VOV4.Jarai - Tui hăng tơlơi pơkă hlâo mơng Ding jum wai lăng jơlan glông, rơnoh prăk tuh pơ alin man pơkra jơlan rơdêh đuăi hmar rơwang thun 2021-2025 giăm rơbêh 350.900 klai prăk, amăng anun ngăn drăp kơnuk kơna giăm rơbêh 219.500 klai prăk, rơnoh prăk jak iâu tuh pơ alin mơng rơngiao giăm 131.400 klai prăk. Rơwang thun 2026-2030 giăm 395.600 klai prăk, anun lĕ ngăn drăp kơnuk kơna 209.100 klai prăk, jak iâu tuh pơ alin mơng rơngiao 186.500 klai prăk. Anai lĕ brơi ƀuh, rơngiao kơ ngăn drăp Kơnuk kơna, kiăng biă mă pơplih phrâo hơdră bruă, “pok pơhư” tuh pơ alin mơng djop anih anih, hrŏm hăng “rơnoh prăk tuh pơ alin kơnuk kơna”, kiăng kơ tañ man pơdong anih anom, jơlan glông.

Amăng črăn tơlơi pơsit kơ hơdră bruă mă yua ngăn drăp, rơnoh prăk kiăng kơ djru jơlan hơdră hơkrŭ glăi hăng pơđĭ kyar bơwih ƀong huă- mơnuih mơnam, Kơnuk kơna hơmâo ba tơbiă kiăng kơ Khua pơ ala mơnuih ƀon sang dêh čar sem lăng rơnoh prăk hơkrŭ glăi, pơđĭ kyar bơwih ƀong huă lĕ rơbêh 350 rơbâo klai prăk hăng pok pơhai ngă amăng 2 thun (2022-2023). Tui anun, khua mua dêh čar ta brơi thâo, “50% mrô ngăn drăp man pơdong anih anom, jơlan glông amăng akŏ bruă hơkrŭ glăi tơlơi bơwih ƀong huă tơdơi kơ abih klin Covid-19 amra đing nao man pơkra anih anom, jơlan glông”. Tơlơi anai ăt amra pơtrut pơsur kiăng pơhưč lu anom bruă tuh pơ alin amăng man pơdong hơdôm ring bruă jơlan glông. Bruă dŏ glăi mơng hơdôm anom bruă kah mă yua ngăn drăp, kiăng kơ hơdôm rơnoh prăk anai mă yua brơi djơ̆ anih, ba glăi tŭ yua, pok pơhư tơlơi gal kiăng kơ pơđĭ kyar bơwih ƀong huă. Ơi Nguyễn Hải Nam, Khua pơ ala mơnuih ƀon sang tơring čar Thừa Thiên Huế brơi thâo:

“Ƀing gơmơi kiăng kơ djru djơ̆ anih, djơ̆ bruă, prăk kak mă yua brơi kơ djơ̆ tơlơi sit nik amăng bơwih ƀong sĭ mơdrô. Lu mông jơnum bơkơtuai hăng ƀing rơgơi kơhnâo brơi ƀuh hơmâo đing nao kơtang hloh kiăng kơ ĕp brơi bruă mă, djru mơnuih mơnam, amăng anun ăt lăi nao rơđah kơ bruă pơtrut tuh pơ alin bruă čar, pơsir hĭ hơdôm anŏ gun amăng ngă hră pơ-ar hăng hơdră bruă, kiăng kơ ĕp brơi bruă mă hăng hơkrŭ glăi bơwih ƀong huă.

Thun 2022 anai, him lăng ăt dŏ lu tơlơi tơnap tap, tơlơi lông. Samơ̆ “amăng tơnap hơmâo tơlơi dưi” lĕ tơlơi pơsit bruă mă mơng ƀing apăn bruă gah anom bruă wai lăng jơlan glông. Tơlơi dưi pơ anăp anai lĕ 5 akŏ bruă man pơkra amăng 5 mơta ar jơlan glông (jơlan rơdêh treng, kual ia rơsĭ, jơlan rơdêh đuăi nao rai, glông ƀattô găn nao rai hăng glông rơdêh por) hơmâo Ding jum wai lăng jơlan glông pơgiong amăng thun laih rơgao. Amăng anun, kơ hơdră mă yua ngăn drăp, ngă gêh gal hloh kiăng pơhưč tuh pơ alin mơng djop anih anom”. Gum hrŏm grup pơjing hơdôm akŏ bruă man pơdong anai, ơi Lê Đỗ Mười, Khua anom bruă pơjing akŏ bruă man pơkra jơlan glông brơi thâo:

“Amăng 5 akŏ bruă man pơdong lêng kơ hơmâo hơdră kiăng kơ pơhưč tuh pơ alin mơng djop anih anom. Sit biă ñu lĕ hơdôm rơnoh prăk kiăng kơ man pơkra jơlan glông. Anai lĕ tơlơi dưi kah hăng tơlơi lông kơ gơnong bruă prong biă mă yua rơnoh prăk kiăng mă yua lu biă mă, yua anun ră anai dŏ kơƀah lu, sit biă ñu kiăng gơnong bruă kiăng hrưn đĭ kơtang kar hăng gơnong bruă rơdêh treng, rơdêh por, hrŏm hăng anun jơlan rơdêh đuăi nao rai, laih dong lĕ jơlan rơdêh đuăi hmar gah Ngŏ, rơnoh prăk tuh pơ alin jơlan rơdêh đuăi hmar gah Ngŏ truh thun 2030 hăng hơnong pơkă gir run man pơkra glông 5.000 km tui Jơnum Ping gah XIII ba tơbiă, gơnong bruă pơsit amra dưi ngă pơgiong”.

