Plơi Ti Tu, să Đăk Hà, tơring glông Tu Mơ Rông hơmâo 80 boh sang anŏ hăng giăm 500 čô mơnuih, 4 thun rơgao, mơng anah phun pla djru mơng gong gai hăng blơi mă, mơnuih ƀôn sang amăng plơi pla hơmâo pla phrâo rơbêh 30 ektar glai kyâo hăng lu hloh lĕ phun hngo tlâo pok hla. Ba jơlan hlâo amăng bruă pla glai kyâo amăng đang hmua sui thun ƀơi plơi Ti Tu lĕ ayong Vi Văn Chồm, Khua git gai Ping gah ngă rah Khua plơi. Thun 2021 ayong Chồm blơi anah phun hngo tlâo pok tla ba glăi pla đơ đam 1,5 ektar. Amăng 2 thun mơng thun 2022-2023, mơng anih kyâo djru mơng gong gah hăng sang anŏ ñu pla pơhrua dong giăm 1.500 phun sơn tra hrŏm hăng mak ka. Ayong Vi Văn Chồm brơi thâo, sang anŏ ñu kar hăng hơdôm boh sang anŏ amăng plơi Ti Tu hluh rơđah kơ tơlơi dưi mơng bruă pla glai kyâo.

“Neh met wa hluh rơđah kơ tơlơi dưi mơng bruă pla glai kyâo. Ƀing ta pla kyâo kiăng pơging brơi mơtah amăng kual lŏn krêng krơng hăng kočong čư̆, kiăng pơgăn hŭi ngă sat lŏn dong, pơhlôm brơi lu ia brơi hmua pơdai. Kiăng kơ plai ƀiă ƀuh lŏn tơhroh, ia kor. Dua dong lĕ ră anai kơtăk hngo hơmâo nua, laih dong phun hngo ăt lăp djơ̆ hăng tơlơi gal mơng ayuh hyiăng lŏn mơnai ƀơi anai yua anun neh met wa hor pla phun hngo”.

Hrŏm hăng bruă wai lăng klă rơbêh 2.000 ektar glai kyâo hơđăp, 4 thun rơgao mơnuih ƀôn sang 9 boh plơi pla amăng să Đăk Hà, tơring glông Tu Mơ Rông ăt pla phrâo giăm 200 ektar glai kyâo. Amăng anun rơbêh 100 ektar yua sang bruă prăk kơnuk kơna djru brơi prăk plơi anah kyâo hăng mrô prăk 10 klăk prăk sa ektar hăng đơ đam lŏn dŏ glăi lĕ yua mơnuih ƀôn sang tuh pơ alin hrŏm hăng tơlơi gum djru mơng rơnoh prăk pơgôp hrăm mơng mơnuih mơnam. Ơi Dương Đăng Khoa, Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang să Đăk Hà brơi thâo, ăt ƀu amuñ lơi kiăng mơnuih ƀôn sang pơplih phun pla ƀiă hrơi pơhrui ƀu lu hơdai nao pla glai kyâo:

“Hăng tơlơi mut hrŏm khut khăt mơng djop anih anom kơđi čar, ngă kơ mơnuih ƀôn sang hluh rơđah tui ƀơƀrư̆. Sit biă ñu lĕ mơnuih arăng đăo gơnang, ƀing apăn bruă amăng plơi pla ba gru, ba jơlan hlâo amăng bruă pla glai kyâo kiăng neh met wa ƀuh rơđah boh tŭ yua ba glăi, anun neh met wa amra ngă tui. Samơ̆ ăt hơmâo sa, dua boh sang anŏ aka ƀu thâo wai lăng. Gong gai ăt glăk gir run pơtô pơblang kiăng mơnuih ƀôn sang ngă tui klă bruă anai”.

