Amai Ksor H’ Nhươn (tơkeng thun 1994) ƀơi ƀôn Tông Se, să Ea Trôk, tơring glông Ia Pa, tơring čar Gia Lai ruai glăi: Hlâo adih, hăng 4 ar lŏn ngă hmua pơdai kơdư, rim thun ayuh hyiăng gal lĕ sang anô̆ djop braih huă. Thun 2022, amai H’Nhươn dưi hmâo tơring glông ƀơk brơi sa drơi rơmô pioh rông mơ̆ng jơlan hơdră hrŏ trun ƀun rin kơjăp sui thun. Kơnang kơ tơlơi pơtô ba mơ̆ng mơnuih apăn bruă đang hmua să kơ hơdră pla rok, rông rơmô hăng ngă hmua ia, truh ră anai sang anô̆ ñu hmâo laih 4 drơi rơmô. Amai Ksor H’ Nhươn ruai glăi:

 “Sang anô̆ kâo gah sang anô̆ ƀun rin, mơ̆ng ngăn rơnoh djru gum, tơdơi kơ 2 thun gir run bơwih ƀong huă, sang anô̆ ăt tơtlaih mơ̆ng ƀun rin mơn. Prăk djă pioh lĕ sang anô̆ hmâo pơdŏng laih sang xi-măng phrâo, rơmô ăt tuh rai hmâo hơdôm hnư mơn. Truh tơlơi hơdip mơda ƀơƀrư̆ hơđong sang anô̆ amra pơđĭ kyar bơwih ƀong, hmâo dong prăk pơhrui glăi hăng pioh bơwih brơi kơ ană bă hrăm hră”.

Bơ̆ hơdôm bôh sang anô̆ ƀun rin hmâo rơmô laih, kah hăng amai Rơlan H’ Wanh (tơkeng thun 1988) ƀơi plơi Pa Ơi Hbiu, să Čư̆ Mô̆, tơring glông Ia Pa thun anai dưi gum hrŏm anih hrăm rông hlô. Amai H’Wanh brơi thâo, ñu hăng 20 bôh sang anô̆ amăng plơi dưi hrăm mơ̆ng bruă agaih rơmet war rông hlô djơ̆ hơdră truh hơdră kiăng thâo krăn, tañ pơsir sa dua tơlơi ruă juăt hmao kah hăng kơčung mơbah pok tơkâo hăng bơbrah klĭ khil khul ƀơi rơmô kơbao:

“Mơ̆ng hrơi tui hrăm ƀing gơmơi ăt thâo mơn hơdră brơi ƀong hiưm hơpă ba glăi bôh tŭ yua kiăng pơhlôm djop mơnong ngă hmâo pran kơ hlô rông. Ƀing gơmơi ăt dưi pơtô brơi tŏng ten mơn hơdră pơgang tơlơi ruă hăng lơm thâo rơmô hmâo tơlơi lĕ khom pơjrao hiưm hơpă tŭ yua hloh. Kiăng pơgang tơlơi ruă lar hyu ƀơi hlô rông kah hăng kơčung mơbah pok tơkâo, bơbrah klĭ khil khul … lĕ ƀing gơmơi khom agaih rơmet war rơmô kơbao na nao”.

Hrŏm hăng tơlơi gum djru bruă bơwih ƀong hăng pơtô bruă mă lăp djơ̆ hăng phiăn juăt ngă đang hmua mơ̆ng neh wa, hơdôm bôh sang tơnap tap ƀơi tơring glông Ia Pa ăt dưi tuh pơplai pơkra phrâo hơdôm pluh km jơlan nao rai amăng hmua, djru neh wa gêh gal amăng bruă dŭ gơnam tam mă mơ̆ng đang hmua. Ơi Rčom Ngưl, Khua git gai Ping gah, ngă rah Khua plơi ƀôn Trôk, să Ia Trôk, tơring glông Ia Pa brơi thâo:

 “Mơ̆ng thun 2021 truh ră anai dưi hmâo kơnuk kơna lăng ba pơkra jơlan nao rai ƀing gơmơi mơ-ak biă. Hlâo adih jơlan nao rai tơnap tap, bơyan hơjan lĕ glut hlŭ, anun bruă dŭ gơnam mă mơ̆ng đang hmua ăt tơnap mơn. Mơ̆ng hrơi kơnuk kơna tuh pơplai pơkra jơlan ƀê tông amăng krah plơi pla hăng jơlan nao pơ̆ đang hmua bruă nao rai gêh gal, neh wa ƀơi anai mơ-ak biă, dŭ pơgiang gơnam ƀu glêh glar kah hăng hlâo adih dong tah”.

Truh rơnuč thun 2023, mrô sang anô̆ ƀun rin đơ đam tơring čar Gia Lai hrŏ trun dô̆ 8,11%, ƀiă hloh 3% bơhmu hăng thun 2021. Biă ñu, mrô sang anô̆ amăng plơi djuai ania ƀiă hrŏ trun mơ̆ng 25,5% (thun 2021) trun dô̆ 17% amăng thun 2023, hloh kơ tơhnal pơkă hrŏ trun ƀun rin lu bơnah rim thun.

Kơnong kơ tơring glông Ia Pa, thun 2023 hmâo 2.174 bôh sang anô̆ ƀun rin, hmâo 15,2% abih bang mrô sang anô̆, hrŏ trun 4% bơhmu hăng thun hlâo. Amăng sa thun, tơring glông hmâo iâo pơhrui hmâo 583 klăk prăk kơ Keh prăk “Yua kơ mơnuih ƀun rin” pơdŏng 8 bôh sang dô̆ “Gum hrŏ hơbit” hăng ƀơk rơbêh kơ 1.000 anung gơnam kơ hơdôm bôh sang anô̆ tơnap tap. Tơring glông ăt pok mơn 11 bôh anih pơtô bôh hră kơ 310 čô mơnuih hăng 10 bôh anih pơtô bruă mă brơi rơbêh kơ 500 čô mơnuih, djru mơnuih ƀôn sang hmâo dong tơhnal bruă mă. Ơi Ksor Suy, Kơ-iăng Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring glông Ia Pa brơi thâo tơhnal yôm phăn mơ̆ng hơdôm jơlan hơdră hrŏ trun ƀun rin lĕ djru mơnuih ƀôn sang tơtlaih mơ̆ng ƀun rin kơjăp hăng hơdư̆ ƀun rin glăi:

“Lăng tui na nao, pel ĕp, lăng tui bruă ngă tui hơdôm jơlan hơdră, rơwang bruă hrŏ trun ƀun rin ƀơi plơi pla. Rơngiao kơ lăi pơhing, pơđĭ dlông tơlơi pơmin, pơtrut pơsur pran jua hrưn đĭ tơtlaih mơ̆ng ƀun rin hăng mơnuih ƀôn sang; ngă tui tum djop hăng hmao tlôn hơdră bruă gum djru mơ̆ng ping gah hăng kơnuk kơna pioh kơ sang anô̆ ƀun rin, ƀun rin ƀơƀiă; kơtưn pơhrui glăi prăk hăng pơđĭ dlông tơlơi hơdip mơda mơ̆ng mơnuih ƀun rin, hơdư̆ tơlơi mơnuih ƀôn sang ƀun rin glăi; djru hrŏ trun ƀun rin lu bơnah hăng kơjăp phik”.

Hơdôm hơdră bơwih ƀong huă lăp djơ̆ hăng phiăn juăt ƀơi plơi pla glăk djru neh wa djuai ania ƀiă ƀơi Gia Lai phing kơ pran dong hrưn đĭ pioh tơtlaih ƀun rin kơjăp phik./.