VOV4.Jarai - Laih rơgao, ƀơi plơi prong Buôn Ma Thuột, Dak Lak, khul tơhan hơđăp Việt Nam pơphun jơnum bơkơtuai kơ bruă Khul tơhan hơđă mut hrŏm wai pơgang ayuh hyiăng rơhuông adai, hăng tơlơi gum hrŏm mơng ƀing tơhan amăng Khul tơhan hơđăp mơng 14 boh tơring čar, ƀôn prong ƀơi kual Tong krah - Dap kơdư. Anai lĕ hrơi mông kiăng djop gưl, ƀing apăn bruă, ding kơna amăng Khul tơhan hơđăp lơ̆m dưi pơlăi nao rai tơlơi găn rơgao, pơtô pơhrăm, pok prong bruă ngă klă, hơbô̆ bruă tŭ yua pơgôp ngă tui hơnong pơkă, bruă jao amăng pơđĭ kyar bơwih ƀong huă-mơnuih mơnam pơlir hăng wai pơgang ayuh hyiăng rơhuông adai.

Tui hăng Khul tơhan hơđăp Việt Nam, mơng thun 2006, Khul hrŏm hăng Ding jum wai lăng rơhuông adai lŏn mơnai hơmâo kĭ hơdôm jơlan hơdră gum hrŏm amăng bruă wai pơgang ayuh hyiăng hăng wai lăng lŏn mơnai. Truh ră anai, djop gưl hơmâo akŏ pơjing 1.650 grup tơhan hơđăp mut hrŏm amăng wai pơgang ayuh hyiăng rơhuông adai, ngă tui hơdôm tơlơi bơwih bơwang amăng wai pơgang ayuh hyiăng, kiăng pơtrut pơsur, pơtô pơblang amăng bruă anai. Lu grup pơtô pơblang amăng bruă wai pơgang ayuh hyiăng gưl să hơmâo khul tơhan hơđăp akŏ pơjing hăng lu bruă ba glăi tŭ yua.

Amăng mông jơnum, ƀing ling tơhan pơčrông sai, pơlăi nao rai hơdôm boh tơhnal amăng bruă tơhan hơđăp mut hrŏm amăng wai pơgang ayuh hyiăng rơhuông adai, tơlơi găn rơgao amăng bruă pơtô pơblang, pơtrut pơsur abih bang mơnuih ƀon sang; hrưn đĭ thâo rơđah dong, pơjuăt bruă brơi ding kơna amăng khul tơhan hơđăp, mơng anun tŏ tui pran gơgrong amăng wai pơgang ayuh hyiăng rơhuông adai. Ơi Trần Quế Lâm, Khul tơhan hơđăp să Ea Kly, tơring glông Krông Pač, tơring čar Dak Lak brơi thâo:

“Ƀing gơmơi pơmĭn kiăng pơtô pơblang djop mơta amăng mơnuih mơnam, amăng plơi pla ala ƀon, amăng hơdôm anom bơwih ƀong sĭ mơdrô, amăng djop boh sang hră. Djop anom bruă, mơng Khul grup truh pơ rĭm boh sang anŏ lêng rang kơđiăng hăng gơgrong mă pô amăng bruă pơčlah asuk ruk hăng wai pơgang anih dŏ hơdip jum dar. Kiăng pơmĭn rơđah dong kơ bruă wai pơgang ayuh hyiăng lĕ bruă wai pơgang anih dŏ hơdip jum dar, tơlơi anai amra ngă kơ lu mơnuih đing nao. Mơng anun ăt kiăng hrưn đĭ pran gơgrong mơng djop gưl, mơng anom wai lăng, djop khul grup kơđi čar mơnuih mơnam dong amăng Jơnum min djop djuai ania mơnuih mơnam kiăng gum hrŏm hăng abih bang mơnuih amăng bruă wai pơgang ayuh hyiăng rơhuông adai”.

Ƀing ling tơhan ăt brơi thâo, bruă pơjing hăng pok prong hơdôm hơbô̆ bruă wai pơgang ayuh hyiăng yua anun hơmâo ba tơbiă sa hơnong pơkă kiăng kơ lăng glăi tong ten bruă mă mơng Khul. Mơng anun, kiăng đing nao bruă pơtô pơhrăm boh thâo amăng pơtô pơblang amăng wai pơgang ayuh hyiăng brơi kơ rĭm čô ding kơna amăng Khul tơhan hơđăp.