Tơlơi pơtrut pơplih tơlơi pơmĭn, bruă mă kiăng pơging mơtah amăng kual glai rưng ƀơi tơring glông Tu Mơ Rông, tơring čar Kon Tum glăk lar hyu kơtang hăng hơmâo tơlơi dong yua mơng lu khul grup, ƀing mơnuih amăng tơring čar hăng mơng pơkŏn dong. Amăng mrô anai, hơmâo ƀing mơnuih rơgơi gah tơlơi adôh- Sang hră pơtô adôh suang dêh čar Việt nam. Ƀing adôh suang hơmâo nao tơl tơring glông, jao brơi 200 boh sang anŏ djuai anai Sêdang ƀun rin ƀơi 4 boh să hơmâo: Măng Ri, Tê Xăng, Đăk Hà hăng tơring glông Tu Mơ Rông 100 rơbâo phun kyâo hngo glăk 2 thun. Nai prin tha gah tơlơi adôh suang-mơnuih rơgơi kơhnâo Đỗ Quốc Hưng, Kơ-iăng Khua sang hră pơtô adôh suang dêh čar Việt Nam brơi thâo:

“Hăng pran jua kiăng khăp mơng ƀing rơgơi kơhnâo mơng sang hră pơtô adôh suang dêh čar Việt Nam. Mơng hơdôm phun hngo anai kiăng neh met wa hơmâo dong prăk pơhrui kiăng pơklaih mơng ƀun rin”.

Gir run pơging mơtah kual lŏn krêng krơng kriang pơtâo kiăng hơmâo tơlơi bơwih ƀong hơđong kjăp brơi mơnuih ƀôn sang, mơng thun 2021 truh ră anai, tơring glông Tu Mơ Rông hơmâo pla rơbêh 2.000 ektar glai kyâo pơƀut hrŏm hăng rơbêh 1,2 klăk phun kyâo raih daih, lu hloh lĕ phun hngo, sơn tra, mak ka…Kơnong amăng thun anai, tơring glông Tu Mơ Rông hơmâo Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar Kon Tum arăng jao pla phrâo 270 ektar glai kyâo. Yap truh abih blan 9 rơgao, tơring glông hơmâo pla rơbêh 325 ektar, rơgao 55 ektar pơhmu tui hơnong pơkă. Ơi Võ Trung Mạnh, Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring glông Tu Mơ Rông brơi thâo, kiăng pơplih phiăn juăt phă kyâo glai ngă đang hmau hơdai nao pla glai, wai lăng glai rưng, kiăng djru brơi mơnuih ƀôn sang pơhlôm tơlơi bơwih ƀong huă:

“Tơlơi pơmĭn mơng tơring glông kơ bruă pơđĭ kyar glai rưng kiăng pơhlôm pơlir hơbit hăng bruă djru bơwih ƀong yua anun tơring glông git gai djop să, djop khul grup, anom bơwih ƀong sĭ mơdrô djru brơi mơnuih ƀôn sang pla glai, laih dong djru pơđĭ kyar bơwih ƀong gah yŭ kyâo glai phrâo pla. Pơhmutu anun lĕ pla čik, pla phun akha kyâo, kyâo jrao kiăng pơhlôm amăng hrơi blan aka ƀu dưi tŭ mă tơlơi dưi mơng rơnoh djru wai lăng glai hăng pơhrui glăi tơlơi tŭ yua mơng glai kyâo, anun mơnuih ƀôn sang ăt pơhlôm tơlơi bơwih ƀong huă kiăng wai lăng glai pơđĭ kyar sui pơ anăp”.

Hăng tơlơi črâo ba pla glăi glai kyâo kiăng pla phun akha kyâo, rông hlô gah yŭ glai rưng pơlir hăng bơwih brơi tuai čuă ngui, tơring glông Tu Mơ Rông, tơring čar Kon Tum hăng tơlơi gir run wai lăng, wai pơgang klă rơbêh 58.000 ektar kyâo glai hơđăp kah hăng tŏ tui pla pơhrua kyâo glai. Hrŏm hăng pơtrut pơsur mơnuih ƀon sang gir run pla kyâo amăng đơ đam hmua sui thun, gong gai tơring glông ăt jak iâu djop anih djru brơi kiăng tŏ tui pơging mơtah kual lŏn krêng krơng kriang pơtâo dŏ glăi. Anai lĕ atur yôm phăn kiăng tơring glông Tu Mơ Rông pok prong đơ đam giăm 4.000 ektar phun akha kyâo glăk pla, pơtrut kơtang pơđĭ kyar bơwih ƀong huă amăng glai, hơmâo dong prăk pơhrui hơđong kjăp brơi hơdôm pluh rơbâo čô mơnuih djuai ania Sêdang, dưm dưm truh pơ rơbêh 95% mrô mơnuih amăng tơring glông./.