Phrâo anai, Khul mơnuih ngă đang hmua tơring čar Dak Lak pơphun bơkơtuai hluai tui tơlơi ba tơbiă rơwang bruă “Pơplông hlâo pla sầu riêng mă yua hơdră phrâo măi mok pơkĕ hrom pơdŏng hơdră ngă gru đang sầu riêng pơkĕ hăng tuai čuă ngui ngă lông lăng bruă đang hmua”. Rơwang bruă dưi hmâo Khul mơnuih ngă đang hmua tơring čar Dak Lak gum hrom hăng anom bruă gum hrom pok pơhai ƀơi Anom mă bruă hrom sầu riêng Thông Phong, să Krông Nô, tơring glông Lak, tơring čar Dak Lak. Anai lĕ anom mă bruă hrom sầu riêng blung a dưi pơdŏng ƀơi plơi pla mơng thun 2022 hăng 10 bôh sang anô̆ amăng anom gum hrom, biă ñu lĕ mơnuih djuai ania ƀiă, kual lŏn pla hmâo 15 ektar đang sầu riêng mơng 1 truh 8 thun.

Amăng mông bơkơtuai, ƀing khua pơ ala hmâo bơkơtuai dơlăm kơ hơdôm bôh yôm phun mơng rơwang bruă, tơhnal dưi ngă, bruă gum hrom, pơkĕ hrom hơdôm bôh yôm, bruă mă mơng rơwang bruă hăng hơdôm jơlan hơdră, rơwang bruă hăng plơi pla. Ơi Chu Văn Thông, Khua Anom mă bruă hrom sầu riêng Thông Phong gum pơhiăp:

 “Tơdah rơwang bruă anai truh kih lĕ anom mă bruă hrom hăng wot mơnuih amăng anom amra hmâo tơlơi hơdip đĭ gŏ amŏ hloh. Gơnang kơ gưl dlông, Jơnum min mơnuih ƀôn sang, Khul mơnuih ngă đang hmua ăt kah hăng hơdôm gưl gơnong bruă mơng tơring čar djru gum hơduah ĕp anăn kual kiăng brơi kơ mơnuih ngă đang hmua hơđong pran jua, pơdah rơđah gơnam pô klă hơdjă”.

Ƀing khua pơ ala ăt gum pơhiăp mơn kơ tơlơi kiăng hloh pơdŏng pơđĭ kyar anom mă bruă hrom mă yua hơdră phrâo măi mok thâo rơgơi, pơkĕ hrom hăng bruă ngă đang hmua hăng bơwih ƀong sĭ mơdrô gah tuai čuă ngui; tơlơi gum hrom mơng hơdôm bôh sang anô̆ mơnuih djuai ania ƀiă; tơlơi pơplih jơlan gah ngă đang hmua mơng mơnuih ƀôn sang lăi hrom hăng mơnuih djuai ania ƀiă ƀơi plơi pla lăi ha jăn. Yă Lại Thị Loan, Khua Khul mơnuih ngă đang hmua tơring čar Dak Lak brơi thâo, bơkơtuai anai lĕ yak rơnuč pioh hluai tui tơlơi ba tơbiă, ngă giong rơwang bruă hlâo kơ sit nik pok pơhai pơ̆ anăp anai.

 “Abih bang hơdôm tơlơi gum pơhiăp lăi pơthâo amăng mông bơkơtuai amra yôm phăn biă pioh mơng tơlơi gum pơhiăp anun ƀing gơmơi tŭ mă hăng ruah mă kiăng rơwang bruă dưi pok pơhai djơ̆ hăng bôh nik hloh. Ăt kah hăng mơng hơdôm gru than bôh thâo phrâo, tơlơi phiăn kiăng ƀing gơmơi ngă giong, hluai tui anun kiăng tơdơi anai bôh tơhnal amra ngă djơ̆ hăng tơhnal pơkă hăng tơhnal ba tơbiă”.

Amăng 2 thun, rơwang bruă amra pok pơhai hơdôm bruă mă pơhrăm, pơtô ba dơlăm, djru gum hăng pơhrăm bôh nik kiăng pơlir hơbit mơnuih pla sầu riêng, mă yua bôh thâo măi mok phrâo thâo rơgơi amăng bruă pla, pơjing gru hăng hơdră đang ngă gru sầu riêng pơkĕ hăng tuai čuă ngui lông lăng bruă tơjŭ pla. Tơhnal ba tơbiă mơng rơwang bruă lĕ pơđĭ tui tơlơi thâo thăi mơng mơnuih ngă đang hmua djuai ania ƀiă hăng pơlir pơđĭ kyar bơwih ƀong khul mă yua pơplih mrô; pơphô hlâo mă yua hơdră măi mok thâo rơgơi (app Nextfarm) kiăng lăng tui bruă bơwih brơi sầu riêng hăng gum hrom bruă sĭ gơnam tui jơlan măi mok ƀơi Dak Lak. Pơjing hơdră đang ngă gru sầu riêng pơkĕ hrom hăng tuai čuă ngui lông lăng bruă đang hmua ƀơi să Krông Nô, tơring glông Lak, mơng anun pok prong truh hơdôm anih anom pơkon amăng tơring čar.