Tơdơi kơ mông jơnum bơkơtuai, ƀing tơhan hơmâo nao lăng hơdôm hơbô̆ bruă sit nik amăng grup tơhan hơđăp amăng wai pơgang ayuh hyiăng ƀơi să Ea Bhôk, tơring glông Čư̆ Kuiñ, Dak Lak. Aŏ pơjing mơng thun 2020, Khul tơhan hơđăp amăng wai pơgang ayuh hyiăng ƀơi ƀut plơi 1, să Ea Bhôk hơmâo pơgôp prong prin amăng bruă pơtô pơblang, pơtrut pơsur ding kơna hăng mơnuih ƀon sang pơtrut kơtang amăng bruă “plơi pla agaih, hmua pơdai mơboh”. Tui anun, Khul git gai grup tơhan hơđăp hơmâo jao brơi rĭm čô ding kơna rĭm hrơi kiăng krăo lăng bruă wai pơgang anih dŏ hơdip jum dar plơi pla; hmao tlôn pơtă pơtăn rĭm boh sang anŏ anăm tuh asuk ruk răm ƀăm; pơsur mơnuih ƀon sang pơkra drông war rông hlô  mơnong ataih mơng sang dŏ.

Sit biă ñu, rĭm blan, mơnuih ƀon sang amăng plơi pla tum pơƀut rơmet pơagaih jum dar plơi, rok tui jơlan plơi, koh hĭ than kyâo. Hăng asuk ruk amăng sang anŏ, Khul git gai grup tơhan hơđăp hơmâo jao brơi grup wai lăng amăng plơi, pơčrông sai hăng mơnuih ƀon sang kĭ pơkôl hăng kông ti hyu rơmet asuk ruk amăng tơring glông kiăng kơ nao duñ pơƀut glăi 2 wŏt amăng ha wŏt hrơi tơjuh, prăk duh brơi arăng lĕ 30.000 prăk/sa boh sang/blan.

Ơi Phan Văn Tịnh, Khua khul tơhan hơđăp să Ea Bhôk brơi thâo, amăng să ră anai hơmâo akŏ pơjing 3 grup tơhan hơđăp djru bruă wai pơgang anih dŏ hơdip jum dar. Tơlơi ngă hok mơ-ak dong mơng hrơi akŏ pơjing grup wai pơgang anih dŏ hơdip jum dar truh ră anai huăi ƀuh mơnuih ƀon sang tuh asuk ruk ča čot dong tah, hơdôm king ia amuñ pơđoh đuăi ia, anih dŏ hơdip agaih rơnăk, huăi ƀuh anih hơƀak jrăk dong tah. Hrŏm hăng anun, hluai tui hơdôm khul grup wai pơgang anih dŏ hơdip jum dar ăt dưi pơhưč lu mơnuih mut hrŏm, biă mă ñu lĕ ƀing hlăk ai.

Truh ră anai, đơ đam tơring čar Dak Lak hơmâo akŏ pơjing 16 grup tơhan hơđăp djru wai pơgang anih dŏ hơdip jum dar. Mơng anun, hơdôm grup hăng ding kơna thâo hluh rơđah tơlơi yôm mơng bruă wai pơgang anih dŏ jum dar; lăng yôm tơlơi gơgrong mơng Khul tơhan hơđăp djop gưl lơ̆m mut hrŏm amăng bruă wai pơgang anih dŏ hơdip jum dar.

Ƀing ta amra ƀuh, djop grup tơhan hơđăp djru wai pơgang anih dŏ hơdip jum dar ƀơi Dak Lak blung a hơmâo pơsir hĭ bruă hơƀak jrăk amăng plơi pla ala ƀon. Mơng anun, pơsit tong tơlơi gơgrong mơng grup tơhan hơđăp amăng bruă gum tơhan hrŏm man pơdong plơi pla phrâo, pơgang anih dŏ hơdip mơtah-agaih-hiam, pơtrut pơđĭ kyar bơwih ƀong huă-mơnuih mơnam ƀơi ƀon lan.

Siu Đoan: Pơblang