Thun 2022, Tơlơi phiăn tuh pơ alin tui hơdră kơnuk kơna - anom bơwih ƀong hajăn (PPP), tơlơi pơkă djơ̆ tơlơi phiăn kiăng pơhưč tuh pơ alin mơng gah rơngiao jai hrơi lăp djơ̆ hăng tơlơi kiăng sit nik. Yôm hloh lĕ bruă duh prăk mă yua lŏn, hơmâo pơphun hlâo mă mơng ngăn drăp kơnuk kơna; tŭ yua dong lơ̆m mă yua prăk kak amăng hơdôm akŏ bruă tuh pơ alin hrŏm hăng ngăn drăp kơnuk kơna, dưm dưm 51% rơnoh prăk. Laih anun dong, anom bruă tuh pơ alin amra hơmâo 6 blan kiăng kơ čan prăk mơng sang bruă prăk, prap lui prăk kak tuh pơ alin man pơkra…Lăng glăi bruă anai, ơi Lê Kim Thành, Khua anom bruă wai lăng ngă hrŏm kơnuk kơna-anom bơwih ƀong hajăn PPP Ding jum wai lăng jơlan glông, brơi thâo:

“Ƀing gơmơi čang rơmang hơdôm akŏ bruă tui PPP hơmâo laih anom bruă tuh pơ alin. Kơnuk kơna brơi hơdôm anom bruă tuh pơ alin anai 6 blan tơdơi kơ kĭ pơkôl kiăng kơ hơdôm anom bruă tuh pơ alin čan prăk, pơphun tuh pơ alin man pơkra, ngă tui hơdră pơtrun prong mơng Kơnuk kơna, pơhưč tuh pơ alin mơng djop anih anom hrŏm hăng ngăn drăp Kơnuk kơna kiăng kơ tuh pơ alin man pơkra jơlan glông, pơgôp pơđĭ kyar bơwih ƀong huă”.

Sit biă ñu, sa, dua ring bruă man pơkra jơlan rơdêh đuăi hmar rơkâo pok pơhai tui hơdră PPP samơ̆ tơlơi ƀuăn kơ rơnoh djru mơng gơnong glông hăng ƀon lan aka ƀu tong ten ngă aka ƀu hơmâo anom bruă tuh pơ alin. Anai lĕ tơlơi ngă gun amăng hơdră bruă tañ “pok pơhư” kiăng kơ tuh pơ alin mơng djop anih anom. Amăng thun blan ngă tui, bruă hơget aka ƀu lăp djơ̆ kiăng pơplih pơkra glăi - anai lĕ tơlơi git gai mơng Khua dêh čar. Ơi Hồ Minh Hoàng, Khua kông ti pơčruih ngăn grup Đèo Cả, anom bơwih ƀong sĭ mơdrô phrâo pơplih mơng sàn Upcom hơdai nao ƀôn prong Hồ Chí Minh, kiăng kơ pơhưč hơdôm anom bruă tuh pơ alin pơ anăp anaio, mut hrŏm man pơkra jơlan glông, čang rơmang pơplih phrâo hơdră pơhưč tuh pơ alin PPP.

“Kâo pơmĭn mơnuih ƀon sang amra thâo rơđah hơdôm tơlơi tơnap tap amăng lŏn ia ta, mơng hrŏ ƀiă amăng duh prăk, bruă pơhrui prăk tui BOT hlâo anun, ƀudah hơdră tuh pơ alin tui PPP ră anai. Ding jum wai lăng jơlan glông, Kơnuk kơna, ƀing apăn bruă, gơnong bruă bơdjơ̆ nao ăt glăk ƀơƀrư̆ hơmâo tơlơi tŭ ư hrŏm, amra pơplih pơkra, thâo pơmĭ khin ngă brơi kơ klă ƀiă dong”.

Tlâo bơnah mut hrŏm: Ngăn drăp kơnuk kơna, pohưč mơng djop anih anom; hrŏm hăng hơdră bruă hăng tơlơi phiăn čih pơkra pơhlôm brơi bruă mă tui hơdră anom bơwih ƀong hajăn - kơnuk kơna brơi tơpă sit, tŭ yua, tơlơi anai amra ba glăi tŭ yua amăng thun pơ anăp anai 2022. Anai lĕ bruă pok pơhư mơng anun amra klă dong amăng tuh pơ alin man pơkra jơlan glông, hrưn đĭ kơtang pơ anăp anai.

Siu Đoan: Pơblang