VOV4.Jarai - Tui hră lăi pơthâo “Mơnuih ƀun rin djop mơta ƀơi Việt Nam thun 2021” amra hơmâo dong 10 klăk čô mơnuih dưi tŭ mă hơdôm hơdră djru hăng jơlan hơdră tui hơnong pơkă mơng Kơnuk kơna kơ bruă gum djru mơnuih mơnam hăng pơhrŏ trun ƀun rin rơwang thun 2021-2025. Hrŏm hăng hơnong pơkă pơhrŏ trun ƀun rin, sit biă ñu lĕ ƀơi hơdôm kual ataih, asuek thun 2020, Kơnuk kơna hơmâo sa jơlan hơdră tui hơnong pơkă dêh čar brơi kơnong kual mơnuih djuai ania ƀiă hăng kual čư̆ siăng. Găn rơgao 2 thun gum hrŏm kơplah wah 10 boh anom bruă, ding jum, gơnong bruă, hơdôm pluh boh ƀon lan amăng đơ đam dêh čar, jơlan hơdră hơmâo yak nao hrơi blan yôm phăn kiăng ngă pơgiong tui hơnong pơkă “Anăm brơi hlơi ôh dŏ glăi gah tlôn”.

Mơng sa boh sang anŏ ƀun rin sui laih, sang anŏ amai Lò Thị Da, dŏ ƀơi să Quang Chiểu, tơring glông Mường Lát hơmâo arăng djru brơi anah phun pla mơng jơlan hơdră pơhrŏ trun ƀun rin ƀơi ƀon lan. Tơdơi kơ 5 thun ngă tui, truh ră anai sang anŏ ñu hơmâo hơdôm rơtuh drơi mơnŭ bip, hrŏm hăng phun kyâo boh troh, rĭm thun pơhrui hơdôm klăk prăk, jing sang anŏ pơdrông asah amăng plơi pla.

“Yua hơmâo tơlơi gum djru mơng gong gai, sang anŏ gơmơi plai ƀiă hrŏ prăk kak tuh pơ alin, kơnong rông hlô kiăng tuh hrôh, pla pơjing, ăt gêh gal mơn lơ̆m sang anŏ ƀun rin samơ̆ hơmâo arăng djru brơi anah phun pla, hlô rông. Gah boh thâo ăt hrăm tui amăng hră, hơmâo ƀing apăn bruă črâo brơi laih anun ƀing gơmơi hla tui”.

Dă K’Nàng lĕ să blung a amăng tơring glông Đam Rông (Lâm Đồng) tŭ yap să pơklaih mơng ƀun rin

Arăng ruah sang anŏ ngă lông lăng, ba jơlan hlâo hăng pok prong lĕ sa amăng hơdôm hơdră bruă mơ̆ tơring čar Thanh Hoá pok pơhai jơlan hơdră tui hơnong pơkă dêh čar brơi kơnong kual mơnuih djuai ania ƀiă hăng čư̆ siăng. Ơi Hà Văn Thuỷ, Kơ-iăng khua git gai Ping gah tơring glông Quan Hóa brơi thâo, kiăng pơplih tơlơi pơmĭn lơ̆m ngă tui jơlan hơdră, akŏ bruă: đing nao pơtô pơblang, pơtrut pơsur, ba gru mơng ƀing apăn bruă Ping gah, lui hĭ tơlơi pơmĭn dŏ tơguăn, gơnang nao Kơnuk kơna.

“Hlâo adih djru brơi đôč đač, samơ̆ hơnong pơkă ră anai lĕ mơnuih ƀon sang kiăng gum hrŏm amăng jơlan hơdră, akŏ bruă, ruah ƀing mơnuih djơ̆ hơnong pơkă. Ră anai brơi nao djru tơl anih kiăng đing nao tuh pơ alin djru pơđĭ kyar amăng kual, pơđĭ kyar bơwih ƀong huă mơnuih mơnam, ngă gêh gal pơđĭ kyar bơwih ƀong hơđong kjăp”.

