VOV4.Jarai - Amăng Jơnum Khua pơ ala mơnuih ƀon sang dêh čar laih rơgao, sa črăn tơlơi phiăn hơmâo khua mua pơčrông sai anun lĕ črăn tơlơi phiăn pơgang, pơgăn taih amăng sang anŏ (čih pơkra glăi). Ƀing khua mua lăi pơtong bruă pơgang, pơgăn taih kơtư̆ juă ƀing čơđai amăng rĭm boh sang anŏ. Laih dong brơi thâo, hơdră pơgang, pơgăn taih amăng sang anŏ brơi kơ lăp djơ̆, mơng tơlơi sit nik rĭm boh sang anŏ, kiăng kơ tơlơi hơdip amăng sang anŏ jai yâo mơ-ak.

Pơgôp hiăp amăng črăn tơlơi phiăn anai, ƀing khua mua lăi pơtong bruă taih amăng sang anŏ lĕ bruă ngă bơngŏt, tơnap pơsir hĭ, tơlơi ngă soh kơtang bơdjơ̆ nao tơlơi dưi ană mơnuih. Lơ̆m anun, črăn tơlơi phiăn phrâo kơnong đing nao bruă pơsir tui hơdră phak prăk hăng pơsit tui kơđi hình sự đôč, bơ hơdră pơgang pơgăn aka ƀu đing nao. Lăi nao hơdôm tơlơi ba truh, ơi Nguyễn Trần Phương Trân, Khua pơ ala mơnuih ƀon sang ƀôn prong Hồ Chí Minh lăi rơđah mơng tơlơi pơmĭn kơ gong gai ƀon lan, lăng anai lĕ bruă amăng rĭm boh sang anŏ yua anun ngă amưng, mah mơnuih amăng sang anŏ ăt ƀu đing nao yua anun ƀing mơnuih arăng taih, kơtư̆ juă ƀu hơmâo hlơi ôh djru brơi. Hrŏm hăng anun, bruă ngă hră pơ-ar dŏ tơnap tap lu mơnuih khŏm čih hră mơ-it, hơdôm hơdră ƀu brơi bưp aka lu lăp djơ̆ ngă kơ lu mơnuih bral rơngal. Yua anun, rơkâo amăng črăn tơlơi phiăn pơhrui tơlơi dưi ruah anih dŏ tơdah ƀing gơñu arăng ƀu brơi bưp mơnuih taih kơtư̆ juă. Tui hăng ơi Cao Mạnh Linh, Khua pơ ala mơnuih ƀon sang tơring čar Thanh Hoá, hơdră pơgang, pơgăn taih amăng sang anŏ amăng plơi pla ră anai aka ƀu ba glăi tơlơi yôm sik nik hăng aka ƀu pơkă rơđah rơđông amăng tơlơi phiăn:

“Kâo ƀuh tơlơi pơkă kơ bruă pơgang, pơgăn taih amăng sang anŏ amăng mơnuih mơnam aka ƀu tong ten ôh, aka čih pơkra rơđah, hơdră akŏ pơjing, hơdră bruă mă ăt kar hăng tơlơi gơgrong tong ten amăng bruă mut hrŏm amăng pơtô pơblang, pơtô hrăm, tañ ƀuh pơgăn hĭ hăng pơsir hĭ tơlơi ngă soh amăng sang anŏ. Kâo rơkâo kiăng pel ĕp, pơkă tong ten ƀiă dong tơlơi glăm ba pơhlôm brơi djop, mơng anun ngă tui tơlơi gơgrong mơng mơnuih mơnam amăng bruă pơgăn taih amăng sang anŏ”.

Jơnum Khua pơ ala mơnuih ƀon sang dêh čar hơmâo đing nao pơgôp hiăp amăng hơdôm hơdră črâo ba amăng pơgang, pơgăn taih amăng sang anŏ, sit biă ñu amăng pơgăn taih ƀing čơđai amăng sang anŏ. Tui jŭ yap mơng Ding jum kông ang thun 2021 hơmâo giăm 2 wŏt ƀuh arăng mă pơgô̆ ƀing čơđai, amăng anun yua ƀing mơnuih amăng sang anŏ ngă. Lu bruă ƀuh amăng sang anŏ, yua kơ amĭ ama pơklaih, ƀing čơđai yua kơ pơyŭ, ƀudah bơnai jung taih, lu čơđai ruă amăng drơi jăn hăng pran jua. Sit biă ñu bruă taih amăng sang anŏ lĕ ƀuh amăng lăm sang anŏ yua anun tơnap biă mă kiăng kơ tañ ƀuh, mơnuih arăng taih, kơtư̆ juă lĕ ƀing čơđai yua anun ƀing ta ƀu thâo ôh. Nguyễn Thanh Cầm, Khua pơ ala mơnuih ƀon sang tơring čar Tiền Giang brơi thâo:

“Ƀing gơmơi ăt hning rơngoŏt biă mă mơn lơ̆m ƀuh lu bruă bơdjơ̆ nao taih ƀing čơđai. Anai lĕ bruă ngă lu mơnuih jăm ƀuah mơ̆ ƀing ngă sat kơ čơđai lĕ ƀing mơnuih amăng sang anŏ, anun lĕ ƀing ama, ƀing pơyô, ƀing bơnai jung ƀing amĭ ama gơñu, ƀing amĭ ama pơklaih laih pơwŏt glăi ngă sat kơ ană rơkơi ñu ƀudah ană pơyô ñu. Tơlơi pơkă ră anai amăng tơlơi phiăn lĕ aka ƀu djop ôh hăng aka ƀu čih tong ten tui hơdôm bruă juăt ƀuh. Yua anun, kiăng pơplih pơkra tui hơdôm tơlơi ngă soh amăng tơlơi pơkă kiăng kơ mă yua brơi ƀing mơnuih amăng sang anŏ hăng ƀing mơnuih pơklaih rơkơi bơnai laih”.

