VOV4.Jarai - Amăng mông bơkơtuai pơkă hlâo bruă bơwih ƀong Việt Nam thun 2022-2023: “Hơdră pơđĭ kyar hăng tơlơi čang rơmang sa dua gơnong bruă bơwih ƀong phun” yua kơ Hơdrôm hră pơhing Kinh tế và dự báo, Ding jum kơčăo bruă hăng tuh pơplai pơphun rơwang hrơi tơjuh rơgao, ƀing juăt bruă pơsit “Hơdră pơsit phrâo phru ƀiă hơdôm tơlơi pơkă pơgăn klin hăng hơkrŭ glăi dong bruă bơwih ƀong mơng Kơnuk kơna hmâo djru laih hơdôm bôh anom bơwih ƀong pok prong tuh pơplai, đăo gơnang hăng lăng klă kơ pơgi kơdih anai bruă bơwih ƀong Việt Nam. Khă hnun hai, amăng mông bơwih ƀong ƀơi rŏng lŏn tơnah tơnap – tơnap him lăng, khom gơgrong hlâo, pơplih tañ luh hloh dong mơng gưl anom bơwih ƀong, truh tơhnal prong”.

Tui hăng Kơ-iăng Khua Ding jum kơčăo bruă hăng tuh pơplai Trần Quốc Phương, rơgao 4 blan tuh pơplai akô̆ thun, tơlơi ƀơi rŏng lŏn tơnah hmâo lu tơlơi pơplih tơnap, GDP 3 blan tal sa ăt ƀơi rơnoh đĭ kyar hloh kơ 5% mơn bơhmu hăng thun hlâo; gơnam đĭ nua dưi wai lăng, mrô nua blơi yua đĭ 2,1%, hơdôm anô̆ pơsir hleh hloh prong gah prăk kak, brơi čan prăk dưi pơhlôm, pơhrui ngăn drăp klă mơn; Mrô bruă bơwih ƀong Việt Nam đĭ 12 puang amăng 100 bơhmu hăng 3 blan hlâo, anun lĕ rơnoh dlông hloh yap mơng tal klin ngă tal 4. Hơdôm khul grŭp jar kơmar kah hăng Sang prăk Pơđĭ kyar kual ASIA (ADB) pơkă hlâo rơnoh đĭ GDP Việt Nam thun anai amra hmâo 6,5%, Sang prăk rŏng lŏn tơnah pơkă lăng hlâo 5,3%; Keh prăk jar kơmar (IMF) đăo gơnang lĕ mrô anun hă 6%... Anun lĕ hơdôm gru nam klă, brơi ƀuh, khul bơwih ƀong sĭ mơdrô đăo gơnang kơ tơlơi pơđĭ kyar kơjăp phik:

Khă ƀu bơngot đơi hăng tơlơi bơwih ƀong Việt Nam ƀing ta ăt ƀuh mơn bruă bơwih ƀong sĭ mơdrô jai hrơi jai hmâo lu tơlơi lông phrâo tơnap him lăng. Klin Covid-19 khă dưi pơgăn mơn, samơ̆ akă pơđut ôh amăng bruă bơwih ƀong – kơđi čar jar kơmar glăk hmâo hơdôm tơlơi pơplih prong, khom lăng bruă pơkă lăng hlâo tơlơi bơwih ƀong prong ăt kah hăng bruă bơwih ƀong gơnong bruă kiăng dưi đing nao hluai tui tơlơi pơblang thâo, dơlăm hăng lăng lu bơnah. Kâo pơmin, hơdôm tơlơi pơblang pơkă lăng hlâo dưi lăi pơthâo amăng mông bơkơtuai amra hmâo tơlơi gum hơgôp klă ƀu djơ̆ kơnong kơ bruă pơkă hơdră bruă ôh mơ̆, ñu dô̆ djru tŭ yua kơ bruă mă mơng ƀing tuh pơplai, hơdôm bôh anom bơwih ƀong, kiăng gum hrom ngă tui tơhnal pơplih phrâo pơđĭ kyar Lŏn ia kah hăng hơdôm Tơlơi pơtrun pơsit mơng Kơnuk kơna hmâo ba tơbiă”.

