đăo gơnang kơplah mơnuih ƀon sang hăng Ping gah. Ơi Y Minh Enuôl, mơnuih apăn bruă Ping gah să Ea Tiêu brơi thâo dong:

“Mơnuih apăn bruă Ping gah lơ̆m arăng jao nao jơnum pơƀut hrŏm amăng plơi pla ngă kơ mơnuih ƀon sang hok mơ-ak biă mă. Hơdôm bruă mơ̆ neh met wa aka ƀu rơđah amra pơsir hĭ hmao tlôn yua kơ dưi bưp ƀơi anăp mơtăm. Lơ̆m mơnuih ƀon sang kiăng bưp mơnuih apăn bruă ƀudah hơmâo tơlơi rơkâo hơget thơ kiăng kơ tơña hơdôm tơlơi tơnap tap, gun găn amăng plơi pla ƀudah grup Ping gah amra ngă hiưm pă, ƀudah mơnuih apăn bruă amăng plơi pla hơmâo tơlơi pơgôp hiưm pă, ƀing gơñu amra lăi pơthâo brơi kơ ƀing gơmơi, ƀudah tơdah kâo ngă soh, ƀing gơñu amra pơgôp hiăp kiăng kơ pơplih pơkra hmao tlôn”.

Hăng pran kiăng khăp, abih pran jua, tơlơi gơgrong mơng ƀing gơñu, ƀing apăn bruă Ping gah djuai ania ƀiă ƀơi să Ea Tiêu, tơring glông Čư̆ Kuiñ, tơring čar Dak Lak hơmâo pơsit tong hăng ngă tui klă hơdôm tơlơi gơgrong phun djru brơi Ping gah, gong gai ƀon lan pok pơhai tŭ yua hơdôm tơlơi črâo trun, hơdră bruă, biă mă ñu lĕ hơdôm hơdră bruă bơdjơ̆ nao pơđĭ kyar bơwih ƀong huă - mơnuih mơnam ƀơi kual mơnuih djuai ania ƀiă. Mơnuih apăn bruă Ping gah djuai ania ƀiă lĕ ƀing ngă gong pơlir pran gum pơgôp djop djuai ania ƀiă, pơgôp ngă hơđong bruă kơđi čar, pơhlôm rơnuk rơnua plơi pla, pơtrut pơđĭ kyar bơwih ƀong huă - mơnuih mơnam ƀơi ƀon lan.

Siu Đoan: Pơblang