Amăng dua thun rơgao pok pơhai kơčăo bruă ba glăi boh tŭ yua hiam klă, ƀu kơnong pơjing rai anăp mă bruă pơđĭ kyar ngă hmua pla pơjing đôč ôh dŏ pơtrut ngă bruă bơkơnar bơ lăng ba đah kơmơi hăng đah rơkơi amăng plơi pla mơnuih djuai ƀiă.

Rim mơguah hnun soh, amai Lò Thị Xoan, plơi Ƀó Lạt, să Chiềng Cang, tơring glông Sông Mã, tơring čar Sơn La hăng djop mơnuih amăng sang anŏ trun nao pơ hmua, đang brang čăm gơñu yơh, pơ anai arăng lăi phun gai xanh, brang čăm mơtah. Hlâo adih, đah kơmơi să Chiềng Cang kơnong thâo ba yua hla brang čăm mơtah anai pơkra ƀanh gai, arăng anung ƀanh gai, djuai ƀanh tơpung braih điơ̆. Samơ̆ phrâo anai, gơñu hrăm tui bruă koh phun brang čăm, lôk mă hrĕ kơđuh pơjing hrĕ ba sĭ mơdrô kơ bruă rơwơi mơñam. Hlăk anun, ăt kah hăng sang anŏ pơkŏn mơ̆n, sang amai Xoan tơjŭ pơdai hăng pla kơtor rĭm thun, pơhrui glăi sa hektar aka truh 20 klăk prăk ôh sa thun. Thun 2017, ñu nao hrăm hmư̆ arăng pơtô brơi kơčăo bruă “Pơtrut ngă bruă lăng ba bơkơnar đah kơmơi hăng đah rơkơi kơnang kơ bruă Pơđĭ tui Boh tŭ yua bơwih ƀong huă ngă hmua hăng pơđĭ kyar bruă tuai čuă ngui yua kơnuk kơna dêh čar Australia djru prăk. Tơdơi kơ ñu thâo kơčăo bruă anai, amai Xoan pơsit brơi pla phun brang čăm amăng hmua gơñu 2 ar, jing 2000 met karê. Tơdơi sa thun pla, sang anŏ gơñu sĭ hơmâo kơmlai. Amai Xoan lăi, prăk pơhrui glăi năng ai 40 klăk prăk, lu hloh 4 wơ̆t pơkă hăng pla kơtor hăng hơbơi plum:

“Mơ̆ng hlâo aka ƀu ƀuh ôh phun pla pơpă hla ñu pơjing kmơ̆k laih anun ngă hiam lŏn hmua ta kah hăng phun brang čăm anai. Phun brang čăm anai ta pla pơđĭ kyar hloh bơwih ƀong huă, sang anŏ mơak mơ̆n”.

Amăng kual ngă hmua pla phun brang čăm tui kơčăo bruă djru, ƀing đah kơmơi djuai ƀiă ngă hrŏm mơ̆ng djop bruă, pla pơjing, truh rơnăk đang hmua phun pla ăt kah hăng pơkra ming pơjing hrĕ ba sĭ mơdrô hlong juăt hĭ, ƀuh rơđah boh tŭ yua amăng bruă pơtrut bơwih ƀong huă ngă bơkơnar rơkơi bơnai. Hrŏm hăng anun, kơčăo bruă dŏ ngă hrŏm pơtrut lu bruă pơtô hrăm kiăng thâo hluh anŏ bơkơnar rơkơi bơnai, hmư̆ arăng pơtô pơblang. Ơi Nguyễn Quang Huy, Khua sang bruă ngă ƀong hrom Gai xanhh sông mã, tơring čar Sơn La brơi thâo, phun brang čăm lĕ djuai phun pla pơkra ming gơnam sĭ mơdrô, koh pơhrui tañ mơ̆n, sa wơ̆t pla truh 10 thun ñu dưi hơdip, rim blan dưi koh pơhrui phun ania, phun ană dơ̆ng bluh đĭ, yua sa thun truh 4 wơ̆t koh pơhrui. Kiăng hơmâo boh tơhnal kah hăng ta kiăng, mơnuih ƀôn sang kiăng thâo hluh phun pla anai ñu đĭ prong hiư̆m pă hăng thâo tong ten hơdră pla ăt kah hăng wai lăng phun pla djơ̆ hơdră mơ̆n.