Jơlan hơdră tui hơnong pơkă dêh čar brơi kual mơnuih djuai ania ƀiă hơmâo Ƀirô Khua pơ ala mơnuih ƀon sang dêh čar tŭ yap amăng tơlơi pơtrun mrô 120 lơ 19/06/2022. Akŏ bruă kah pha prăk hơmâo Jơnum min apăn bruă Khua pơ ala mơnuih ƀon sang dêh čar tŭ yap amăng lơ 22/5/2022. Anai lĕ jơlan hơdră prong, blung hlâo hơmâo Ping gah, Kơnuk kơna kah brơi prăk kak mă yua hăng hơmâo tơlơi đing nao biă mă, tŏ tui bruă pơđĭ kyar hơdră djru brơi mơnuih djuai ania amăng rơwang pơ anăp. Tui Khua ding jum, Khua jơnum min djuai ania mơng Ƀirô Khua pơ ala mơnuih ƀon sang dêh čar, anai lĕ jơlan hơdră yôm phăn biă mă hơmâo pok prong: đing nao djru ƀơi 13.222 boh plơi pla tơnap tap hloh amăng 3.434 boh să ƀơi 51 boh tơring čar kual mơnuih djuai ania ƀiă. Anai lĕ hơdôm kual mơnuih djuai ania ƀiă tơlơi hơdip bơwih ƀong huă mơnuih mơnam dŏ lu tơnap tap đơ đam dêh čar, ƀơi 3 kual anun lĕ kual Yŭ dơnung, Dap kơdư hăng Yŭ kơdư. Yua anun yơh, bruă jŭ yap glăi, pơlăi nao rai hăng hơdôm ƀon lan kiăng pơhlôm brơi djop, čih amăng hră lăi pơthâo kiăng ngă tui tơdơi kơ hơmâo tơlơi pơtrun mơng Ƀirô Khua pơ ala mơnuih ƀon sang dêh čar lĕ bruă mă kiăng pioh lu hrơi mông. Khua ding jum, Khua jơnum min djuai anai Hầu A Lềnh brơi thâo:

“Kơ bruă gum hrŏm hăng hơdôm ding jum, gơnong bruă, kơnong jơlan hơdră anai hơmâo 10 ding jum, gơnong bruă mut hrŏm pok pơhai ngă tui. Anai lĕ sa jơlan hơdră prong biă mă hơmâo 10 akŏ bruă prong, 14 akŏ bruă anet, 36 bruă jao. Anai lĕ hơdră bruă, hơmâo pơmut glăi mơng hơdôm hơdră bruă dŏ hrơi pơkă mơng rơwang hlâo anun. Yua anun Jơlan hơdră lu biă mă, hơmâo wŏt hơdră bruă phrâo, hơmâo wŏt hơdră bruă hơđăp glăk dŏ ngă tui. Yua anun bruă pơmut glăi kiăng pơjing hră pơ-ar črăo ba pok pơhai jơlan hơdră lĕ bruă kiăng đing nao, lăp djơ̆ hăng tong ten. Yua anun, anai lĕ tal blung a Ping gah hăng Kơnuk kơna kah brơi prăk kak yua anun anăm ngă ča čot, pơtah tai; kiăng pel ĕp glăi tong ten”.

Khua ding jum, Khua Jơnum min djuai ania Hầu A Lềnh

Mah ngăn drăp dŏ lu tơnap tap samơ̆ Ƀirô Khua pơ ala mơnuih ƀon sang dêh čar, Kơnuk kơna hơmâo lu dong ngăn drăp tuh pơ alin kiăng pơhrŏ trun ƀun rin giăm dua wŏt pơhmu hăng hlâo anun, tŏ tui git gai kiăng ngă tui djop hơdră pơhrŏ trun ƀun rin, gir run ngă tui jơlan hơdră tui hơnong pơkă dêh čar amăng pơhrŏ trun ƀun rin hơđong kjăp tui jơlan gah djop mơta hăng pơhlôm huăi rin glăi dong; ngă gêh gal brơi mơnuih ƀun rin, sang anŏ ƀun rin dưi tŭ mă hơdôm hơdră djru, sit biă ñu lĕ ƀơi hơdôm plơi pla kual ataih, asuek, bul pơtâo, pơgôp ngă tui hơnong pơkă kiăng pơđĭ kyar bơwih ƀong huă, pơhlôm tơlơi hơdip mơnuih mơnam, ngă pơgiong hơnong pơkă pơhrŏ trun sang anŏ ƀun rin.

Rơnoh prăk djru mơnuih mơnam giăm 62.000 klai prăk hơkrŭ glăi tơdơi klin Covid-19 plai ƀiă, hơdôm rơbâo tơ̆n braih djru brơi ječ hăng hơdôm rơbêh klai prăk mơng rơnoh prăk pơkrem mơng ngăn drăp kơnuk kơna kiăng kơ djru brơi mơnuih djuai ania ƀiă kual Tong krah kiăng kơ rŭ pơdong glăi tơdơi “Hơjan kơthel ia ling dăo” anai lĕ tơlơi gir run prong, hmao tlôn, kiăng mơnuih ƀon sang tŭ mă hơdôm tơlơi dưi wai pơgang, bơwih brơi tơlơi suaih pral, tơlơi hơdip mơda. Anai lĕ tơlơi gir run yua kơ tơlơi dưi ană mơnuih mơng Ping gah, Kơnuk kơna Việt Nam.

Trần Sỹ Đức-VOV1/Siu Đoan: Pơblang