Hluai tui pran jua anun, ƀing juăt bruă bơwih ƀong, pơ ala kơ hơdôm khul grŭp bơwih ƀong jar kơmar, hơdôm khul grŭp, gơnong bruă pơkra gơnam, mơnuih bơwih ƀong sĭ mơdrô mơbruă hmâo bơkơtuai, pơsit, Jơlan hơdră hơkrŭ glăi hăng pơđĭ kyar bơwih ƀong mơnuih mơnam mơng Kơnuk kơna (mă yua amăng Tơlơi pơtrun pơsit mrô 11) amra ngă gal brơi pioh hơkrŭ glăi tañ bruă pơlir hơbit ngă rai gơnam tam, blơi sĭ gơnam, mơnuih mă bruă, pơtrut hơdôm jơlan pơđĭ kyar. Hlâo kơ hmâo Jơlan hơdră anai, lu hơdră bruă prăk kak ăt hmâo ngă laih, djru mơnuih ƀôn sang hăng anom bơwih ƀong... Khă hnun hai, bruă bơwih ƀong kiăng hmâo hơdôm bruă djru pơplih tañ, djơ̆ hloh. Rơđah biă ñu, ơi Phan Đức Hiếu, Ding kơna Jơnum min bơwih ƀong mơng Khua pơ ala mơnuih ƀôn sang dêh čar ta lăi lĕ, kiăng Jơlan hơdră hơkrŭ glăi hăng pơđĭ kyar bơwih ƀong – mơnuih mơnam truh kih, khom djop 3 mơta pơkă: Sa lĕ, tañ pơplih hơdôm jơlan hơdră gum djru truh tơngan mơnuih ƀôn sang hăng anom bơwih ƀong; Dua lĕ, pơhlôm bruă djru ba glăi tŭ yua, ƀu ngă hyu đơr hơr, ngă khưi khai ngăn rơnoh; Tlâo lĕ, pơhlôm anô̆ tơpă rơđah. Hăng yôm phăn, khom gir run – gơgrong hlâo mơng abih bang hơdôm bơnah, mơng Kơnuk kơna truh mơnuih ƀôn sang hăng anom bơwih ƀong, anun lĕ tơlơi hur har, pơčeh phrâo, ngă juăt klă hloh dong hăng jơlan bơwih ƀong sĭ mơdrô phrâo, tơlơi juăt blơi yua phrâo, hơdôm bôh than mă yua măi mok phrâo.

Ƀing juăt bruă pơsit, anô̆ bơdjơ̆ nao mơng tơlơi blah ngă kơplah wah Nga hăng Ukraine hăng bruă bơwih ƀong đơ đam rŏng lŏn tơnah amra dô̆ sui truh thun 2023. Truh ră anai, hăng 2 bôh than bơdjơ̆ nao lĕ bruă blah ngă Nga hăng Ukraine hăng klin Omicron, GDP đơ đam rŏng lŏn tơnah thun him lăng hmâo 3,6%. Sa dua bôh dêh čar kah hăng Mi amra hmâo 3,7%. Tơlơi bơwih ƀong rŏng lŏn tơnah tui anun, Việt Nam hmâo pok glăi laih bah amăng, hmâo hăng glăk gir run ngă hơđong hơdră bruă prăk kak hrom hăng lu jơlan hơdră ngă pơkon djru hơkrŭ glăi klă hloh, samơ̆ tơlơi hơkrŭ glăi ƀu dưm kơnar, khom hmâo hơdôm hơdră bruă pơplih phrâo hloh djơ̆ hăng tơlơi kiăng yua hăng pơđĭ kyar kơjăp phik. Amăng anun, kiăng hmâo rơnoh đĭ kyar GDP tui tơlơi čang rơmang, Việt Nam khom kơtưn đĭ hloh dong pơtlaih tơnap, tơlơi gun amăng bruă hră pơ-ar, pơplih ngăn rơnoh, biă ñu gơnam mă yua; khom pơkă lăng hlâo tañ hăng djă pioh ia xăng - ia jâu, pơtrut kơtang bruă pơkra rai gơnam pơhlôm nao hrom hăng ba hyu sĭ; pơtă hlâo tañ hăng hmâo hơdôm jơlan gah pơhlôm bruă hơdư̆ đĭ nua gơnam./.

Bùi Thị Thu Trang: Čih – Siu H’ Prăk: Pơblang