“Mơnuih ƀôn sang amra koh abih ha wơ̆t mơtam laih anun ba glăi sĭ tui hăng hră pơar pơkôl pơkă rơnoh mơ̆ng thun blung a pla truh abih 10 thun. Kơ gơnam tuh pơ alin, prăk mă bruă hơmâo tơlơi djru ba, năng ai 2 thun đôč huăi mă kơmlai dơ̆ng tah”.

Yua tơring čar čư̆ siăng hơmâo 84% mrô mơnuih ƀôn sang djuai ƀiă, tơring čar Sơn La pơtong sit bruă ngă bơkơnar đah kơmơi hăng đah rơkơi yơh yôm hloh, pơtrut pơđĭ kyar bơwih ƀong huă mơnuih mơnam ƀơi tơring čar. Rơnuč thun 2017, Ano bruă wai lăng hăng pơgang phun pla tơring čar Sơn La ngă hrŏm kông ty mơnuih ƀôn sang ngă pô tuh pơ alin pơkra ming Viramie hăng Sang bruă ngă ƀong hrŏm Gai xanh AP1 Sơn La pơđĭ kyar bruă pla pơjing phun brang čăm. Anai lĕ sa amăng hơdôm kơčăo bruă pơtrut kiăng ngă bơkơnar đah kơmơi hăng đah kơmơi, kơnang kơ bruă pơđĭ tui boh tŭ yua bơwih ƀong huă, ngă hmua hăng pơđĭ kyar bruă tuai hyu ngui ƀơi tơring čar Lao Cai hăng Sơn La hăng rơnoh prăk tuh pơ alin abih tih 14 klai prăk. Ơi Dương Gia Định, Khua anom bruă wai lăng hăng pơgang phun pla tơring čar Sơn La brơi thâo, tơdơi kơ 2 thun pok pơhai, kơčăo bruă anai hơmâo ba glăi boh tŭ yua sit nik, ƀu kơnong pơđĭ tui anih pla đôč ôh, jing sa bruă mă ba djuai phun pla phrâo bơwih ƀong huă tŭ yua hăng ngă bơkơnar đah rơkơi hăng đah kơmơi amăng kual tơnap tap:

“Hăng tơhnal pơkă pơđĭ tui rơnoh pơhrui glăi, ngă bơkơnar đah rơkơi, kiăng ƀing đah kơmơi hơmâo tơlơi dưi lu hloh amăng kual djuai ƀiă. Tơdơi kơ dua thun ngă tui, ƀing khua mua sang bruă pô djru ba kah hăng khua anih jưh pơ ala dêh čar arăng pô pơsit glăi boh tŭ yua ƀuh lăp bơni mơ̆n. Sa lĕ phun brang čăm anai djơ̆ găl hăng tơring čar Sơn La, laih anun arăng blơi glăi abih gơnam sĭ mơdrô. Kơ boh tŭ yua djru kơ đah kơmơi thâo mưn mơ̆ng gơnam gơñu pơkra ming anun yơh amra kjăp pran jua, ngă khua pô. Dua lĕ akŏ pơjing grup pơlir hơbit amăng plơi pla ngă ƀong hrŏm pơđĭ kyar mơnuih mơnam”.

Tui hăng Gơnong bruă đang hmua hăng pơđĭ kyar plơi pla tơring čar Sơn La, thun hlâo, tơring čar pla năng ai 1.500 ha phun brang čăm. Tơdơi kơ pơhlưh rơnoh tuh pơ alin, rơnoh prăk pơhrui glăi kơ mơnuih ƀôn sang mơ̆ng 60-80 klăk prăk lơ̆m sa ha sa thun. Yua kơ anun phun brang čăm ƀơi Sơn La hlăk hơmâo lu đah kơmơi djuai ƀiă ngă bruă git gai wai lăng mă pô amăng bruă ngă hmua pla pơjing laih anun pơđĭ tui tơlơi thâo amăng bruă mă bơwih ƀong huă ngă pô sang anŏ hăng pơtrut ngă bơkơnar lăng ba đah kơmơi hăng đah kơmơi amăng plơi pla djuai ƀiă. Găn rơgao hĭ tơlơi lông lăng, tơlơi thâo hluh, ngă anih ưh kơnang anun, hơmâo kơčăo bruă djru ba hrup anai, ƀing đah kơmơi kual čư̆ siăng tơring čar Sơn La jai hrơi hơđong pran jua,hur har hloh yak nao pơ anăp mă bruă ba glăi boh tŭ yua lu hăng ngă khua pô amăng tơlơi hơdip mơda.