Yă Nguyễn Thị Thuỷ, Khua pơ ala mơnuih ƀon sang tơring čar Bắc Kạn lăi rơđah hơdôm tơlơi phun ba truh kơ bruă anai lĕ yua tơlơi phiăn aka ƀu čih pơkra tong ten, biă mă ñu lĕ dŏ kơƀah tơlơi pơkă kiăng gơgrong amăng pơgang, pơgăn kơtư̆ juă ƀing čơđai amăng sang anŏ rin rơpa:

“Pơgang, pơgăn taih kơtư̆ juă čơđai amăng sang anŏ phrâo hơmâo pơplih pơkra amăng črăn tơlơi phiăn anai rah hăng čih pơkra amăng tơlơi phiăn čơđai muai dong. Yua anun kiăng kơ sem lăng tong ten bruă čih pơkra glăi kiăng kơ hơmâo dong tơlơi pơkôl pơkă pơhlôm pơgang ba ƀing čơđai amăng sang anŏ samơ̆ kiăng kơ lăng tong ten hŭi phara amăng dua tơlơi phiăn anai”.

Tui jŭ yap hơmâo 31% mrô đah kơmơi ƀiă biă mă ñu 1 wŏt arăng kơtư̆ juă amăng 12 blan, hơmâo rơbêh 90% mrô đah kơmơi ƀu rơkâo tơlơi gum djru, ơi Nguyễn Văn Cảnh pơsit tong tơlơi phiăn pơgang taih amăng sang anŏ aka ƀu ba glăi tŭ yua ôh. Tơlơi ngă tơnap tap lĕ hluh rơđah hăng pơsit tong bruă ngă soh hơpă lĕ bruă taih amăng sang anŏ, anai lĕ dŏ phara kơplah wah djop kual, kơplah wah rĭm čô mơnuih amăng sang anŏ hăng kơplah wah hơdôm anom bruă wai lăng tui tơlơi phiăn. Pơmĭn phara ƀiă dong, ơi Nguyễn Văn Cảnh brơi thâo:

“Bruă čih pơkra tơlơi phiăn lĕ kiăng pơgăn bruă taih amăng sang anŏ samơ̆ abih bang mơnuih glăk čang rơmang kiăng pơjing sang anŏ hơdip yâo mơ-ak, rơnuč lĕ kiăng pơ alum pran jua kơ ƀing arăng kơtư̆ jăn mơng mơnuih amăng sang anŏ. Yua anun, tơlơi phiăn hơmâo pok prong, hơdôm hơdră pơjing sang anŏ yâo mơ-ak, pơgăn taih amăng sang anŏ hăng boh tơhnal pơgang pơgăn lĕ bruă rơnuč amăng tơlơi phiăn”.

Đĭ pơhiăp, ngă rơđah sa, dua tơlơi Khua pơ ala mơnuih ƀon sang dêh čar hơmâo lăi nao, Khua ding jum gru grua, bơrơguăt drơi jăn hăng tuai čuă ngui Nguyễn Văn Hùng pơsit tong: Anom bruă čih pơkra tơlơi phiăn hơmâo ruah 18 bruă ngă soh bơdjơ̆ nao taih amăng sang anŏ. Samơ̆, tui sit nik dŏ lu tơlơi ngă soh tơnap kiăng kơ pơkă tong ten. Črăn tơlơi phiăn tal anai ăt čih pơkra rơđah tơlơi glăm ba mơng rĭm boh gơnong bruă, bruă mă tong ten mơng Ding jum gơnong bruă hiưm pă ñu. Kơ hơdôm hơdră bruă amăng pơgang, pơgăn taih amăng sang anŏ pơ anăp anai, Khua ding jum Nguyễn Văn Hùng brơi thâo

“Anai lĕ kiăng thâo hluh rơđah dong khŏm pơtrut bruă pơtô pơblang. Tơlơi anai lăp djơ̆ yua tơdah ƀu pơplih amăng tơlơi pơmĭn amra tơnap pơplih hơdôm bruă ngă soh yua anun tơlơi phiăn kiăng mă yua lăp djơ̆. Bơ lơ̆m khul grup ngă tui, abih bang mơnuih tui tơlơi git gai mơng Ping gah kiăng pơtrut ngă tui tơlơi anai. Mah amăng tơlơi phăn hơmâo lăi nao kơ bruă ruah anih dŏ, bruă pơčlah kiăng pơhlôm, hơmâo lu tơlơi pơgôp hiăp lăp djơ̆. Ƀing gơmơi amra kơsem min kiăng kơ pơplih glăi lăp djơ̆ ƀiă dong”.

Siu Đoan: Pơblang