Ƀơi Dăp Kơdư, Lâm Đồng lĕ tơring čar blung a mơng đơ đam dêh čar pok pơhai pơphô hơdră tuai čuă ngui ngă lông lăng bruă đang hmua, pơkĕ hrom hăng tuai čuă ngui hăng ngă đang hmua. Truh mông anai, abih bang prăk yua kơ hơdôm hơdră tuai čuă ngui ngă lông lăng bruă đang hmua mơng Lâm Đồng năng ai ñu 377 klai prăk, ƀơi kual lŏn prong rơbêh kơ 300 ektar. Amăng anun, hmâo 212 ektar lon ngă đang hmua, 9 ektar lŏn man pơdŏng, dŏ glăi lĕ lŏn mă bruă pơkon. Tui hăng yă Đoàn Ngọc Bích, Khua git gai bruă Sang bruă sĭ blơi gơnam hăng dêh čar tač rơngiao Tám Trình, ƀơi tơring glông Lâm Hà (Lâm Đồng) lăi:

 “Anih anom tuai čuă ngui mơng anom bơdjơ̆ nao truh kơ phê. Bôh thâo lĕ kiăng tuai čuă ngui nao čuă lăng lom ngă đang phê, pơkra, hna mah kơ phê ñu hiưm hơpă. Khă hnun hai ăt glăk gun mơn sa dua mơta hră pơ-ar ngă tui tơlơi phiăn. Hrom hăng anun, tuai čuă lăng đang hmua ƀu hmâo tom dô̆ glăi, tuai dêh čar tač rơngiao rai pơ̆ Việt Nam lĕ kiăng dô̆ glăi ƀơi kual plơi pla anai kiăng arăng thâo hluh. Anun ăt lĕ sa amăng hơdôm tơlơi tơña prong mơng anih anom tuai čuă lăng đang hmua anai”.

Ơi Phạm S, Kơ-iăng Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar Lâm Đồng pơtŏng sit, ră anai bruă tuai čuă lăng đang hmua hmâo ngă tui laih anô̆ gal ñu, tơhnal hmâo hăng anô̆ gơgrong, mă yua ba glăi bôh tơhnal hơdôm kông ngăn hlâo pơjing rai hơdôm gơnam mă mơng đang hmua pioh kơ tuai čuă lăng, pơsir bruă mă, đĭ dong prăk pơhrui glăi hăng lăi pơhư̆č gơnam tam anih anom mơng plơi pla. Yua anun, hrom hăng hơduah ĕp tañ hơdôm jơlan pơsir kiăng pơtlaih tơlơi tơnap, tơlơi gun, Lâm Đồng ăt kiăng anăp nao pơdŏng mơn hơdôm tơlơi pơkă rơđah, tong teng kiăng pơtrut bruă tuai čuă lăng đang hmua. Ơi Phạm S, lăi:

 “Amăng hơdôm hrơi rơgao, tơring čar hmâo 33 bôh anih anom ngă đang hmua tuai čuă lăng, khă hnun hai rơnoh prăk mă yua, rơnoh pơkă dô̆ anet hăng gơnam hơhrup lu kơplah wah hơdôm hơdră pơkă. Amăng rơwang pơ̆ anăp, tơring čar hmâo pơsit jơlan gah đing nao hlâo, pơsur hơdôm hơdră hmâo rơnoh pơkă prong hloh, pơhlôm lŏn yua kơ hơdôm ring bruă man pơdŏng, gơnam ngă rai ƀu hơhrup lu, hmâo tơhnal pơčeh phrâo, lăp djơ̆ hăng jơlan gah mơng bruă sĭ mơdrô, pơplih ayuh hyiăng. Hơdôm anih anom pơkon ƀu hmâo djop tơlơi gal dưi ngă, Lâm Đồng hmâo anô̆ gal lĕ amra pơsur ngă tui kiăng pơjing rai gơnam tuai čuă lăng pha ra hăng pơđĭ kyar kơjăp pơgi kơdih anai”./.